فهرست موضوعات
عمل سیستکتومی به عمل جراحی برداشتن همه یا بخشی از مثانه، از طریق یک برش در قسمت تحتانی شکم گفته می شود. عموماً جراحان این عمل را برای درمان سرطان مثانه تجویز می کنند. با برداشتن کل مثانه، یک مسیر جدید برای خروج ادرار از بدن شما در نظر گرفته خواهد شد. خطرات عمل سیستکتومی می تواند شامل خونریزی، عفونت و عوارض جنسی باشد. دوره ی بهبودی عمل سیستکتومی از چند هفته تا چند ماه متغیر است.
سیستکتومی چیست؟
عمل سیستکتومی یک عمل جراحی پیچیده است که طی آن پزشک، همه یا قسمتی از مثانه را از بدن خارج می کند. مثانه به اندامی گفته می شود که در زیر کلیه ها و بالای حالب واقع شده و ادرار را پیش از خروج از بدن، در خود جای می دهد.
جراحان عموماً از این عمل جراحی برای درمان سرطان مثانه استفاده می کنند. البته، در برخی موارد برای درمان مشکلات خوش خیم (غیر سرطانی) مثانه و مجاری ادراری نیز این روش درمانی به کار گرفته می شود. نام دیگر عمل سیستکتومی، عمل جراحی برداشتن مثانه است.
آیا فرد می تواند بدون مثانه زنده بماند؟
بله، شما می توانید بدون مثانه به زندگی خود ادامه دهید. اما به منظور نگه داشتن ادرار تولید شده در کلیه ها، شما به یک مخزن جدید نیاز خواهید داشت. البته، اگر جراح کل مثانه را برداشته باشد، شما تا زمان عادت کردن بدنتان به روش جدید تخلیه ی ادرار، به یک بازه ی زمانی وفق گیری نیاز دارید. البته، شما همچنان قادر به انجام بسیاری از فعالیت های جسمی پیشین خود خواهید بود.
عمل جراحی سیستکتومی به چه دلیل انجام می شود؟
جراحان غالباً از عمل جراحی سیستکتومی برای درمان سرطان مثانه استفاده می کنند. همچنین، این جراحی برای برخی از مشکلات مادرزادی یا سایر بیماری های ناحیه ی مجاری ادراری و مثانه به کار گرفته می شود.
جزئیات عمل جراحی سیستکتومی
پیش از انجام عمل جراحی سیستکتومی چه اتفاقی می افتد؟
پیش از انجام عمل جراحی سیستکتومی، شما با متخصص درمان خود ملاقات خواهید کرد. پزشک سلامت عمومی شما را بررسی کرده و علائم حیاتی شما (فشار خون، دمای بدن و نبض شما) را اندازه گیری می کند. همچنین اطلاعات لازم در مورد جراحی را در اختیار شما قرار خواهد داد. سه نوع اصلی عمل جراحی سیستکتومی وجود دارد:
- سیستکتومی جزئی: طی این عمل جراح تنها بخشی از مثانه ی شما را بر می دارد. در صورتی که عمل جراحی سیستکتومی جزئی برای درمان سرطان مثانه صورت گیرد، ممکن است غدد لنفاوی اطراف این ناحیه نیز طی عمل خارج شود. این کار به منظور بررسی میزان پخش شدن سرطان به اطراف ناحیه مثانه انجام می شود. غدد لنفاوی بافت های کوچکی هستند که مایعات لنفاوی بدن شما را فیلتر کرده و وظیفه ی تولید سلول های سیستم ایمنی را بر عهده دارند. مایعات لنفاوی، به مایعات بی رنگی که گلبول های سفید را در خود جای داده و سلول های بدن شما را مرطوب نگه می دارد گفته می شود. جراح باقی مثانه ی شما را ترمیم کرده تا در بدن شما باقی بماند.
- سیستکتومی ساده: در این نوع عمل جراحی سیستکتومی، جراح تنها مثانه ی شما را از بدنتان خارج کرده و با ساختار و بافت های اطراف آن کاری نخواهد داشت. این روش سیستکتومی برای درمان موارد خوش خیم و غیر سرطانی مشکلات مثانه (مثل مثانه ی نوروژنیک، سیستیک پرتویی، فیستول ادراری و سیستیت بینابینی شدید) به کار گرفته می شود.
- سیستکتومی رادیکال: طی عمل جراحی سیستکتومی رادیکال، جراح شما تمامی مثانه و قسمتی از بافت های اطراف این ناحیه را از بدن شما خارج می کند. در مردان و افرادی که در زمان تولد مرد بوده اند (AMAB)، جراحان تقریباً همیشه مجرای وابران (واز دفران) بیمار را قطع کرده و پروستات و وزیکول های منی فرد را از بدن وی خارج می کنند. در زنان و کسانی که در زمان تولد زن بوده اند (AFAB)، جراح عموماً رحم، لوله های فالوپ، تخمدان ها و دهانه ی رحم را نیز از بدن خارج خواهد کرد. در برخی از موارد ممکن است قسمت هایی از دیواره ی واژن نیز برداشته شود.
لیست کاملی از تمامی دارو های مصرفی خود را در اختیار پزشک قرار دهید. این دارو ها شامل تمامی موارد دارویی و مکمل های گیاهی، آسپیرین، داروهای ضد التهاب و رقیق کننده های خون یا دارو های ضد انعقاد خون می شود. همچنین، پیش از قطع خودسرانه ی هر دارویی باید با پزشک خود مشورت کنید.
علاوه بر این، هرگونه حساسیت یا آلرژی را به اطلاع پزشک برسانید. اطلاعات مربوط به تمامی حساسیت های شما اعم از حساسیت های دارویی، غذایی، شوینده ها و لاتکس باید در اختیار پزشک قرار گیرد. پزشک تمامی دستور العمل های لازم برای خوردن و آشامیدن پیش از انجام عمل جراحی سیستکتومی را در اختیار شما قرار می دهد. شما از نیمه شب پیش از روز انجام عمل جراحی سیستکتومی خود، باید از خوردن و آشامیدن پرهیز کنید. اگر نیاز به مصرف داروی خاصی دارید، داروی مورد نظر را با کمترین میزان آب میل کنید.
طی انجام عمل سیستکتومی چه اتفاقی می افتد؟
یک تیم ویژه ی درمان، عمل جراحی سیستکتومی شما را بر عهده می گیرد. این تیم درمان عموماً شامل موارد زیر است:
- متخصص اورولوژی
- متخصص بیهوشی
- پرستاران
در مرحله ی اول، متخصص بیهوشی داروی بیهوشی را اعمال می کند. شما طول این عمل خواب بوده و هیچ دردی احساس نمی کنید. متخصص اورولوژی شما از یکی از دو روش زیر عمل جراحی سیستکتومی شما را اجرا خواهد کرد:
- جراحی سیستکتومی باز: در این روش، جراح با ایجاد یک برش عمودی بزرگ با اندازه ی ۱۵ الی ۱۸ سانتی متر (۶ الی ۷ اینچ) در ناحیه ی بین شکم و موهای زائد تناسلی شما، به مثانه ی شما و بافت های اطراف آن دسترسی پیدا خواهد کرد. سپس متخصص اورولوژی دستان خود (که با دستکش پوشانده شده) را از طریق این برش جراحی، وارد بدن شما کرده تا عمل جراحی را انجام دهد.
- سیستکتومی کم تهاجمی (رباتیک یا لاپاروسکوپیک): طی این روش های سیستکتومی کم تهاجمی، متخصص اورولوژی در ابتدا شکم شما را با گاز کربن دی اکسید باد می کند تا فضای حرکتی برای انجام کار و جراحی ایجاد شود. سپس پزشک در ناحیه ی شکم شما ۵ یا ۶ برش کوچک جراحی با اندازه ی نیم اینچ یا کوچک تر ایجاد می کند. یک ابزار شلنگ مانند و نازک مجهز به دوربین (لاپاروسکوپ) از یکی از این برش های جراحی وارد بدن شما خواهد شد. عمل جراحی سیستکتومی لاپاروسکوپیک به این معناست که جراح عمل سیستکتومی شما را با استفاده از این تجهیزات ویژه انجام می دهد. جراحی سیستکتومی رباتیک شامل متصل کردن این تجهیزات به یک ربات می شود که تحت هدایت متخصص اورولوژی شما (از طریق کنسول یا کنترولر) می باشد. انجام این عمل جراحی از طریق رباتیک، باعث ارائه ی تصاویری سه بعدی و دقت حرکتی بالاتری می شود.
پس از خروج همه ی مثانه، متخصص اورولوژی جراحی ترمیم را انجام خواهد داد. این جراحی ترمیمی به منظور ساخت مسیری جدیدی برای ذخیره و تخلیه ی ادرار از بدن شما انجام می شود. در صورتی که جراح شما عمل جراحی سیستکتومی کامل را برای شما انجام داده باشد، عمل ترمیمی از یکی از سه روش مرسوم زیر انجام می شود:
- مجرای ایلئال یا مجرای روده ای: ادرار می تواند از طریق یک قسمت از روده به سطح پوست بیاید، جایی که یک روزنه (که به آن استوما گفته می شود) درست شده است. یک کیسه به این روزنه متصل شده است تا ادرار را جمع آوری کند. به این کار تغییر جلدی مسیر ادرار، بدون توانایی در کنترل آن یا مجرای ایلئال می گویند.
- انحراف ادراری جلدی: در این روش، جراح با استفاده از قسمتی از روده ی کوچک یا بزرگ، یک مخزن برای ذخیره ی ادرار فراهم می کند. به یک سمت این مخزن حالب متصل شده و سمت دیگر این مخزن ادراری به استوما در شکم شما وصل خواهد شد. شما باید به طور منظم با وارد کردن یک کاتتر به استوما، مخزن ادراری خود را تخلیه کنید. در این روش، شما به کیسه ی ادرار خارجی نیازی نخواهید داشت.
- نئو بلادر یا مثانه ی جدید: در این روش ترمیمی، جراح از یک قسمت بلند روده ی کوچک شما برای ایجاد یک مخزن ادراری استفاده می کند. یک سمت این مخزن ادراری به حالب متصل شده و سوی دیگر آن به مجرای ادرار متصل می گردد. شما باید به طور دوره ای و منظم با سفت کردن ماهیچه های شکمی و شل کردن ماهیچه های لگن، ادرار ذخیره شده در این مخزن جدید ادراری را از بدن خود تخلیه کنید. برخی از افراد دارای مثانه ی جدید، برای تخلیه ی ادرار خود به کاتتر ادراری نیاز دارند.
سوالات متداول
انجام عمل جراحی سیستکتومی چه قدر طول می کشد؟
انجام عمل جراحی سیستکتومی حدود ۶ ساعت زمان می برد.
بعد از انجام عمل جراحی سیستکتومی چه اتفاقی می افتد؟
پس از انجام عمل جراحی سیستکتومی، کادر درمان برش یا برش های جراحی شما را با استفاده از بخیه بسته و این ناحیه را با باند می بندد. پزشک بیهوشی ورود دارو های بیهوشی به بدن شما را قطع می کند. شما بعد از چند دقیقه به هوش می آیید ولی ممکن است همچنان احساس هوشیاری کامل نداشته باشید.
سپس به اتاق بهبودی منتقل خواهید شد. کادر درمان پیش از رسیدن شما به هوشیاری کامل، سلامتی عمومیتان را بررسی کرده و آن را تحت نظر قرار خواهند داد. بعد از رسیدن به هوشیاری کامل، کادر درمان با اعمال دارو های مسکن درد شما را کنترل می کنند.
بعد از انجام عمل جراحی سیستکتومی چند روز باید در بیمارستان بستری بود؟
مدت زمان بستری ماندن شما بعد از انجام عمل جراحی سیستکتومی، به نوع این عمل بستگی دارد.
