آزواسپرمی (اسپرم صفر) دلیل اصلی ناباروری در مردان
فهرست موضوعات
آزواسپرمیا به این معناست که هیچ اسپرمی در انزال مرد وجود ندارد. این بیماری باعث انسداد در مجرای تناسلی، مشکلات هورمونی، مشکلات انزال ، دیر انزالی یا مسائلی مربوط به ساختار یا عملکرد بیضه می شود. بسیاری از این مسائل قابل درمان هستند و می توان به باروری دوباره دست یافت. برای دیگر علائم، می توان اسپرم های زنده را برای بازیابی توسط روش های کمک باروری، مورد استفاده قرار داد. در ادامه اسپرم صفر را بیشتر توضیح خواهیم داد.
آزواسپرمی یا بی نطفگی اسپرم چیست؟
آزواسپرمیا شرایطی است که در آن هیچ اسپرم قابل اندازه گیری در انزال مرد (مایع منی) وجود ندارد. اسپرم صفر منجر به ناباروری مردانه می شود.
آزواسپرمیا چقدر شایع است؟
تقریباً ۱% از تمام مردان و ۱۰ تا ۱۵% از مردان نابارور از شرایط آزواسپرمیا برخوردارند.
قسمت های سیستم تولید مثل مردان کدامند؟
- بیضه ها در فرایندی به نام اسپرماتوژنز تولید اسپرم (سلولهای تولید مثل مرد) می کنند.
- لوله های اسپرم ساز، لوله های باریکی هستند که بیشتر بافت بیضه ها را تشکیل می دهد.
- اپیدیمیس، ساختاری بر پشت هر بیضه می باشد که در آن اسپرم بالغ، جابه جا و ذخیره می شود.
- واس دفرنس (شریان های بیضه ها)، لوله ی عضلانی ست که از اپیدیمیس به لگن عبور می کند، سپس به دور خود می پیچد و وارد کیسه منی می شود.
- کیسه منی یک غده ی لوله ای می باشد که بیشتر مواد مایع منی را تولید و در خود ذخیره می کند. این کیسه باریک می شود تا به شکل مجرایی مستقیم به نام مجرای منی در می آید که به واس دفرنس متصل می شود.
- مجرای انزالی در زمانی تشکیل می شود که مجرای کیسه منی با شریان های بیضه ها ادغام می شود. مجرای انزالی به غدد پروستات می رود و به مجرای ادراری متصل می شود.
- مجرای ادراری ، لوله ای ست که از طریق آلت تناسلی مرد برای دفع ادرار از مثانه و دفع منی از شریان های بیضه ها (واس دیفرنس) عبور می کند.
در طول انزال، اسپرم از بیضه ها و اپیدیمیس به سمت شریان های بیضه ها حرکت می کند.
سفت شدن (انقباض) شریان های بیضه ها، باعث حرکت اسپرم ها در کنار هم می شود. ترشحات از کیسه منی اضافه می شوند و مایع منی به حرکت به سوی مجرای ادراری ادامه می دهد. پیش از رسیدن به مجرای ادراری، مایع منی از غده پروستات عبور می کند، که یک مایع شیری رنگ را برای تشکیل منی به اسپرم اضافه می کند. در آخر، منی از آلت تناسلی از طریق مجرای ادراری، انزال (آزادسازی) می شود.
مقدار اسپرم طبیعی ۱۵ میلیون/میلی گرم یا بیشتر می باشد. مردانی با میزان اسپرم کمتر (الیگواسپرمی) دارای غلظت اسپرم کمتر از ۱۵ میلیون/میلی گرم می باشند. اگر شما مبتلا به اسپرم صفر هستید، هیچ اسپرم قابل اندازه گیری در انزال شما وجود ندارد.
آیا آزواسپرمی ها انواع مختلفی دارد؟
دو نوع اصلی آزواسپرمی وجود دارد:
- آزواسپرمی انسدادی: این نوع از آزواسپرمی به این معناست که یک انسداد یا قطع اتصالی در اپیدیمیس، شریان های بیضه ای یا در جای دیگر مجرای تولید مثل وجود دارد.
- آزواسپرمی غیر انسدادی: این نوع آزواسپرمی به این معناست که شما به علت نقص در ساختار یا عملکرد بیضه ها یا به دلایل دیگر دارای اسپرم ضعیف یا بدون اسپرم هستید.
علت آزواسپرمی (عدم وجود اسپرم) چیست؟
- ضربه یا آسیب به این نواحی
- رشد کیست
- جراحی های پیشین در ناحیه لگن
- التهاب
- عفونت ها
- وازکتومی (یک روش جراحی که در آن شریان های بیضه بریده یا بسته می شوند تا از جریان اسپرم جلوگیری کنند).
علل غیرانسدادی آزواسپرمی به این صورت می باشند.
دلایل ژنتیکی : جهش های ژنتیکی خاص زیر می توانند منجر به ناباروری شوند:
سندرم کالمن: یک اختلال ژنتیکی (ارثی) می باشد که روی کروموزوم X حمل می شود و در صورت عدم درمان، می تواند منجر به ناباروری شود.
سندرم کلاین فلتر: یک مرد ممکن است یک کروموزوم اضافه داشته باشد (که آرایش کروموزومی او به جای XY به صورت XXY می باشد.) نتیجه، اغلب ناباروری به همراه عدم بلوغ جنسی یا جسمی و مشکلاتی در یادگیری می باشد.
حذف کروموزوم y: بخشهای حیاتی ژن های موجود در کروموزوم Y (کروموزوم مرد) که مسئول تولید اسپرم هستند، از بین رفته اند، که این امر منجر به ناباروری می شود.
عدم تعادل هورمونی/اختلالات ایندوکرین: شامل هیپوگنادیسم، هیپوگنادوتروپیک، هایپرپرولاکتینمی و مقاومت به آندروژن.
مشکلات انزال همچون انزال معکوس که منی به مثانه بر می گردد.
علل آزواسپرمی به طور مستقیم مربوط به انواع آزواسپرمی می باشد. به عبارت دیگر، دلایل می تواند به علت منابع انسدادی یا غیر انسدادی باشد. انسدادهایی که منجر به اسپرم صفر می شوند، غالباً در شریانهای بیضه، اپیدیمیس یا مجرای انزال رخ می دهند. مشکلاتی که می توانند باعث انسداد در این نواحی شوند از این قراراند:
اسپرم صفر یا آزواسپرمی مربوط به بیضه
عدم وجود بیضه (anarchia)
اختلال کیپتورکیدیسم : بیضه در جای مناسب خود در کیسه پوست آویزان زیر آلت تناسلی (اسکروتوم) قرار نگرفته است
سندرم فقط سلول سرتولی (بیضه ها قادر به تولید سلولهای اسپرم زنده نیستند).
توقف اسپرماتوژنیک (بیضه ها قادر به تولید سلولهای اسپرم کاملا بالغ نیستند)
اورکیتیس ناشی از اوریون (التهاب بیضه) بیضه های ملتهب ناشی از اوریون در اواخر بلوغ.
تومورها
واکنش به داروهای خاصی که به تولید اسپرم آسیب می زنند.
پرتودرمانی
بیماری هایی همچون دیابت، سیروز یا نارسایی کلیه ها
واریکوسل (رگ هایی که از بیضه می آیند، ضخیم و گشاد شده و مانع از تولید اسپرم می شوند)
حقایقی کوتاه در مورد واریکوسل
درمان آزواسپرمی (صفر بودن اسپرم)
درمان باروری بستگی به نوع خاص ایزواسپرمی و علت مشکل دارد. همچنین وضعیت باروری همسر، گزینه های درمانی را مشخص خواهد کرد.
درمان عفونت طولانی مدت
اگر عفونت فعالی موجود باشد، پیش از انجام هرگونه درمان دیگر، باید آن را درمان کرد. در حالیکه برخی از مردان، از علائم عفونت رنج می برند (مانند درد به هنگام ادرار) از هر ۴ مرد، ۱ نفر هیچ گونه علائمی از عفونت ندارد. هنوز، حتی بدون وجود علائم قابل توجه، عفونت ، تأثیری منفی بر قدرت باروری آنها می گذارد و باعث آسیب دائمی به مجرای تناسلی می شود.
جراحی آزواسپرمی
در برخی موارد آزواسپرمی، انسدادها و اتصالات (قطع شده) را می توان با درمان های میکروجراحی ترمیم کرد. درمان با جراحی همچنین برای از بین بردن یا درمان واریکوسل استفاده می شود و ممکن است برای درمان انزال معکوس نیز استفاده شود. هنگامی که جراحی می تواند آزواسپرمی انسدادی را اصلاح کند، بارداری به روش طبیعی امکان پذیر می شود. گرچه، درمان توسط جراحی، مشکل را یک شبه حل نمی کند. تجزیه و تحلیل مایع منی باید سه تا شش ماه پس از جراحی توسط پزشک انجام شود.
دارو برای درمان اسپرم صفر
در برخی از موارد، اسپرم صفر را می توان با دارو درمان کرد. برای مثال، انزال معکوس را گاهی اوقات می توان با دارو درمان کرد که پس از آن بارداری طبیعی امکان پذیر می باشد. هورمون ها یا داروهای هورمونی مورد استفاده برای درمان باروری مرد، ممکن است شامل کلومید لتروزول، تزریقات FSH یا تزریقات hCG باشد.
درمان هورمونی می تواند برای تحریک رشد اسپرم در برخی از مردان مبتلا به آزواسپرمی مورد استفاده قرار گیرد. در برخی موارد، پشتیبانی هورمونی، سلولهای اسپرم را به مایع منی برمی گردانند. در دیگر موارد، این کار رشد اسپرم کافی را امکان پذیر می کند، به طوریکه سلوهای اسپرم سالم می توانند از بیضه از طریق روش بیوپسی بیضه استخراج شوند.
با انسداد لوله منی کنار بیایید!
پذیرش تشخیص آزواسپرمی از نظر عاطفی می تواند بسیار سخت باشد. هنگامی که این تشخیص به همراه خبرهای دیگری مانند شرایط ژنتیکی یا احتمال خطر انتقال یک بیماری ارثی به فرزندان آینده تان باشد، می تواند موجب بروز نگرانی بیشتری شود.
آزواسپرمی همچنین می تواند با افزایش خطر مشکلات سلامتی کلی، اعم از افزایش خطر مرگ همراه باشد. این مشکل تنها مربوط به باروری شما نمی باشد. برخی از مردان در رابطه با این شرایط شرمنده یا خجالت زده هستند، و بنابراین به مشاور سلامتی خود هیچ چیزی درباره ی تشخیص ناباروری مردانه خود چیزی نمی گویند. گرچه، به دلیل احتمال خطر مشکلات سلامتی کلی، بسیار مهم است که با پزشک خود صادق باشید و به آنها اجازه دهید که از مشکل شما باخبر شوند.
دکتر ولی پور، جراح و متخصص بیضه و اورولوژی