فهرست موضوعات
هیدرونفروز کلیه وضعیتی است که سیستم جمع آوری ادرار از کلیه افزایش حجم پیدا می کند. ورم کلیه عارضه ای است که در نتیجه هیدرونفروز ایجاد می شود. در این مقاله قصد داریم تمام نکات مربوط اعم از علل تا درمان این بیماری را بیان کنیم.
هیدرونفروز چیست؟
هیدرونفروز کلیه وضعیتی است که سیستم جمع آوری ادرار از کلیه گشاد می شود. این وضعیت ممکن است طبیعی یا به علت بیماری باشد. به طور معمول، کلیه مواد زائد را از خون فیلتر و از طریق ادرار دفع مى کند. ادرار به داخل کالیس هایی که لگنچه کلیه را تشکیل می دهند ، زهکشی می شود . سپس به داخل حالب، لوله ای که کلیه را به مثانه متصل می کند ، ریخته مى شود. مجرای ادرارى لوله ای است که مثانه را تخلیه می کند.
در حالی که انسداد شایع ترین علت هیدرونفروز کلیه است، ممکن است به علت مشکلات داخلی در جنین و یا پاسخ فیزیولوژیکی به بارداری باشد. درصد زیادی از زنان باردار هیدرونفروز یا هیدرویورتر کلیه را تجربه می کنند. کارشناسان معتقدند که این مسئله، کمى به دلیل اثرات پروژسترون بر روی حالب ها است که باعث کاهش تون آن ها می شود.
از لحاظ فنی، هیدرونفروز کلیه به طور خاص اتساع و تورم کلیه را توصیف می کند، در حالی که اصطلاح هیدرویورتر برای توصیف تورم حالب استفاده می شود. هیدرونفروز ممکن است یک طرفه باشد و فقط یک کلیه را درگیر کند یا دو طرفه باشد و هر دو کلیه را درگیر کند.
عارضه ى هیدرونفروز کلیه که فیزیولوژیک نیست، کاهش عملکرد کلیه است. ایا هیدرونفروز کلیه خطرناک است؟ افزایش فشار مایع اضافی در کلیه باعث کاهش میزان فیلتراسیون خون می شود و ممکن است باعث ایجاد آسیب ساختاری به سلول های کلیه شود. اگر این کاهش عملکرد به طور اساسی درمان شود اغلب قابل برگشت است، اما اگر مدت زمان آسیب طولانی شود، آسیب اغلب دائمی خواهد بود.
هیدرونفروز ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد. هیدرونفروز در کودکان ممکن است در دوران نوزادی یا گاهی در سونوگرافی قبل از تولد نوزاد تشخیص داده شود. هیدرونفروز همیشه علائمی ایجاد نمی کند. هنگامی که آنها رخ می دهند علائم و نشانه های هیدرونفروز ممکن است شامل :
- درد در پهلو و پشت که ممکن است به پایین شکم یا کشاله ران برسد
- مشکلات ادراری ، مانند درد همراه با ادرار یا احساس تکرر ادرار
- تهوع و استفراغ
- تب
- عدم رشد در نوزادان
در صورت ابتلا به هیدرونفروز ، شانس شما برای ابتلا به عفونت ادراری عفونت می یابد زیرا ادرار در بدن شما به دام افتاده است. این می تواند منجر به رشد باکتری در دستگاه ادراری شما شود. علائم UTl عبارتند از :
- تب ، لرز و احساس خستگی
- احساس درد یا سوزش هنگام ادرار کردن
- ادرار کردن که واضح نیست
هیدرونفروز چقدر شایع است؟
هیدرونفروز می تواند در افراد در هر سنی رخ دهد. این بیماری در حدود ۱ از ۱۰۰ بزرگسال در مقطعی از زندگی رخ می دهد. در نوزادان به دلیل انسدادی است که در طول رشد جنین اتفاق می افتد و این در ۱ درصد از تمام بارداری ها رخ می دهد و معمولا قبل از تولد خود به خود برطرف می شود.
چگونه میتوانم از هیدرونفروز پیشگیری کنم؟
از آن جایی که هیدرونفروز در اثر یک مشکل زمینه ای ایجاد میشود، پیشگیری از آن برپایه ی خودداری از عامل آن یا درمان فوری علت است. برای نمونه، ممکن است شانس ابتلا به سنگ کلیه با رژیمی که اگزالات آن کنترل شده و نوشیدن آب کافی کاهش یابد. ممکن است برای بیمارانی که مستعد سنگ کلیه هستند داروهای ویژه ای تجویز شود. در صورتی که دچار درد شدید در پهلو یا شکم خود، استفراغ یا تب بالای ۱۰۰.۵ فارنهایت شدید فورا به پزشک مراجعه کنید.
علت هیدرونفروز کلیه چیست؟
علل متعددی باعث هیدرونفروز کلیه مى شوند که براساس محل تورم و این که آیا علت آن ذاتی (در داخل سیستم جمع آوری ادرار)، یا بیرونی (خارج از سیستم جمع آوری) است یا به دلیل تغییر در عملکرد باشد، طبقه بندى مى شوند.
سنگ حالب
سنگ کلیه: احتمالا شایع ترین علت هیدرونفروز یک طرفه، سنگ کلیه است که باعث انسداد حالب می شود. سنگ به تدریج از کلیه به مثانه منتقل می شود، اما اگر در حالب متوقف شود ، ادرار بالا می رود و باعث تورم کلیه می شود در این صورت شما باید به درمان سنگ حالب بپردازید. این حالت می تواند به عنوان یک انسداد ذاتی طبقه بندی شود.
- لخته خون
- تنگى یا زخم
حتما بخوانید
اگر مشکل سنگ کلیه دارید برای درمان سریع سنگ کلیه به لینک زیر مراجعه نمایید
مثانه
- سرطان مثانه
- سنگ های مثانه
- سیستوسل
- انقباض گردن مثانه
آیا میدانید سنگ مثانه چیست؟ آیا با علل تشکیل سنگ مثانه آشنا هستید؟ آیا با روش های درمان سنگ مثانه آشنا هستید؟ برای سب اطلاعات بیشتر بر روی دکمه زیر کلیک کنید.
مجراى ادرارى
- عدم توانایی تخلیه مثانه (احتباس ادراری) به هر دلیلی ممکن است باعث هیدرونفروز کلیه دو طرفه شود.
- تنگى مجرای ادرار
- دریچه های مجراى ادرارى
- سرطان مجراى ادرارى
سایر علت های ایجاد هیدرونفروز کلیه
- سنگ های کلیه : سنگ که ممکن است در کلیه ها یا مجاری ادراری شما رسوب کنند.
- تومورها : تومورهای مثانه ، غده پروستات ، رحم یا سایر اندام هایی که بخشی از یا نزدیک دستگاه ادراری شما هستند ممکن است از ترشح ادرار جلوگیری کنند.
- هیپرپلازی خوش خیم پروستات : بزرگ غده پروستات می تواند باعث فشار بر مجرای ادرار شود.
- باریک شدن دستگاه ادراری : این باریک شدن می تواند به دلیل آسیب ، عفونت ، اختلالات زایمان یا جراحی باشد.
در افراد دارای رحم ، هیدرونفروز ممکن است در نتیجه موارد زیر رخ دهد :
- بارداری : همانطور که رحم شما بزرگ می شود ، می تواند بر حالب های شما فشار بیاورد و جریان ادرار را مسدود کند.
- افتادگی رحم : وضعیتی که در آن رحم شما آویزان می شود یا از موقعیت طبیعی خود خارج می شود.
- افتادگی مثانه : شرایطی که زمانی رخ می دهد که دیواره بین مثانه و واژن ضعیف شده و به مثانه اجازه می دهد تا به داخل واژن شما بیفتد.
علائم هیدرونفروز کلیه چیست؟
ممکن است هیدرونفروز کلیه علامت مستقیمى بسته به علت اصلی داشته یا نداشته باشد. افراد مبتلا به هیدرونفروز حاد، به عنوان مثال نشانه هایی از کولیک کلیه به علت سنگ کلیه، با درد شدید و حاد پهلو ها یا درد پشت متسع شده به کشاله ران، همراه با حالت تهوع، استفراغ و تعریق شروع مى شود. درد کولیکى می آید و می رود و شدت آن می تواند باعث شود فرد احساس ناراحتى کند . ممکن است در ادرار خون دیده شود.
هیدرونفروز مزمن در طول زمان پیشرفت می کند و علامت خاصی ندارد. تومور در لگن یا انسداد در مثانه ممکن است در حالت سکوت ایجاد شوند و فرد ممکن است علائم نارسایی کلیه داشته باشد. این حالت ها اغلب غیر اختصاصی هستند و ممکن است شامل ضعف، خستگى، درد قفسه سینه، تنگى نفس، تورم پا، تهوع و استفراغ باشد. اگر اختلالات الکترولیتی رخ دهد و کلیه ها قادر به تنظیم سدیم، پتاسیم و کلسیم نباشند، اختلالات ریتم قلبى و اسپاسم عضلانی ایجاد مى شود.
چگونه هیدرونفروز کلیه تشخیص داده می شود؟
تشخیص با شرح حال از علائمی که بیمار تجربه می کند شروع می شود. پزشک سوالاتی را مطرح می کند که نشان مى دهد به چه آزمایش هایی نیاز است . بررسی تاریخچه بیمار و سابقه خانوادگی بیمار ممکن است مفید باشد. بسته به وضعیت و اینکه آیا شروع علائم حاد است، در معاینه فیزیکی ممکن است حساسیت به تماس در پهلو ها وجود داشته باشد . وقتی شکم مورد بررسی قرار می گیرد تورم و بزرگى مثانه ممکن است تشخیص داده شود. معمولا در مردان، معاینه رکتوم برای اندازه گیری پروستات انجام می شود. در زنان می توان از معاینه لگنی برای ارزیابی رحم و تخمدان ها استفاده کرد.
اگر به سرطان پروستات مبتلا هستید و دکتر به شما روش جراحی پروستات را پیشنهاد کرده است برای آشنایی با روش های جراحی پروستات بدخیم و عوارض بعد از عمل بر روی دکمه زیر کلیک کنید
تست های آزمایشگاهی
بسته به تشخیص بالقوه تست هاى آزمایشگاهی زیر ممکن است انجام شود:
- بررسی ادرار : به دنبال خون، عفونت یا سلول های غیر طبیعی
- شمارش کامل خون : ممکن است کم خونی یا عفونت بالقوه را نشان دهد
- تجزیه و تحلیل الکترولیت ها : ممکن است در هیدرونفروز مزمن مفید باشد، زیرا کلیه ها مسئول حفظ و متعادل کردن غلظت آنها در جریان خون هستند.
- نیتروژن اوره خون ( بی یو اِن ) ، کراتینین و میزان فیلتراسیون گلومرولی (جى اِف آر) : آزمایش خون به بررسی عملکرد کلیه کمک می کند.
مطالعات تصویربرداری در هیدرونفروز
سی تی اسکن شکم را می توان برای ارزیابی آناتومی کلیه انجام داد و هیدرونفروز را تشخیص داد. همچنین ممکن است به پزشک اجازه دهد که علت اصلی شامل سنگ های کلیه یا انسداد در سیستم جمع آوری ادرار را تشخیص دهد . ممکن است سی تی اسکن با یا بدون رنگ کنتراست به منظور نشان دادن حالب ها انجام شود. اغلب، برای سنگ های کلیه، کنتراست دهانى و یا داخل وریدی مورد نیاز است.
سونوگرافی یکی دیگر از مطالعات تصویربرداری است که می تواند برای بررسی هیدرونفروز انجام شود. کیفیت آزمون بستگی به مهارت فرد انجام دهنده اولتراسونوگرافی برای ارزیابی ساختارهای شکم و پهلو ها دارد. سونوگرافی نیز در زنان باردار که در آن نگرانی های مربوط به تابش وجود دارد مفید است. پیلوگرافی داخل وریدی عمدتا توسط سی تی اسکن جایگزین شده است، اما در تشخیص بعضی از بیمارى ها نقش دارد و استفاده از آن در حال حاضر محدود است. کوب اشعه ایکس (اشعه ایکس که کلیه، حالب ها و مثانه را نشان می دهد) توسط بعضی از متخصصان ارولوژی برای طبقه بندی سنگ کلیه استفاده می شود و ممکن است برای تعیین قدرت حرکت سنگ از حالب به مثانه را نیز بررسی می کند .
درمان هیدرونفروز کلیه چیست؟
هیدرونفروز معمولا با درمان علت یا بیماری زمینه ای مانند سنگ کلیه یا عفونت درمان میشود. بعضی از موارد میتوانند بدون جراحی درمان شوند. سنگ کلیه میتواند خود به خود دفع شود یا ممکن است آنقدر شدید باشد که برای درمان نیازمند جراحی باشد. هدف درمان هیدرونفروز، باز کردن جریان آزاد ادرار از کلیه و کاهش تورم و فشار است که باعث ایجاد و کاهش عملکرد کلیه شده است .
در موارد انسداد شدید و هیدرونفروز، ممکن است برای تخلیه ی ادرار اضافه، یا نیاز به کاتتر برای تخلیه ادرار از مثانه یا استفاده از یک لوله ی مخصوص به نام نفروستومی برای تخلیه ی ادرار از کلیه باشد. کلید درمان رسیدگی هرچه سریع تر برای جلوگیری از آسیب دائمی به کلیه است. موراد شدید انسداد ادراری و هیدرونفروز میتواند به کلیه آسیب برساند و باعث نارسایی کلیه شود. اگر نارسایی کلیه صورت بگیرد، ممکن است درمان نیازمند دیالیز یا پیوند کلیه باشد. با این حال، بیشتر افراد دچار هیدرونفروز میتوانند در صورت درمان بی درنگ بهبود یابند.
مراقبت اولیه از بیمار به منظور کاهش درد و جلوگیری از عفونت های دستگاه ادراری است. در غیر این صورت، ممکن است لازم باشد مداخله جراحی انجام شود. زمان انجام این روش بستگی به علت اصلی هیدرونفروز و هیدرویورتر و شرایط پزشکی مرتبط با آن دارد که ممکن است وجود داشته باشد. سنگ شکنی با موج ضربه ای یکی از رایج ترین روش های درمان سنگ کلیه در ایالات متحده است. امواج ضربه اى خارج از بدن سنگ کلیه را هدف قرار می دهند و سنگ را به قطعه های کوچکی مى شکنند که می توانند از دستگاه ادراری دفع شوند . برای بیماران با احتباس ادراری و مثانه بزرگ به عنوان یک علت هیدرونفروز، کاتتریزاسیون مثانه ممکن است همه چیزى باشد که برای درمان اولیه لازم است. برای بیماران مبتلا به سنگ کلیه ،متخصص اورولوژی ممکن است از استنت استفاده کند .
برخی از علل هیدرونفروز بدون درمان برطرف می شوند ، مانند بارداری و سنگ کلیه. اما اگر برای رفع این مشکل به جراحی یا درمان دیگری نیاز دارید به متخصص مراجعه نمایید. درمان همانطور که در بالا به توضیح درمان هیدرونفروز کلیه پرداختیم ممکن است شامل :
- تخلیه ادرار اضافی از کلیه
- رفع انسداد
- آنتی بیوتیک برای درمان عفونت ادراری
- داروهایی برای کاهش دفع اسید اوریک اضافی
- کاتتر مثانه برای تخلیه ادرار
- جراحی برای رفع انسداد یا اصلاح یک نقص
هیدرونفروز کودکان یا نوزادان چیست؟
در روز ابتدایی بعد از تولد، کلیه ی نوزاد توسط سونوگرافی ارزیابی میشود. اگر همچنان هیدرونفروز یافته شود، آزمایش های دیگری انجام خواهد شد. ویدینگ سیستویورتروگرافی، که در آن کاتتر وارد مثانه میشود، برای رد کردن رفلاکس ادراری استفاده خواهد شد، چیزی که مسبب ۲۵-۳۰ درصد موارد هیدرونفروز قبل از تولد است. اگر در موردی رفلاکس تایید شود، میتواند با آنتی بیوتیک و پایش منظم به وسیله ی سونوگرافی و ویدینگ سیستویورتروگرافی درمان شود. بیشتر کودکان با بزرگ شدن بهبود می یابند، اما در بعضی از موارد جراحی نیاز است. یک اسکن دیورتیک کلیه ای، که به IV و کاتتر نیاز دارد، عملکرد کلیه را ارزیابی بیشتری میکند.
در مواردی که انسداد تهدید جدی برای کلیه های درحال رشد و دیگر اندام های بدن که تحت تاثیر عملکرد کلیه هستند باشد، ممکن است فرآیند جراحی به نام پیلوپلاستی برای تصحیح انسداد لازم باشد. در موارد نادر، این مورد در رحم انجام میشود، گرچه این فرآیند آزمایشی است. زمانی که هیدرونفروز غیرمرتبط با رفلاکس یا انسداد یافت شود، تمام چیزی که نیاز است ادامه ی پایش به وسیله ی سونوگرافی دوره ای است.
سیستم طبقه بندی هیدرونفروز
سیستم درجه بندی هیدرونفروز برای درجه ی گشاد شدن سیستم جمع آوری کننده ی فوقانی طراحی شده است. متداول ترین سیستمی که استفاده میشود (SFU) برای درجه بندی هیدرونفروز جنینی و نوزادان طراحی شده است:
درجه ی ۰
بدون گشاد شدگی، دیواره ی کالیس ها در کنار هم قرار گرفته اند.
درجه ی ۱ (خفیف)
هیدرونفروز خفیف به معنی گشاد شدن لگنچه ی کلیوی بدون گشاد شدن کالیس ها (که همچنین میتواند در موارد خارج لگنچه ی کلیوی نیز بروز یابد) بدون آتروفی پارانشیمی
درجه ی ۲ (خفیف)
گشاد شدن لگنچه ی کلیوی (خفیف) و کالیس ها (الگوی لگنچه ای کالیسی حفظ شده است) بدون آتروفی پارانشیمی
درجه ی ۳ (متوسط)
گشاد شدگی متوسط لگنچه ی کلیوی و کالیس ها – صاف شدن فورنیس ها و پاپیلاها
درجه ی ۴ (شدید)
گشاد شدگی شدید لگنچه ی کلیوی و کالیس ها، که نمای بالون مانند دارد
از دست رفتن مرز بین لگنچه ی کلیوی و کالیس ها
آتروفی کلیه ای که به عنوان نازک شدگی کورتکس مشاهده میشود
سیستم درجه بندی (SFU) از نظر قابلیت اطمینان بحث برانگیز هستند.
آیا هیدرونفروز کلیه خطرناک است؟
هیدرونفروز شدید درمان نشده می تواند منجر به آسیب دائمی کلیه شود. به ندرت می تواند باعث نارسایی کلیه ها گردد. اما هیدرونفروز به طور معمول فقط یک کلیه را تحت تاثیر قرار می دهد و کلیه دیگر می تواند کار هر دو را انجام دهد.
هیدرونفروز خفیف چیست؟
اگر هیدرونفروز به موقع تشخیص داده و درمان شود ، معمولا هیچ مشکل طولانی مدتی ایجاد نمی شود. نوزادان مبتلا به این عارضه ممکن است اصلا نیازی به درمان نداشته باشند. این وضعیت می تواند شانس ابتلا به عفونت های دستگاه ادراری را افزایش دهد.
دکتر ولی پور، متخصص اورولوژی در سعادت آباد
بهاره
چهارشنبه ۱۳ اسفند ۹۹( 3 سال پیش)
تعداد بازدید: 282
مشاهده پرسش
