هیدرونفروز چیست و آیا از هیدرونفروز کلیه باید ترسید؟

هیدرونفروز کلیه وضعیتی است که سیستم جمع آوری ادرار از کلیه افزایش حجم پیدا می کند. ورم کلیه عارضه ای است که در نتیجه هیدرونفروز ایجاد می شود. در این مقاله قصد داریم تمام نکات مربوط اعم از علل تا درمان این بیماری را بیان کنیم.

هیدرونفروز چیست؟

هیدرونفروز کلیه وضعیتی است که سیستم جمع آوری ادرار از کلیه گشاد می شود. این وضعیت ممکن است طبیعی یا به علت بیماری باشد. به طور معمول، کلیه مواد زائد را از خون فیلتر و از طریق ادرار دفع مى کند. ادرار به داخل کالیس هایی که لگنچه کلیه را تشکیل می دهند ، زهکشی می شود . سپس به داخل حالب، لوله ای که کلیه را به مثانه متصل می کند ، ریخته مى شود. مجرای ادرارى لوله ای است که مثانه را تخلیه می کند.

در حالی که انسداد شایع ترین علت هیدرونفروز کلیه است، ممکن است به علت مشکلات داخلی در جنین و یا پاسخ فیزیولوژیکی به بارداری باشد. درصد زیادی از زنان باردار هیدرونفروز یا هیدرویورتر کلیه را تجربه می کنند. کارشناسان معتقدند که این مسئله، کمى به دلیل اثرات پروژسترون بر روی حالب ها است که باعث کاهش تون آن ها می شود.

از لحاظ فنی، هیدرونفروز کلیه به طور خاص اتساع و تورم کلیه را توصیف می کند، در حالی که اصطلاح هیدرویورتر برای توصیف تورم حالب استفاده می شود. هیدرونفروز ممکن است یک طرفه باشد و فقط یک کلیه را درگیر کند یا دو طرفه باشد و هر دو کلیه را درگیر کند.

عارضه ى هیدرونفروز کلیه که فیزیولوژیک نیست، کاهش عملکرد کلیه است. ایا هیدرونفروز کلیه خطرناک است؟ افزایش فشار مایع اضافی در کلیه باعث کاهش میزان فیلتراسیون خون می شود و ممکن است باعث ایجاد آسیب ساختاری به سلول های کلیه شود. اگر این کاهش عملکرد به طور اساسی درمان شود اغلب قابل برگشت است، اما اگر مدت زمان آسیب طولانی شود، آسیب اغلب دائمی خواهد بود.

چگونه میتوانم از هیدرونفروز پیشگیری کنم؟

از آن جایی که هیدرونفروز در اثر یک مشکل زمینه ای ایجاد میشود، پیشگیری از آن برپایه ی خودداری از عامل آن یا درمان فوری علت است. برای نمونه، ممکن است شانس ابتلا به سنگ کلیه با رژیمی که اگزالات آن کنترل شده و نوشیدن آب کافی کاهش یابد. ممکن است برای بیمارانی که مستعد سنگ کلیه هستند داروهای ویژه ای تجویز شود. در صورتی که دچار درد شدید در پهلو یا شکم خود، استفراغ یا تب بالای ۱۰۰.۵ فارنهایت شدید فورا به پزشک مراجعه کنید.

علت هیدرونفروز کلیه چیست؟

علل متعددی باعث هیدرونفروز کلیه مى شوند که براساس محل تورم و این که آیا علت آن ذاتی (در داخل سیستم جمع آوری ادرار)، یا بیرونی (خارج از سیستم جمع آوری) است یا به دلیل تغییر در عملکرد باشد، طبقه بندى مى شوند.

سنگ حالب

سنگ کلیه: احتمالا شایع ترین علت هیدرونفروز یک طرفه، سنگ کلیه است که باعث انسداد حالب می شود. سنگ به تدریج از کلیه به مثانه منتقل می شود، اما اگر در حالب متوقف شود ، ادرار بالا می رود و باعث تورم کلیه می شود در این صورت شما باید به درمان سنگ حالب بپردازید. این حالت می تواند به عنوان یک انسداد ذاتی طبقه بندی شود.

• لخته خون
• تنگى یا زخم

مثانه

• سرطان مثانه
• سنگ های مثانه
• سیستوسل
• انقباض گردن مثانه

 مجراى ادرارى

• عدم توانایی تخلیه مثانه (احتباس ادراری) به هر دلیلی ممکن است باعث هیدرونفروز کلیه دو طرفه شود.
• تنگى مجرای ادرار
• دریچه های مجراى ادرارى
• سرطان مجراى ادرارى

علائم هیدرونفروز کلیه چیست؟

ممکن است هیدرونفروز کلیه علامت مستقیمى  بسته به علت اصلی داشته یا نداشته باشد. افراد مبتلا به هیدرونفروز حاد، به عنوان مثال نشانه هایی از کولیک کلیه به علت سنگ کلیه، با درد شدید و حاد پهلو ها یا درد پشت متسع شده به کشاله ران، همراه با حالت تهوع، استفراغ و تعریق شروع مى شود. درد کولیکى می آید و می رود و شدت آن می تواند باعث شود فرد احساس ناراحتى کند . ممکن است در ادرار خون دیده شود.

هیدرونفروز مزمن در طول زمان پیشرفت می کند و علامت خاصی ندارد. تومور در لگن یا انسداد در مثانه ممکن است در حالت سکوت ایجاد شوند و فرد ممکن است علائم نارسایی کلیه داشته باشد. این حالت ها اغلب غیر اختصاصی هستند و ممکن است شامل ضعف، خستگى، درد قفسه سینه، تنگى نفس، تورم پا، تهوع و استفراغ باشد. اگر اختلالات الکترولیتی رخ دهد و کلیه ها قادر به تنظیم سدیم، پتاسیم و کلسیم نباشند، اختلالات ریتم قلبى و اسپاسم عضلانی ایجاد مى شود.

چگونه هیدرونفروز کلیه تشخیص داده می شود؟

تشخیص با شرح حال از علائمی که بیمار تجربه می کند شروع می شود. پزشک سوالاتی را مطرح می کند که نشان مى دهد به چه آزمایش هایی نیاز است . بررسی تاریخچه بیمار و سابقه خانوادگی بیمار ممکن است مفید باشد. بسته به وضعیت و اینکه آیا شروع علائم حاد است، در معاینه فیزیکی ممکن است حساسیت به تماس در پهلو ها وجود داشته باشد .  وقتی شکم مورد بررسی قرار می گیرد تورم و بزرگى مثانه ممکن است تشخیص داده شود. معمولا در مردان، معاینه رکتوم برای اندازه گیری پروستات انجام می شود. در زنان می توان از معاینه لگنی برای ارزیابی رحم و تخمدان ها استفاده کرد.

 تست های آزمایشگاهی

بسته به تشخیص بالقوه تست هاى آزمایشگاهی زیر ممکن است انجام شود:

• بررسی ادرار : به دنبال خون، عفونت یا سلول های غیر طبیعی
• شمارش کامل خون : ممکن است کم خونی یا عفونت بالقوه را نشان دهد
• تجزیه و تحلیل الکترولیت ها : ممکن است در هیدرونفروز مزمن مفید باشد، زیرا کلیه ها مسئول حفظ و متعادل کردن غلظت آنها در جریان خون هستند.
• نیتروژن اوره خون ( بی یو اِن ) ، کراتینین و میزان فیلتراسیون گلومرولی (جى اِف آر) : آزمایش خون به بررسی عملکرد کلیه کمک می کند.

مطالعات تصویربرداری در هیدرونفروز

سی تی اسکن شکم را می توان برای ارزیابی آناتومی کلیه انجام داد و هیدرونفروز را تشخیص داد. همچنین ممکن است به پزشک اجازه دهد که علت اصلی شامل سنگ های کلیه یا انسداد در سیستم جمع آوری ادرار را تشخیص دهد . ممکن است سی تی اسکن با یا بدون رنگ کنتراست به منظور نشان دادن حالب ها انجام شود. اغلب، برای سنگ های کلیه، کنتراست دهانى و یا داخل وریدی مورد نیاز است.

سونوگرافی یکی دیگر از مطالعات تصویربرداری است که می تواند برای بررسی هیدرونفروز انجام شود. کیفیت آزمون بستگی به مهارت فرد انجام دهنده اولتراسونوگرافی برای ارزیابی ساختارهای شکم و پهلو ها دارد. سونوگرافی نیز در زنان باردار که در آن نگرانی های مربوط به تابش وجود دارد مفید است. پیلوگرافی داخل وریدی عمدتا توسط سی تی اسکن جایگزین شده است، اما در تشخیص بعضی از بیمارى ها نقش دارد و استفاده از آن در حال حاضر محدود است. کوب اشعه ایکس (اشعه ایکس که کلیه، حالب ها و مثانه را نشان می دهد) توسط بعضی از متخصصان ارولوژی برای طبقه بندی سنگ کلیه استفاده می شود و ممکن است برای تعیین قدرت حرکت سنگ از حالب به مثانه را نیز بررسی می کند .

درمان هیدرونفروز کلیه چیست؟

هیدرونفروز معمولا با درمان علت یا بیماری زمینه ای مانند سنگ کلیه یا عفونت درمان میشود. بعضی از موارد میتوانند بدون جراحی درمان شوند. سنگ کلیه میتواند خود به خود دفع شود یا ممکن است آنقدر شدید باشد که برای درمان نیازمند جراحی باشد. هدف درمان هیدرونفروز، باز کردن جریان آزاد ادرار از کلیه و کاهش تورم و فشار است که باعث ایجاد و کاهش عملکرد کلیه شده است .