فهرست موضوعات
عمل جراحی برداشتن کلیه «نفرکتومی» نام دارد. این جراحی معمولاً به دو صورت انجام می شود: نفرکتومی پارشیال یا جزئی (برداشتن بخشی از کلیه) و نفرکتومی رادیکال (برداشتن کل یک کلیه). برای بیماران مبتلا به بیماری کلیه یا سرطان کلیه، عمل نفرکتومی می تواند یک عمل جراحی حیاتی محسوب شود.
نفرکتومی چیست؟
عمل نفرکتومی یک عمل جراحی برای برداشتن یک کلیه می باشد. نفرکتومی دو طرفه نیز به عمل جراحی خروج هر دو کلیه از بدن بیمار گفته می شود.
دو نوع عمل جراحی برای نفرکتومی وجود دارد:
- نفرکتومی جزئی: در این نوع از جراحی نفرکتومی، جراح شما تنها قسمت آسیب دیده کلیه را از بدن خارج می کند. جراحی نفرکتومی جزئی در قالب عمل جراحی نفرکتومی جزئی باز یا عمل نفرکتومی جزئی لاپاروسکوپی یا رباتیک انجام می شود.
- نفرکتومی رادیکال: طی این نوع از عمل نفرکتومی، جراح کل کلیه را از بدن خارج می کند. همچنین، جراح شما ممکن است قسمتی از میزنای یا حالب شما (شلنگی که به مثانه ی شما ختم می شود) را از بدن شما خارج کند؛ نام این عمل جراحی، نفرو اورترکتومی می باشد. جراح همچنین می تواند غدد آدرنال شما (غدد هورمون ساز واقع شده در بالای کلیه ها) را خارج کند. این نوع عمل جراحی نفرکتومی نیز می تواند در قالب عمل جراحی نفرکتومی رادیکال باز یا عمل نفرکتومی رادیکال لاپاروسکوپی یا رباتیک انجام شود.
تفاوت بین عمل جراحی نفرکتومی باز و نفرکتومی لاپاروسکوپی چیست؟
جراحان از دو تکنیک متفاوت برای انجام عمل نفرکتومی استفاده می کنند. عمل نفرکتومی لاپاروسکوپیک به کمک ابزار کوچکی به نام لاپاروسکوپ (مجهز به دوربین) و با ایجاد چند برش کوچک در ناحیه ی مربوطه انجام می شود. از سوی دیگر، در روش نفرکتومی باز از یک برش جراحی بزرگ برای خروج کلیه ی بیمار استفاده می شود. جراحان در روش عمل نفرکتومی بدون نیاز به دوربین های ویژه، به طور مستقیم قادر به رؤیت داخل بدن شما هستند.
دوره نقاهت و مدت زمان بستری بعد از عمل نفرکتومی لاپاروسکوپیک کوتاه تر می باشد. البته، در صورتی که انجام این روش مقدور نباشد، جراح شما باید از روش جراحی نفرکتومی باز استفاده کند. برای مثال، جراحی نفرکتومی لاپاروسکوپیک عموماً به زمان بیهوشی طولاتی تری نیاز خواهد داشت. برخی از بیماران به بیهوشی های بلند مدت واکنش مناسبی نشان نمی دهند. همچنین، کلیه ی برخی از بیماران دارای تومور های بسیار بزرگی است که نمی توان طی عمل لاپاروسکوپیک آنها را از بدن خارج کرد. در چنین مواقعی، انجام عمل نفرکتومی از طریق جراحی باز گزینه ی مناسب تری خواهد بود.
چرا عمل برداشتن کلیه انجام می شود؟
رایج ترین علت انجام عمل نفرکتومی، خروج توده های سرطانی یا غیر سرطانی از کلیه است. تومورهای کلیه می توانند سرطانی یا غیر سرطانی باشند. برخی از افراد به این علت نیاز به انجام عمل نفرکتومی دارند که کلیه ی مربوطه، مبدأ عفونت های تکرار شونده بوده و یا از کار افتاده است. همچنین، جراحان از عمل جراحی نفرکتومی برای برداشتن کلیه ی سالم به منظور اهدای کلیه استفاده می کنند.
پیش از انجام عمل جراحی نفرکتومی چه اتفاقی می افتد؟
پیش از انجام این عمل جراحی، کادر درمان دستورالعمل های لازم برای آماده سازی پیش از عمل را در اختیار شما قرار می دهد. برای چند روز پیش از انجام این عمل جراحی، باید از مصرف برخی از دارو ها (مانند دارو های رقیق کننده یا ضد انعقاد خون) پرهیز کنید. همچنین، جراح احتمالاً از شما می خواهد که از شب قبل از عمل از خوردن و آشامیدن پرهیز کنید.
چند روز پیش از انجام عمل جراحی نفرکتومی، از شما آزمایش خون گرفته می شود. این آزمایش خون به منظور تعیین گروه خونی (برای در نظر گرفتن نیاز بیمار به انتقال خون) و همچنین بررسی میزان عملکرد کلیه و پارامتر های خونی صورت می گیرد.
طی انجام یک عمل جراحی نفرکتومی چه اتفاقی می افتد؟
جراح شما از یکی از روش های ذکر شده (جراحی نفرکتومی باز یا نفرکتومی لاپاروسکوپیک) عمل جراحی نفرکتومی شما را انجام خواهد داد. هر یک از این عمل ها تحت بیهوشی عمومی انجام می شود و شما طی انجام این عمل چیزی احساس نخواهید کرد.
طی انجام یک عمل جراحی نفرکتومی لاپاروسکوپیک، جراح شما اقدامات زیر را در دستور کار خود خواهد داشت:
- ایجاد یک یا چند برش کوچک در ناحیه ی شکم یا پهلوی شما.
- ورود یک لوله ی بلند مجهز به یک دوربین ویژه (لاپاروسکوپ) به داخل بدن از طریق برش ایجاد شده.
- مشاهده ی تصویر گرفته شده توسط ابزار لاپاروسکوپ در مانیتور ویژه.
- استفاده از تصاویر دوربین لاپاروسکوپ و تجهیزات کوچک جراحی برای خروج بخش های آسیب دیده ی کلیه ی شما یا خروج کل یک کلیه ی بیمار.
- بستن تمامی برش های جراحی ایجاد شده با بخیه های کوچک، که در آینده به طور خود به خود از بین می روند.
طی انجام یک عمل جراحی نفرکتومی باز، جراح شما اقدامات زیر را در دستور کار خود خواهد داد:
- ایجاد یک برش جراحی بزرگ در ناحیه ی شکم شما.
- خروج ناحیه آسیب دیده کلیه یا کل یک کلیه ی شما.
- بستن برش جراحی ایجاد شده با بخیه های کوچک که در آینده به طور خود به خود از بین می روند.
بعد از انجام عمل جراحی نفرکتومی، چه اتفاقی خواهد افتاد؟
پس از انجام این عمل جراحی، شما برای مدت یک الی پنج روز در بیمارستان بستری خواهید ماند. طول مدت بستری شدن با توجه به نوع عمل نفرکتومی شما متفاوت است. کادر درمان مواردی مثل فشار خون، الکترولیت ها و سطح مایعات بدن شما را تحت نظر قرار می دهند. غالباً در این بازه ی زمانی باید از کاتتر ادراری (سوند) برای تخلیه ی ادرار خود استفاده کنید. در ابتدا، ناحیه ی جراحی دچار درد خفیفی خواهد بود. همچنین، ممکن است در این ناحیه کمی احساس بی حسی داشته باشید. در صورت نیاز، کادر درمان برای کاهش درد به شما دارو های مسکن خواهند داد.
از آنجایی که برش جراحی زیر دیافراگم شما (ماهیچه ی زیر ریه ها) است، تنفس عمیق ممکن است برایتان دشوار باشد. البته، تمرین ورزش های تنفس دیافراگمی به منظور پیش گیری از عفونت ریه یا پنومونی، از اهمیت بالایی برخوردار است.
سوالات متداول:
آیا بدن من به هر دو کلیه نیاز دارد؟
بیشتر افراد با دو کلیه متولد می شوند. اما غالباً افراد می توانند با تنها یک کلیه به زندگی خود ادامه دهند. اگر هر دو کلیه ی خود را از دست بدهید، برای زنده ماندن به انجام عمل پیوند کلیه یا دیالیز نیاز خواهید داشت.
مزیت های انجام عمل جراحی نفرکتومی چیست؟
همانطور که پیش از این گفتیم، انجام عمل جراحی نفرکتومی برای بیماران مبتلا به سرطان کلیه بسیار حیاتی می باشد. از سوی دیگر، اگر این عمل جراحی به منظور اهدای کلیه انجام شود می تواند جان یک فرد دیگر را نجات دهد. بیشتر افراد با تنها یک کلیه قادر به زندگی سالم خواهند بود.
خطرات احتمالی انجام عمل جراحی نفرکتومی چیست؟
تمامی عمل های جراحی با خطر احتمالی ایجاد عفونت همراه هستند. اگر در کلیه ی باقی مانده دچار آسیب دیدگی یا بیماری هستید، طبیعتاً احتمال نارسایی کلیه وجود خواهد داشت.
مدت زمان بهبودی پس از انجام عمل نفرکتومی چقدر است؟
پس از آن که به خانه بازگشتید، طی یک الی دو هفته می توانید به انجام فعالیت های جسمی سبک بپردازید. برای حداقل ۶ هفته، باید از انجام هر گونه فعالیت جسمی سنگین و طاقت فرسا، یا بلند کردن اجسام سنگین پرهیز کنید. پس از گذشت ۶ هفته، به منظور بررسی عملکرد کلیه ی باقی مانده ی خود، باید آزمایش های خون منظم داشته باشید. کادر درمان دستور العمل های لازم برای زمان انجام این آزمایش ها را در اختیار شما قرار می دهد.
پس از خروج یک کلیه، زندگی من دچار چه تغییراتی خواهد شد؟
افرادی که پس از انجام عمل جراحی نفرکتومی تنها یک کلیه دارند، باید به منظور بررسی میزان کارکرد کلیه ی باقی مانده ی خود تحت نظارت منظم باشند. شما باید سالی یک بار آزمایش خون و ادرار انجام دهید. همچنین، از انجام فعالیت هایی که خطر آسیب دیدگی کلیه را به همراه دارند دوری کنید. برای مثال، انجام ورزش های پر برخورد مثل ورزش های رزمی، فوتبال و بسکتبال برای شما خطرناک می باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
در صورت مواجهه با هر یک از علائم نارسایی کلیه، باید بلافاصله با اورژانس تماس گرفته یا به کادر درمان مراجعه کنید:
- تغییرات در ادرار شما، اعم از تغییر رنگ ادرار یا افزایش دفعات نیاز به ادرار.
- ورم در پا ها، صورت یا کمر.
- فشار خون بالایی که در حال بیشتر شدن است.
- حالت تهوع یا استفراغ.
- مه مغزی.
