مثانه نوروژنیک، یک بیماری است که در آن، سیستم عصبی مثانه و ادرار دچار مشکل می شود.
شرایطی مانند سکته مغزی و بیماری پارکینسون، می تواند باعث ابتلا به این بیماری شود. گزینه های درمانی شامل درمانی دارویی و جراحی است.
فهرست موضوعات
مثانه نوروژنیک چیست؟
وقتی شرایط نوروژنیک (سیستم عصبی) روی مثانه تأثیر بگذارد، به آن مثانه نوروژنیک می گویند.
مثانه نوروژنیک، باعث دو نوع مشکل اصلی در کنترل مثانه می شود: بسته به اعصاب درگیر شده و نوع آسیب دیدگی، مثانه پر کار (اسپاستیک یا تکرر ادرار)، یا کم کار (شل یا هیپوتونیک) می شود.
مثانه چیست؟
مثانه، اندامی توخالی است که در لگن، یا پایین شکم قرار دارد. مثانه دو وظیفه ی مهم دارد:
- ادرار را نگه می دارد.
- ادرار را از طریق یک مدار پیچیده ارتباطی در نخاع و مغز، از بدن خارج می کند.
بی اختیاری ادرار، زمانی اتفاق می افتد که فرد، نتواند ادرار خود را کنترل کند.
اگر مثانه نتواند به طور کامل تخلیه شود، یا اگر قبل از رسیدن فرد به دستشویی، مثانه شروع به تخلیه ی ادرار کند (وضعیتی که به آن، مثانه ی بیش فعال گفته می شود)، مخزن ادرار دچار مشکل شده است.
اگر مثانه نتواند تخلیه شود (بی اختیاری ادراری سرریز شده)، اگر عضله کنترل کننده اسفنکتر کار نکند (بی اختیاری استرسی)، یا اگر اسپاسم مثانه باعث کوچک شدن مثانه قبل از رسیدن فرد به توالت شود (بی اختیاری پیوسته) ممکن است رخ دهد.
علت مثانه نوروژنیک چیست؟
مثانه نوروژنیک می تواند مادرزادی باشد (از زمان تولد وجود داشته باشد). مشکلات مادرزادی که می تواند باعث مثانه نوروژنیک شود عبارتند از:
- اسپینا بیفیدا (میلومننگوسل): این اختلال، زمانی اتفاق می افتد که ستون فقرات جنین در ماه اول بارداری کاملاً رشد نکند. نوزادانی که با میلومننگوسل متولد می شوند، اغلب دارای از کار افتادگی یا ضعف هستند، که این موضوع، بر عملکرد مثانه تأثیر می گذارد.
- آژنزیس ساکرال: وضعیتی است که در آن، قسمت هایی از ستون فقرات پایین وجود ندارد.
- فلج مغزی: فلج مغزی از جمله اختلالات مزمن (طولانی مدت) است، که توانایی فرد در کنترل حرکت بدن و وضعیت بدن را ضعیف می کند. این اختلالات، ناشی از آسیب به مناطق حرکتی مغز است. مشکلی که باعث فلج مغزی می شود، ممکن است در حالی که نوزاد هنوز در رحم است یا پس از تولد رخ دهد. همیشه در اولین سال زندگی کودک، فلج مغزی بروز پیدا نمی کند.
بیماری های مختلفی باعث مثانه نوروژنیک اند
- بیماری پارکینسون
- تومورهای سیستم عصبی مرکزی
- تروما و حوادث
- اختلال نعوظ
- مسمومیت با فلزات سنگین
- جراحی های ستون فقرات
- آسیب های نخاعی
- سکته
- بیماری MS
علائم و نشانه های مثانه نوروژنیک چیست؟
رایج ترین علائم:
- عفونت ادراری (UTI)
- سنگ کلیه
- بی اختیاری ادرار (عدم توانایی کنترل ادرار)
- حجم کم ادرار دفع شده
- تکرر ادرار و فوریت
- چکه کردن ادرار
- احساس نکردن پر بودن مثانه
رایج ترین علامت مثانه نوروژنیک، عدم توانایی در کنترل ادرار است.
علائم دیگر عبارتند از:
- جریان ادراری ضعیف یا چکه ای
- تکرر ادرار (هشت بار یا بیشتر در روز)
- اضطراری بودن ادرار (احساس یا نیاز به ادرار فوری)
- ادرار دردناک، که ممکن است به معنای وجود عفونت ادراری باشد.
مثانه نوروژنیک چه حسی دارد؟
مثانه نوروژنیک، اختلال عملکرد مثانه (شل یا اسپاستیک) است که در اثر آسیب عصبی ایجاد می شود.
این علائم می تواند شامل بی اختیاری ادراری سرریز شده، تناوب ادرار، نیاز فوری به ادرار، بی اختیاری پیوسته و نگه داشتن ادرار باشد.
آیا دیابت می تواند باعث مثانه نوروژنیک شود؟
مثانه نوروژنیک، نوعی از نوروپاتی دیابتی است، که در آن آسیب های انتخابی، باعث نوروپاتی خود مختار می شود و اعصابی که تحت تأثیر قرار گرفته است، منجر به کاهش تناوب ادرار می شود. اختلال در عملکرد ادرا،ر مدت هاست که با دیابت ارتباط دارد و مشکلات مثانه، اغلب در افراد دیابتی شدیدتر است.
آیا مثانه عصبی درمان دارد؟
مثانه نوروژنیک قابل درمان نیست، اما می توان آن را کنترل کرد. بیشتر موارد مثانه نوروژنیک، با دارو و کاتتریزاسیون مداوم قابل کنترل است. اقلیت کودکان مبتلا به این بیماری، نیاز به جراحی ترمیمی اساسی دارند.
تشخیص مثانه نوروژنیک
پزشک، بعد از معاینه، برای تشخیص مثانه ی نوروژنیک، تعدادی آزمایش روی سیستم عصبی و مثانه انجام می دهد. از جمله:
- تست ارودینامیک (نوار مثانه): این سری آزمایش های کارکرد مثانه، میزان ادرار قابل ذخیره در مثانه، فشاد وارد شده به داخل مثانه، چگونگی جریان ادرار و چگونگی تخلیه مثانه در زمان پر شدن را اندازه می گیرد. سنسورهای ویژه ای روی پوست کناری مجاری ادرار (لوله ای که ادرار از آن عبور می کند) یا رکتوم، برای مشاهده ی کارکرد عضلات و اعصاب این نواحی، نصب می شوند.
- سیستوسکوپی: پزشک ممکن است، این عمل را برای مشاهده ی داخل مثانه و مجاری ادراری، به کمک یک تلسکوپ کوچک (سیستوسکوپ) انجام می دهد.
- اشعه-ایکس
- سی تی اسکن
- MRI
درمان مثانه عصبی و نوروژنیک
درمان های اصلی مثانه نوروژنیک:
- کاتتر گذاری تمیز متناوب (CIC): کاتتر ها، لوله های نازک و انعطاف پذیری هستند، که از طریق مجاری ادرار، به منظور تخلیه ادرار، وارد مثانه می شوند.
- داروها: درمان دارویی، برای ارتقاع کارایی مثانه ی شما تجویز می شود. دارو های مخصوصی با توجه به اینکه مثانه ی شما، بیش فعال، کم کار، یا هر دو باشد، تجویز می شود.
- تزریق بوتولینوم ای توکسین (بوتاکس): پزشک، بوتاکس را به داخل مثانه یا اسفنکتر ادراری، تزریق می کند.
- مجرای ایلیال: قسمتی از روده کوچک، در ایجاد استومای ادراری استفاده می شود. این استوما، ادرار را به کیسه ای در بیرون بدن منتقل می کند.
- بزرگ کردن مثانه (سیستوپلاستی): نوعی جراحی است، که در آن، قسمت هایی از روده (سیگموید روده بزرگ) را برداشته، و به دیواره ی مثانه وصل می کنند. این کار، فشار وارد شده به داخل مثانه را کاهش، و قدرت نگه داشتن ادرار را افزایش می دهد.
- تغییر سبک زندگی: شامل پرهیز از غذاها و نوشیدنی های خاصی که باعث آسیب رساندن به مثانه می شود، است. از قبیل: بعضی از نوشیدنی های کافئین دار، مثل قهوه، نوشیدنی های گازدار، غذاهای تند و مرکبات. کاهش وزن می تواند، فشار وارد شده به مثانه را کاهش دهد. یک درمان رفتاری به نام دفع با تأخیر، به بعضی از افراد، در کنترل ادرار کمک می کند.
دکتر ولی پور، جراح و متخصص مثانه و اورولوژی
