مایع منی به طور طبیعی در هنگام انزال از آلت تناسلی مردانه خارج می شود. انزال معکوس به حالتی گفته می شود که در آن مایع منی به جای خارج شدن از میزراه به سمت عقب و مثانه بازگشت می کند.
میزراه لوله ای است که ادرار را از مثانه به بیرون از بدن هدایت می کند. انزال معکوس یک مشکل غیر رایج در انزال مردان است. انزال معکوس می تواند منجر به ناباروری در مردان شود. به همین دلیل، برای احیای باروری انزال معکوس درمان می شود.
در اغلب مردان در هر بار انزال بیش از ۱.۵ میلی لیتر مایع منی خارج می شود.
در مردان مبتلا به انزال معکوس امکان دارد هیچ مایعی خارج نشود.
انزال معکوس یک علامت بوده و تشخیص پزشکی نیست.
در صورتی که مرد در تلاش برای فرزند دار شدن نباشد، نیازی به درمان انزال معکوس نیست.
علائم انزال معکوس
انزال معکوس توانایی نعوظ و رسیدن به ارگاسم را تحت تاثیر قرار نداده اما ممکن است علائمی همچون موارد زیر تجربه شوند:
- خروج ادرار کف آلود پس از ارگاسم
- ارگاسم خشک (عدم خروج یا خروج مقدار بسیار اندک منی)
- ناباروری
چگونه بفهمم به انزال معکوس مبتلا هستم؟
اولین نشانه ابتلا به انزال معکوس ارگاسم خشک به همراه عدم خروج یا خروج بسیار اندک مایع منی است. انزال معکوس می تواند در اثر برداشت جراحی مثانه یا پروستات و پرتو درمانی ناحیه لگن با هدف درمان سرطان ایجاد شود. در صورت تجربه ارگاسم خشک یا عدم بارداری شریک جنسی پس از یک سال داشتن رابطه محافظت نشده، باید به پزشک مراجعه شود.
پزشک اورولوژ قبل از معاینه آلت تناسلی، بیضه ها و راست روده سوالاتی را در زمینه دارو های مصرفی، سابقه جنسی و جراحی های قبلی بیمار از او خواهد پرسید. در صورت وجود مقادیر زیاد اسپرم در ادرار، انزال معکوس تشخیص داده می شود.
عوامل انزال معکوس یا پرتاب نشدن اسپرم
انزال معکوس هنگامی بروز می دهد که عضله گردن مثانه برای جلوگیری از ورود مایع منی به مثانه به خوبی منقبض نشود. مایع منی در حین انزال از پروستات به میزراه منتقل می شود. برخی عوامل می توانند سبب بروز مشکل در عملکرد عضله گردن مثانه شوند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- جراحی پروستات، میزراه یا گردن مثانه
- عوارض جانبی دارو هایی همچون دارو های فشار خون بالا، اختلالات خلقی، بزرگی پروستات یا آسیب طناب نخاعی
- آسیب عصبی ناشی از بیماری هایی همچون دیابت و مالتیپل اسکلروزیس (MS)
برداشتن پروستات و انزال معکوس
برداشت بخشی از پروستات در جراحی یکی از رایج ترین عوامل انزال معکوس است. نزدیک به ۱۰ تا ۱۵ افرادی که تحت تاثیر این جراحی قرار می گیرند به دلیل آسیب به عضلات و اعصاب مثانه انزال معکوس را تجربه می کنند.
مردانی که پروستاتکتومی رادیکال (برداشت کامل پروستات) انجام داده اند، قادر به انزال نخواهند بود. این مورد ارتباطی با انزال معکوس ندارد زیرا در چنین شرایطی مایع منی توانایی رسیدن به آلت را نخواهد داشت.
درباره جراحی پروستات چه میدانید؟
پیشگیری از ابتلا به انزال پس گرد
انزال معکوس کاملا قابل پیشگیری نیست. مردانی که نیاز به درمان بزرگی پروستات دارند باید جراحی های کم تهاجم تر را همچون ترموتراپی پروستات با مایکروویو (TUMT) یا تخریب سوزنی پروستات از راه میزراه (TUNA) انتخاب کنند. احتمال آسیب عصبی و عضلانی در این جراحی ها کمتر است.
کنترل بیماری هایی که سبب آسیب عصبی می شوند می تواند به پیشگیری از انزال معکوس کمک کند. مردان مبتلا به دیابت باید دارو های تجویز شده توسط پزشک را مصرف کرده و تغییرات پیشنهادی را در سبک زندگی خود ایجاد کنند.
درمان انزال پس گرد چیست؟
از آنجایی که انزال معکوس می تواند تجربه مرد از رابطه جنسی را تحت تاثیر قرار دهد، برخی مردان حتی در هنگام عدم ابتلا به عوامل زمینه ای خاص، نسبت به درمان آن اقدام می کنند. مردانی که در تلاش برای فرزند دار شدن هستند گزینه های درمانی متعددی پیش روی خود دارند.
درمان معمولا با گرفتن اسپرم پس از انزال شروع می شود. مصرف برخی دارو ها انزال رو به جلو را تحریک می کنند. در صورت عدم موفقیت این دارو ها، پزشک می تواند بدون نیاز به انزال، مقداری از اسپرم های مرد را از بیضه ها خارج کند.
روش های جراحی برداشت اسپرم
آسپیراسیون اسپرم از بیضه (TESA): در این فرایند ناحیه درمان به صورت موضعی بی حس شده و به کمک یک سوزن مقداری از اسپرم های بیضه مرد خارج می شود.
آسپیراسیون پوستی اسپرم از اپی دیدیم (PESA): در این فرایند ناحیه درمان به صورت موضعی بی حس شده و با استفاده از یک سوزن از اپی دیدیم اسپرم گرفته می شود. اپی دیدیم مجرایی متصل به بیضه است.
استخراج اسپرم از بیضه (TESE): در این روش نیز همانند آسپیراسیون اسپرم از بیضه، با کمک بی حسی موضعی مقداری اسپرم به صورت مستقیم از بیضه ها خارج می شود. در این روش برخلاف روش های قبل به جای استفاده از سوزن، بر روی بیضه برشی ایجاد می شود.
پس از استخراج موفق مایع منی، پزشکان می توانند به دو روش نسبت به باردار کردن شریک جنسی فرد اقدام کنند:
لقاح مصنوعی (IVF): در این فرایند یک تخمک از زن گرفته و در یک محیط کشت با اسپرم مرد لقاح داده می شود. پس از رشد رویان، پزشک آن را در رحم زن قرار می دهد.
لقاح درون رحمی (IUI): در این فرایند، در هنگام تخمک گذاری زن، پزشک مایع منی را به داخل رحم او تزریق می کند.
درمان انزال معکوس به علت آن بستگی دارد. هنگامی که این مشکل در اثر مصرف برخی دارو ها ایجاد شده باشد، می توان با تغییر دارو ها آن را برطرف کرد. امکان دارد انزال معکوس ناشی از آسیب عصبی شدید قابل درمان نباشد.
در مشکل پرتاب نشدن اسپرم چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
انزال معکوس خطرناک و دردناک نبوده و همواره به درمان نیاز ندارد. این مشکل می تواند علامت یک بیماری دیگر باشد. در صورت بروز موارد زیر باید با پزشک خود درباره انزال معکوس مشورت کرد:
- عدم خروج مایع منی پس از ارگاسم (ارگاسم خشک)
- کاهش خروج مایع منی به مقداری کمتر از حالت طبیعی
- عدم بارداری شریک جنسی پس از یک سال تلاش
انزال معکوس همیشه قابل برگشت نبوده اما ناباروری ناشی از آن درمان پذیر است.
هنگامی که یک مرد قادر به انزال نباشد، پزشک متخصص ناباروری می تواند به او کمک کند. مردان مبتلا به انزال معکوس ممکن است علائمی دیگری را نیز در اثر ابتلا به بزرگی پروستات، دیابت یا جراحی پروستات تجربه کنند.
بنابراین، حتی در صورت تصور بر غیر قابل درمان بودن بیماری خود باید علائمی همچون انزال دردناک، وجود خون در منی، تکرر ادرار یا اختلال نعوظ را با پزشک در میان گذاشت.
این علائم بیانگر مشکلاتی هستند که در اثر انزال معکوس به وجود نیامده اند. با اینکه اغلب مردان انزال و ارگاسم را مرتبط می دانند اما همه ارگاسم ها با انزال همراه نیستند.
در حالی که ممکن است ارگاسم بدون انزال ناراحت کننده باشد اما مضر نیست. تغییر انتظارات خود تنها اقدامی است که باید برای داشتن یک زندگی راحت با انزال معکوس انجام داد.
دکتر رضا ولی پور متخصص اورولوژی در غرب تهران
