فهرست موضوعات
سنگ کلیه یکی از دردناکترین تجربههایی است که یک انسان میتواند در طول زندگی خود داشته باشد. زمانی که سنگها بزرگ میشوند یا در مسیر مجاری ادراری گیر میکنند، دیگر داروها و روشهای خانگی کارساز نیستند و پزشک گزینه جراحی را روی میز میگذارد. اولین سوالی که در ذهن بیمار شکل میگیرد این است که آیا عمل سنگ کلیه خطرناک است؟ یا اینکه خطرات عمل سنگ کلیه تا چه حد جدی هستند؟ در این مقاله جامع، ما تمام روشهای جراحی را بررسی کرده و به شما میگوییم که هر کدام چه مزایا و عوارضی دارند تا با دیدی باز برای درمان خود اقدام کنید.
چرا ترس از عمل سنگ کلیه در بین مردم رایج است؟
ترس از جراحی یک واکنش طبیعی بدن است. بسیاری از مردم نگران آسیب دیدن بافت کلیه، بیهوشی یا دوران نقاهت طولانی هستند. اما واقعیت این است که تکنولوژی پزشکی در سالهای اخیر به سمتی رفته است که اکثر جراحیهای سنگ کلیه به صورت “کمتهاجمی” انجام میشوند. با این حال، هیچ جراحی بدون ریسک نیست. شناخت خطرات عمل سنگ کلیه به شما کمک میکند تا مراقبتهای بعد از عمل را جدیتر بگیرید و از بروز مشکلات بعدی جلوگیری کنید.
روشهای مختلف جراحی:
برای اینکه بدانیم عمل سنگ کلیه چقدر خطرناک است، ابتدا باید بدانیم پزشک قرار است از چه روشی استفاده کند. هر روش بسته به اندازه سنگ و محل قرارگیری آن، ریسکهای خاص خود را دارد.
۱. سنگشکنی با امواج خارج از بدن (ESWL)
این روش که در بین مردم به “سنگ شکنی با لیزر” یا “سنگ شکنی برونپیکری” معروف است، غیرتهاجمیترین روش موجود است. در این متد، هیچ برشی روی بدن ایجاد نمیشود و امواج صوتی با فرکانس بالا سنگ را به قطعات ریز تبدیل میکنند.
خطرات و عوارض احتمالی:
- خونمردگی و کبودی: یکی از شایعترین خطرات عمل سنگ کلیه در این روش، کبودی پوست در ناحیه پهلو یا خونریزی خفیف در اطراف کلیه است.
- خون در ادرار (هماچوری): تقریباً تمام بیماران بعد از این عمل، برای چند روز خون در ادرار مشاهده میکنند که معمولاً خطرناک نیست.
- تشکیل “خیابان سنگ” (Steinstrasse): این اصطلاح زمانی به کار میرود که خردهسنگهای شکسته شده در حالب گیر کرده و مسیر ادرار را مسدود میکنند. این موضوع میتواند باعث درد شدید و نیاز به مداخله مجدد شود.
۲. یورتراسکویی (URS) و استفاده از لیزر هولمیوم
در این روش، پزشک یک لوله بسیار باریک و مجهز به دوربین را از طریق مجرای ادرار به سمت مثانه و حالب میفرستد. وقتی دوربین به سنگ رسید، با استفاده از فیبر لیزر، سنگ را پودر میکند. این روش برای سنگهای حالب بسیار موثر است.
خطرات عمل سنگ کلیه با روش لیزر:
- آسیب به حالب: یکی از جدیترین خطرات عمل سنگ کلیه در این روش، احتمال خراشیدگی یا در موارد نادر سوراخ شدن لوله حالب است.
- تنگی مجاری ادرار: در درازمدت، زخمهای ناشی از عبور ابزار ممکن است باعث تنگی مجرا شوند که دفع ادرار را سخت میکند.
- عفونت ادراری: وارد کردن ابزار به داخل سیستم ادراری همیشه ریسک انتقال باکتری را به همراه دارد، هرچند پزشکان پیش از عمل آنتیبیوتیک تجویز میکنند.
۳. جراحی سنگ کلیه از طریق پوست (PCNL)
زمانی که سنگ بسیار بزرگ (معمولاً بزرگتر از ۲ سانتیمتر) یا شاخگوزنی باشد، از روش PCNL استفاده میشود. در این جراحی، یک برش کوچک در پهلو ایجاد شده و یک تونل مستقیم به سمت کلیه باز میشود تا سنگ خارج گردد.
آیا این روش خطرناک است؟
این روش نسبت به دو روش قبلی تهاجمیتر است و به همین دلیل خطرات عمل سنگ کلیه در آن جدیتر دنبال میشود:
- خونریزی شدید: کلیه یک عضو بسیار پرخون است. در حین ایجاد مسیر به داخل کلیه، احتمال خونریزی وجود دارد که در موارد نادری ممکن است نیاز به تزریق خون پیدا شود.
- آسیب به اعضای مجاور: به دلیل مجاورت کلیه با روده، ریه و طحال، در موارد بسیار نادر احتمال آسیب به این اندامها وجود دارد.
- جذب مایعات: در حین عمل از مایعات برای شستشوی کلیه استفاده میشود؛ گاهی بدن مقدار زیادی از این مایعات را جذب میکند که میتواند باعث به هم خوردن تعادل نمکهای بدن شود.
بررسی تخصصی خطرات عمل سنگ کلیه:
بسیاری از کاربران در گوگل به دنبال ترکیبات مرتبط مانند “عوارض بعد از عمل سنگ کلیه” یا “مرگ در عمل سنگ کلیه” میگردند. بیایید با صداقت علمی به این نگرانیها پاسخ دهیم.
خطر عفونت و سپسیس (Sepsis)
جدیترین خطر در هر نوع مداخله روی سیستم ادراری، عفونت است. اگر باکتریهای موجود در کلیه یا سنگ در حین عمل وارد جریان خون شوند، میتوانند باعث ایجاد “سپسیس” یا عفونت خونی شوند. این حالت یک اورژانس پزشکی است و با تب بالا، لرز و افت فشار خون همراه است. برای جلوگیری از این مورد، پزشکان معمولاً قبل از عمل آزمایش کشت ادرار انجام میدهند.
درد و اسپاسمهای بعد از عمل
تقریباً تمام بیمارانی که تحت عمل جراحی (به خصوص لیزر و PCNL) قرار میگیرند، باید مدتی از “استنت دیجی” (DJ Stent) استفاده کنند. این لوله فنری به تخلیه ادرار کمک میکند اما خود میتواند منشأ درد، سوزش شدید ادرار و احساس فوریت در دفع باشد. بسیاری از بیماران این درد را با خطرات عمل سنگ کلیه اشتباه میگیرند، در حالی که این تنها یک عارضه موقت است.
خطر آسیب به بافت کلیه و نارسایی
یکی از نگرانیهای عمده این است که آیا جراحی باعث از کار افتادن کلیه میشود؟ تحقیقات معتبر نشان میدهند که در اکثر موارد، برداشتن سنگی که مسیر ادرار را بسته است، در واقع باعث “نجات” کلیه از نارسایی میشود. با این حال، در جراحیهای مکرر و تهاجمی، جای زخم (اسکار) روی بافت کلیه ممکن است در طولانیمدت بر عملکرد آن تاثیر بگذارد.
نقش بیهوشی در خطرات عمل سنگ کلیه
بسیاری از بیماران بیش از آنکه از خود جراحی بترسند، از بیهوشی واهمه دارند. عملهای سنگ کلیه بسته به نوع روش، ممکن است با بیهوشی عمومی، بیحسی از کمر (اسپینال) یا آرامبخشی عمیق انجام شوند.
- در افراد مسن یا کسانی که بیماریهای قلبی و ریوی دارند، بیهوشی عمومی میتواند ریسکهایی مثل لخته شدن خون در پاها (DVT) یا مشکلات تنفسی ایجاد کند.
- با این حال، تیم بیهوشی قبل از عمل تمام فاکتورهای حیاتی شما را بررسی میکند تا خطرات عمل سنگ کلیه به حداقل برسد.
عوامل تاثیرگذار بر افزایش یا کاهش خطرات جراحی
همه بیماران شرایط یکسانی ندارند. فاکتورهای زیر میتوانند تعیین کنند که جراحی برای شما چقدر ریسک دارد:
- سن بیمار: افراد بالای ۶۵ سال به دلیل ضعف سیستم ایمنی و احتمال بیماریهای زمینهای، بیشتر در معرض عوارض هستند.
- بیماری دیابت: قند خون بالا روند بهبود زخم را کند کرده و ریسک عفونت بعد از عمل را به شدت افزایش میدهد.
- چاقی مفرط: در روشهایی مثل PCNL، چاقی زیاد باعث دشوار شدن دسترسی به کلیه و افزایش زمان جراحی میشود.
- مصرف داروهای رقیقکننده خون: داروهایی مثل آسپرین یا وارفارین باید مدتی قبل از عمل قطع شوند تا خطر خونریزی حین جراحی کنترل شود.
چگونه از خطرات عمل سنگ کلیه در امان بمانیم؟
برای اینکه تجربه موفقی داشته باشید و درگیر عوارض نشوید، رعایت نکات زیر الزامی است:
- انتخاب جراح ماهر: تجربه جراح در روشهای کمتهاجمی مثل PCNL یا لیزر، کلیدیترین فاکتور در کاهش خطرات عمل سنگ کلیه است.
- مصرف فراوان مایعات: بعد از عمل، نوشیدن آب زیاد باعث شستشوی خون و خردهسنگها از مثانه میشود.
- توجه به علائم هشدار دهنده: اگر بعد از ترخیص دچار تب بالای ۳۸ درجه، لرز شدید، ناتوانی در دفع ادرار یا درد پهلویی شدید که با مسکن آرام نمیشود، بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید.
- تحرک بدنی: پیادهروی کوتاه بعد از عمل مانع از لخته شدن خون در پاها میشود.
سوالات متداول کاربران:
- آیا عمل سنگ کلیه با لیزر باعث نازایی میشود؟ خیر، این یک باور کاملاً غلط است و لیزر هیچ ارتباطی با سیستم تولید مثل ندارد.
- چند روز بعد از عمل میتوان به سر کار بازگشت؟ در روش لیزر معمولاً ۲-۳ روز و در روش PCNL حدود یک هفته تا ۱۰ روز زمان لازم است.
- آیا خونریزی بعد از عمل طبیعی است؟ بله، قرمز بودن رنگ ادرار تا چند روز اول کاملاً طبیعی است و با نوشیدن آب رفع میشود.
جمعبندی:
آیا در نهایت عمل سنگ کلیه خطرناک است؟
اگر بخواهیم به این سوال در یک جمله پاسخ دهیم: خیر، جراحی سنگ کلیه در دنیای امروز یک روش بسیار ایمن و نجاتبخش است، به شرطی که توسط متخصص مجرب و در مرکز مجهز انجام شود. واقعیت این است که خطرات باقی ماندن یک سنگ بزرگ در کلیه (مانند تخریب کامل بافت کلیه، عفونتهای مزمن و نارسایی دائم) بسیار بیشتر از خطرات عمل سنگ کلیه است. عوارضی مانند خونریزی خفیف یا درد ناشی از استنت، بهایی است که برای رهایی از دردهای جانکاه سنگ کلیه پرداخت میشود.
تکنیکهای نوین مانند جراحی با لیزر و مینی-PCNL باعث شدهاند که میزان موفقیت این عملها به بالای ۹۰ درصد برسد و اکثر بیماران ظرف ۲۴ تا ۴۸ ساعت به زندگی عادی خود بازگردند. بنابراین اگر پزشک شما جراحی را توصیه کرده است، با اعتماد به تکنولوژی و رعایت مراقبتهای لازم، از این مرحله عبور کنید.
در پایان فراموش نکنید: پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. بعد از عمل، حتماً سنگ خارج شده را برای آزمایش آنالیز بفرستید تا پزشک با تشخیص نوع سنگ، رژیم غذایی خاصی به شما بدهد که دوباره مجبور به تجربه جراحی و رویارویی با خطرات عمل سنگ کلیه نشوید.
