فهرست موضوعات
سرطان پروستات یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در میان مردان است. با وجود روش‌های درمانی متعدد، عمل رادیکال پروستاتکتومی همچنان به عنوان یک روش استاندارد و موثر برای درمان سرطان پروستات در مراحل اولیه در نظر گرفته می‌شود. این عمل جراحی با هدف برداشتن کامل غده پروستات و در صورت لزوم، بافت‌های اطراف آن، انجام می‌شود تا بیماری به طور کامل از بین برود.
این مقاله به طور جامع به این موضوع می‌پردازد که عمل رادیکال پروستاتکتومی چگونه است، چه انواعی دارد، چه مزایا و معایبی به همراه دارد و چه نکات مهمی را باید قبل و بعد از این جراحی در نظر گرفت.
رادیکال پروستاتکتومی چیست؟
رادیکال پروستاتکتومی یک عمل جراحی است که طی آن، جراح کل غده پروستات را به همراه کیسه‌های منی (seminal vesicles) که به آن متصل هستند، برمی‌دارد. در برخی موارد، غدد لنفاوی مجاور نیز برای بررسی وجود سلول‌های سرطانی برداشته می‌شوند. هدف اصلی این عمل، درمان کامل سرطان پروستات با برداشتن تمام بافت‌های سرطانی است. پس از برداشتن پروستات، مجرای ادرار (urethra) مستقیماً به مثانه متصل می‌شود تا جریان ادرار به حالت عادی بازگردد.
عمل رادیکال پروستاتکتومی چگونه است؟
عمل جراحی رادیکال پروستاتکتومی به چند روش مختلف انجام می‌شود که انتخاب روش مناسب بستگی به عوامل مختلفی مانند اندازه تومور، تجربه جراح و شرایط عمومی بیمار دارد.
رادیکال پروستاتکتومی باز
در این روش سنتی، جراح یک برش بزرگ در پایین شکم ایجاد می‌کند تا به پروستات دسترسی پیدا کند.
- نحوه انجام: جراح پس از ایجاد برش، غده پروستات و بافت‌های اطراف آن را با دقت برمی‌دارد. پس از برداشتن پروستات، مثانه را به مجرای ادرار بخیه می‌زند و برش را می‌بندد.
- مزایا: این روش برای مدت طولانی استاندارد طلایی بوده و به جراح امکان دید و لمس مستقیم اندام‌ها را می‌دهد.
- معایب: برش بزرگ‌تر، خونریزی بیشتر، درد پس از عمل، دوره نقاهت طولانی‌تر و احتمال عفونت بالاتر است.
رادیکال پروستاتکتومی لاپاراسکوپیک
این روش یک رویکرد کم‌تهاجمی است که با استفاده از ابزارهای خاص و دوربین انجام می‌شود.
- نحوه انجام: جراح چند برش کوچک در شکم ایجاد می‌کند. از طریق یکی از این برش‌ها یک دوربین نازک (لاپاراسکوپ) وارد شده و تصویر داخل شکم را به مانیتور منتقل می‌کند. سپس ابزارهای جراحی ظریف از طریق برش‌های دیگر وارد می‌شوند و جراح با تماشا کردن مانیتور، عمل را انجام می‌دهد.
- مزایا: برش‌های کوچک‌تر، درد کمتر، خونریزی کمتر، دوره نقاهت کوتاه‌تر و نتایج زیبایی بهتر.
- معایب: این روش نیاز به تخصص و مهارت بالایی دارد و برای همه موارد مناسب نیست.
رادیکال پروستاتکتومی رباتیک
این پیشرفته‌ترین و محبوب‌ترین نوع عمل رادیکال پروستاتکتومی است که با استفاده از یک سیستم رباتیک (مانند داوینچی) انجام می‌شود.
- نحوه انجام: این روش نیز مانند لاپاراسکوپی با برش‌های کوچک انجام می‌شود، اما جراح به جای نگه داشتن مستقیم ابزارها، پشت یک کنسول نشسته و با استفاده از کنترلرها، بازوهای ربات را هدایت می‌کند. سیستم رباتیک حرکات دست جراح را با دقت بسیار بالا و بدون لرزش به ابزارهای داخل بدن منتقل می‌کند.
- مزایا: دقت فوق‌العاده بالا، دید سه‌بعدی و بزرگ‌نمایی‌شده از ناحیه عمل، خونریزی بسیار کم، درد کمتر، دوره نقاهت سریع‌تر و بهبودی سریع‌تر عملکرد جنسی و ادراری پس از عمل.
- معایب: هزینه بالاتر، نیاز به تجهیزات پیشرفته و در دسترس بودن فقط در مراکز تخصصی.
چرا عمل رادیکال پروستاتکتومی انجام می‌شود؟
پروستاتکتومی رادیکال معمولاً زمانی توصیه می‌شود که:
- سرطان پروستات به خارج از غده پروستات گسترش نیافته باشد (مرحله موضعی).
- بیمار از نظر سلامت عمومی شرایط مناسبی برای جراحی داشته باشد.
- امید به زندگی بیمار حداقل ۱۰ سال یا بیشتر باشد.
این عمل به عنوان یک درمان قطعی و ریشه‌کننده برای سرطان در مراحل اولیه در نظر گرفته می‌شود و می‌تواند شانس بقای طولانی‌مدت را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.
آمادگی قبل از عمل به چه صورت است؟
آمادگی برای عمل رادیکال پروستاتکتومی شامل مراحل زیر است:
- مشاوره با جراح: جراح شما در مورد جزئیات عمل، خطرات و مزایای آن صحبت خواهد کرد.
- آزمایشات لازم: آزمایش خون، ادرار، نوار قلب (ECG) و احتمالاً تصویربرداری (MRI یا CT Scan) برای ارزیابی دقیق شرایط.
- قطع مصرف داروها: باید مصرف داروهای رقیق‌کننده خون و برخی مکمل‌های گیاهی را قبل از عمل قطع کنید.
- رژیم غذایی: معمولاً از شب قبل از عمل باید ناشتا باشید.
- صحبت در مورد حفظ عصب: در برخی موارد، جراح ممکن است بتواند اعصاب مسئول عملکرد نعوظ را که در کنار پروستات قرار دارند، حفظ کند. این موضوع به اندازه و محل تومور بستگی دارد.
مراقبت‌های بعد از عمل چگونه است؟
مراقبت‌های پس از عمل رادیکال پروستاتکتومی برای بهبودی کامل و مدیریت عوارض احتمالی بسیار مهم است.
مراقبت از کاتتر (سوند ادراری)
پس از جراحی، یک سوند ادراری برای مدتی در مثانه قرار داده می‌شود (معمولاً ۱ تا ۳ هفته). این سوند به مجرای ادرار اجازه می‌دهد تا پس از اتصال مجدد به مثانه، به طور کامل بهبود یابد. مراقبت‌های لازم شامل تمیز نگه داشتن ناحیه و تخلیه منظم کیسه ادرار است.
مدیریت درد
درد پس از عمل با داروهای مسکن که توسط پزشک تجویز می‌شود، قابل کنترل است. در روش‌های لاپاراسکوپیک و رباتیک، درد به طور قابل توجهی کمتر است.
فعالیت‌های بدنی
برای چند هفته اول پس از جراحی، باید از بلند کردن اجسام سنگین و فعالیت‌های شدید پرهیز کنید. پیاده‌روی کوتاه و سبک به بهبود جریان خون و جلوگیری از تشکیل لخته کمک می‌کند.
رژیم غذایی
شروع با مایعات و غذاهای سبک و به تدریج بازگشت به رژیم غذایی عادی توصیه می‌شود. مصرف فیبر کافی برای جلوگیری از یبوست مهم است.
عوارض احتمالی عمل رادیکال پروستاتکتومی
مهم‌ترین عوارض احتمالی رادیکال پروستاتکتومی که اغلب بیماران نگران آن هستند، عبارتند از:
- بی‌اختیاری ادرار: این شایع‌ترین عارضه است. در ابتدا، بسیاری از بیماران درجاتی از بی‌اختیاری ادرار را تجربه می‌کنند. با گذشت زمان و با انجام تمرینات تقویتی کف لگن (تمرینات کگل)، این وضعیت در اکثر افراد بهبود می‌یابد.
- اختلال نعوظ: به دلیل نزدیکی اعصاب نعوظ به پروستات، احتمال آسیب به این اعصاب وجود دارد. اگر این اعصاب در حین عمل برداشته یا آسیب ببینند، ممکن است اختلال نعوظ رخ دهد. در صورت امکان حفظ عصب، شانس بهبود عملکرد جنسی پس از عمل افزایش می‌یابد، اما ممکن است به زمان نیاز داشته باشد.
- تغییرات در ارگاسم: پس از برداشتن کیسه‌های منی، انزال خشک (Dry Orgasm) رخ می‌دهد، به این معنی که بافت منی تولید نمی‌شود.
زندگی بعد از رادیکال پروستاتکتومی
پس از بهبودی کامل، بسیاری از مردان می‌توانند به زندگی عادی خود بازگردند. پزشک شما را در مورد مدیریت عوارض و برنامه‌ریزی برای توانبخشی راهنمایی خواهد کرد. پیگیری منظم با اندازه‌گیری سطح PSA (آنتی‌ژن اختصاصی پروستات) نیز برای اطمینان از عدم عود سرطان ضروری است.
جمع‌بندی
عمل رادیکال پروستاتکتومی یک روش درمان سرطان پروستات موضعی است، که با هدف درمان کامل بیماری انجام می‌شود. با وجود روش‌های مختلف جراحی، پروستاتکتومی رباتیک به دلیل دقت بالا و دوره نقاهت کوتاه‌تر، به یک انتخاب محبوب تبدیل شده است. در حالی که این عمل می‌تواند با عوارضی مانند بی‌اختیاری ادرار و اختلال نعوظ همراه باشد، اما با پیشرفت تکنیک‌های جراحی و مراقبت‌های پس از عمل، این عوارض به طور فزاینده‌ای قابل مدیریت هستند. اگر برای درمان سرطان پروستات، این عمل به شما پیشنهاد شده است، تمامی گزینه‌ها و نگرانی‌های خود را با یک متخصص اورولوژیست در میان بگذارید تا با آگاهی کامل بهترین تصمیم را بگیرید.
دکتر رضا ولی پور متخصص اورولوژی در سعادت آباد
