فهرست موضوعات
سرطان کلیه به گونه ای از سرطان گفته می شود که در اندام های لوبیایی شکل بدن به نام کلیه آغاز می شود. (کلیه ها وظیفه ی تصفیه ی خون بدن را بر عهده دارند). انجمن بیماری های سرطانی آمریکا تخمین می زند که حدود ۷۹۰۰۰ مورد جدید سرطان کلیه در سال ۲۰۲۲ مورد تشخیص واقع خواهد شد.
عمل جراحی گزینه ی درمانی اصلی در مواجهه با سرطان کلیه می باشد. در واقع، بسیاری از موارد سرطان کلیه با عمل جراحی بهبود می یابد. بهبودی کامل به این معنی است که سلول های سرطانی دیگر در بدن فرد پیدا نشده و علائم و نشانه های این بیماری به طور کامل از بین می روند. در ادامه ی این متن ما به فرآیند عمل جراحی سرطان کلیه و چگونگی آن می پردازیم.
جراحی سرطان کلیه
جراحی سرطان کلیه به بسیاری از افراد امید می دهد زیرا می تواند سرطان را درمان کند. به همین دلیل یکی از درمان های اصلی سرطان کلیه برداشتن بخش یا تمام کلیه می باشد. جراحی درمان اصلی اکثر سرطان های کلیه است و در بسیاری از مواقع می تواند سرطان را به تنهایی درمان کند.
بسته به مرحله و محل سرطان و عوامل دیگر ، ممکن است جراحی برای برداشتن کل کلیه از جمله تومور یا سرطان به تنهایی همراه با بافت اطراف انجام می شود. گاهی اوقات ممکن است غده فوق کلیوی و بافت چربی اطراف کلیه برداشته شود.
درمان سرطان کلیه
درمان سرطان کلیه به موارد زیر بستگی دارد :
- نوع سرطان کلیه شما
- تومور کجاست و چقدر بزرگ است
- چقدر پیشرفت کرده است
- سلامت عمومی افراد
درمان ممکن است شامل جراحی ، کرایوتراپی ، فرسایش با فرکانس رادیویی ، رادیوتراپی یا شیمی درمانی می باشد.
چگونه از عمل جراحی برای درمان سرطان کلیه استفاده می شود؟
انتخاب نوع عمل جراحی مورد استفاده برای درمان هر مورد از سرطان کلیه، با توجه به عوامل دخیل هر مورد خاص مثل مرحله ی سرطان و محل دقیق آن انجام می شود. به طور کلی دو نوع عمل جراحی سرطان کلیه وجود دارد: نفرکتومی رادیکال و نفرکتومی جزئی.
نفرکتومی رادیکال
در نفرکتومی رادیکال تمام اندام کلیه ی سرطانی به طور کامل از بدن جدا و خارج می شوند. این نوع از عمل جراحی زمانی پیشنهاد می شود که میزان پخش شدگی سرطان گسترده بوده و به غدد لنفاوی یا سایر بافت ها نیز سرایت کرده باشد. بسیاری از افراد می توانند با تنها یک کلیه به زندگی عادی خود ادامه دهند.
در کنار خروج کامل کلیه، عمل جراحی نفرکتومی رادیکال عموماً شامل خروج بافت ها و اندام های زیر نیز خواهد بود:
- غده ی آدرنال مربوطه (عمل جراحی آدرنالکتومی)
- غدد لنفاوی مجاور (عمل جراحی لنفادنکتومی)
- بافت های چربی پیرامونی
عمل جراحی نفرکتومی رادیکال می تواند با ایجاد یک برش بزرگ در ناحیه ی شکم انجام شود. زمانی که نفرکتومی رادیکال با ایجاد چنین برش بزرگی صورت بگیرد، به این عمل «عمل جراحی باز نفرکتومی رادیکال» گفته می شود. البته، امروزه بسیاری از پزشکان در مواقع مقدور، از روش های کم تهاجمی به جای عمل جراحی باز استفاده می کنند.
در روش های کم تهاجمی این عمل جراحی، به جای ایجاد یک برش بزرگ از چند برش کوچک استفاده می شود. عمل جراحی کم تهاجمی نفرکتومی رادیکال زمان بهبودی کوتاه تری دارد. انجام این عمل جراحی از یکی از دو روش مرسوم زیر ممکن است:
- لاپاراسکوپی: در این روش از جراحی کم تهاجمی نفرکتومی رادیکال، طی عمل جراحی از یک لاپاروسکوپ استفاده می شود. این دستگاه یک لوله ی باریک است که به یک دوربین بسیار کوچک مجهز می باشد.
- با کمک سیستم رباتیک: در این روش نوین از جراحی کم تهاجمی لاپاروسکوپی برای نفرکتومی رادیکال، جراح عمل لاپاروسکوپی را با هدایت یک ربات انجام می دهد.
نفرکتومی جزئی
در عمل جراحی نفرکتومی جزئی، تنها قسمت سرطانی کلیه و بافت های اطراف آن از بدن فرد جدا و خارج می شود. این گزینه ی درمانی سرطان کلیه برای بیمارانی توصیه می شود که در مراحل ابتدایی سرطان کلیه بوده و سرطان هنوز به تمام کلیه یا فراتر از آن سرایت نکرده باشد.
از مزایای عمل جراحی نفرکتومی جزئی این است که کارکرد کلیه ی مورد نظر تا حدودی حفظ خواهد شد. البته، در موارد مختلفی از سرطان کلیه، انجام نفرکتومی جزئی امکان پذیر نخواهد بود. این موارد منع نفرکتومی جزئی در ادامه آمده است:
- توده ی سرطانی بسیار بزرگ شده باشد
- وجود چند توده ی سرطانی در کلیه ی فرد
- وجود سرطان در مرکز کلیه
- سرطان مراحل پیشرفته ی خود بوده و سایر بافت ها سرایت کرده باشد
مشابه عمل جراحی نفرکتومی رادیکال، بسیاری از عمل های جراحی نفرکتومی جزئی نیز به صورت کم تهاجمی انجام می شوند.
فرآیند انجام عمل جراحی درمان سرطان کلیه چگونه است؟
آنچه که به طور کلی می توانید از این عمل های جراحی انتظار داشته باشید در ادامه ی مطلب تشریح شده است.
پیش از انجام عمل
پیش از عمل جراحی سرطان کلیه، کادر درمان شما با انجام یک سری آزمایش از وضعیت سلامتی عمومی شما مطلع خواهند شد. این آزمایش ها می تواند شامل آزمایش خون، نوار قلب و عکس برداری اشعه ایکس از قفسه ی سینه باشد.
همچنین، جراح شما دستور العمل های لازم برای آمادگی های پیش از عمل را به شما خواهد داد. این دستور العمل ها می تواند شامل زمان ناشتا بودن پیش از عمل و دارو ها، مکمل های غذایی یا گیاهی قابل استفاده باشد. دستور العمل های تجویز شده حتماً باید به طور دقیق انجام شوند. به هیچ وجه بدون مشورت با جراح خود از دارو های جدید استفاده نکنید.
طی عمل جراحی
عمل جراحی درمان سرطان کلیه تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. به این معنا که طی مراحل انجام این عمل جراحی شما در حالتی مثل خواب عمیق خواهید بود. تعداد برش های جراحی ایجاد شده توسط جراح شما -با توجه به روش به کار گرفته شده- متفاوت است. در گونه های جراحی باز، یک برش بزرگ و در روش جراحی کم تهاجمی، از چند برش کوچک استفاده می شود.
عموماً، عمل جراحی درمان سرطان کلیه حدود ۲ الی ۳ ساعت زمان می برد. زمانی که عمل جراحی به پایان رسید، برش جراحی معمولاً با بخیه بسته خواهد شد. پزشک همچنین ممکن است برای بستن برش های ایجاد شده از منگنه های ویژه ی جراحی استفاده کند. این منگنه ها پس از بهبودی کامل این ناحیه، باید از بدن شما جدا شوند.
پس از عمل
- پس از عمل، شما به بخش ریکاوری منتقل می شوید تا به طور کامل از حالت بیهوشی عمومی خارج شوید. این فرآیند می تواند حدود دو ساعت به طول بیانجامد.
- بعد از این که از بیهوشی عمومی به طور کامل خارج شده و به هوش آمدید، شما به اتاق خود در بیمارستان منتقل خواهید شد.
- جراحی های باز درمان سرطان کلیه معمولاً به هفت روز بستری ماندن در بیمارستان نیاز دارند. در صورت پایین بودن سطح سلامتی عمومی یا در صورت تجربه ی عوارض جانبی نگران کننده ی پس از جراحی، طول این دوره می تواند بیشتر هم باشد.
- در موارد جراحی کم تهاجمی درمان سرطان کلیه، طول دوره ی بستری ماندن پس از جراحی یک الی دو روز می باشد.
پیش از این که از بیمارستان مرخص شوید، به شما یک سری دستور العمل برای خانه تجویز می شود. این دستور العمل ها می تواند شامل موارد زیر باشد:
- چگونگی مراقبت از ناحیه ی برش جراحی
- چگونگی مقابله با درد های کلیه احتمالی پس از جراحی
- زمان بازگشت به انجام فعالیت های روزانه
- چگونگی تشخیص عوارض جانبی و زمان نیاز به مراجعه به پزشک
بهبودی پس از عمل جراحی درمان سرطان کلیه چگونه است؟
زمان بهبودی پس از عمل جراحی درمان سرطان کلیه می تواند بین ۶ الی ۱۲ هفته باشد. زمان بهبودی شخص شما می تواند با توجه به عواملی مثل سلامتی عمومی و نوع عمل جراحی به کار گرفته شده ی شما متفاوت باشد. به طور کلی، طول دوره ی بهبودی در روش کم تهاجمی عمل جراحی سرطان کلیه کوتاه تر از نمونه های جراحی باز آن می باشد.
طی هفته های پس از انجام این عمل، جراح شما یک جلسه برای مراجعه ی شما تنظیم خواهد کرد. در این جلسه، پزشک با معاینه ی شما وضعیت بهبودی شما را بررسی خواهد کرد. همچنین، در این جلسه پزشک شما آنالیز های آزمایشگاهی بافت هایی از توده ی سرطانی خارج شده ی شما را برای شما تشریح می کند. سپس شما با مشاوره ی پزشک خود در رابطه با نیاز به درمان های اضافی بر اساس این نتایج آزمایشگاهی، مطلع خواهید شد.
خطرات احتمالی عمل جراحی سرطان کلیه
مانند هر عمل جراحی دیگری، عمل جراحی درمان سرطان کلیه نیز دارای یک سری خطر و عوارض جانبی احتمالی خواهد بود. این خطر ها شامل موارد زیر می شوند:
- حساسیت به دارو های بیهوشی
- عفونت
- خون ریزی بیش از حد
- لخته های خونی جدی
- آسیب دیدگی بافت ها و اندام های مجاور
- نشت ادرار به داخل شکم
- نارسایی کلیه
در موارد کم تهاجمی عمل جراحی درمان سرطان کلیه، عموماً خطر کمتری برای بروز عوارض جانبی وجود دارد. برای مثال، طی یک بررسی گسترده ی انجام شده در سال ۲۰۲۰، مشخص شد که عمل جراحی نفرکتومی جزئی در مقایسه با عمل جراحی درمان سرطان کلیه با نفرکتومی رادیکال، دارای مزایای زیر است:
- دوره ی بهبودی کوتاه مدت تر
- لخته های خونی کمتر و احتمال کمتر برای ایجاد لخته های خونی
- عوارض جانبی کمتر پس از جراحی
آیا پس از انجام عمل جراحی درمان سرطان کلیه به درمان های اضافی نیاز خواهم داشت؟
پس از انجام عمل جراحی درمان سرطان کلیه، پزشک به تحت نظر داشتن شرایط شما با انجام آزمایش های عکس برداری داخلی برای بررسی احتمال بازگشت سرطان ادامه خواهد داد. به این فرآیند، نظارت فعال گفته می شود.
در برخی از افراد، احتمال بازگشت سرطان کلیه بالاتر از سایرین خواهد بود. در چنین شرایطی، ممکن است برای پیشگیری کامل از احتمال بازگشت سرطان کلیه، درمان های اضافی برای شما در نظر گرفته می شود. به این درمان ها «درمان های کمکی» گفته می شود.
درمان های اضافی به کار گرفته شده پس از عمل جراحی درمان سرطان کلیه، عموماً شامل استفاده از دارو های هدفمند مثل سونیتینیب یا دارو های خود ایمنی مثل پمبرولیزوماب می شود. کادر درمان به شما در آگاهی از نیاز یا عدم نیاز شما به این درمان های اضافی کمک خواهند کرد. بنابراین، حتماً برای اتخاذ یک برنامه ی مناسب برای مورد خاص شما با کادر درمان خود مشورت داشته باشید.
مراقبت های بعد از عمل تومور کلیه
هنگام بیدار شدن از عمل ، چند لوله در جای خود دارید. وقتی بعد از عمل از خواب بیدار می شوید ممکن است بعد از یک یا دو روز به بخش برگردید.
طبیعی است که در هفته اول یا بیشتر درد داشته باشید به همین دلیل پزشک برای شما مسکن تجویز می کند. پس از جراحی شکم ، روده اغلب برای مدتی از کار می افتد و تا زمانی که دوباره راه اندازی نشود نمی توانید چیزی بخورید یا بنوشید.
زمانی که به میزان قابل قبولی ادرار تولید میکنید ، پرستار کاتتر شما را خارج می کند. تیم مراقبت های پزشکی شما را تشویق می کند که روز بعد از جراحی راه بروید. یک فیزیوتراپیست ممکن است نحوه حرکت ایمن را توضیح دهد و تمریناتی را به شما نشان دهد که در دوران نقاهت باید انجام دهید. انجام تمرینات تنفسی یا سرفه می تواند به شما در جلوگیری از لبتلا به عفونت قفسه سینه کمک کند.
