فهرست موضوعات
در دنیای پزشکی امروز، ابزارهای تشخیصی و درمانی بسیاری وجود دارند که به پزشکان اجازه می‌دهند تا با دقت و وضوح بیشتری به بررسی اندام‌های داخلی بپردازند. یکی از این روش‌های حیاتی، سیستوسکوپی یا آندوسکوپی مثانه است. این روش به متخصصان ارولوژی کمک می‌کند تا علت علائم ادراری را شناسایی کرده و بیماری‌های مرتبط با مثانه و مجاری ادرار را تشخیص و حتی درمان کنند. اگرچه نام این روش ممکن است برای برخی افراد ترسناک به نظر برسد، اما با درک کامل فرآیند و مزایای آن، می‌توان با آرامش بیشتری با آن روبرو شد. در ادامه به تعریف دقیق این روش تشخیصی مهم می‌پردازیم.
منظور از سیستوسکوپی یا آندوسکوپی مثانه چیست؟
سیستوسکوپی که به آن آندوسکوپی مثانه نیز گفته می‌شود، یک روش پزشکی است که به پزشک اجازه می‌دهد تا داخل مثانه و مجرای ادرار را به طور مستقیم مشاهده کند. این کار با استفاده از یک ابزار نازک، انعطاف‌پذیر و مجهز به دوربین و نور به نام سیستوسکوپ انجام می‌شود.
در این روش، سیستوسکوپ به آرامی از طریق مجرای ادرار (لوله‌ای که ادرار را از مثانه به خارج از بدن هدایت می‌کند) وارد مثانه می‌شود. دوربین کوچک موجود در انتهای سیستوسکوپ، تصاویر را به یک مانیتور منتقل می‌کند و پزشک می‌تواند هرگونه ناهنجاری مانند التهاب، سنگ مثانه، توده‌های غیرعادی یا خونریزی را بررسی کند.
سیستوسکوپی نه تنها یک ابزار تشخیصی قدرتمند است، بلکه در موارد درمانی نیز کاربرد دارد. پزشک می‌تواند با استفاده از ابزارهای کوچک و ظریف که از طریق سیستوسکوپ وارد می‌شوند، اقدامات درمانی مانند نمونه‌برداری از بافت مشکوک (بیوپسی)، برداشتن تومورهای کوچک یا خارج کردن سنگ‌های کوچک مثانه را انجام دهد. این روش معمولاً به صورت سرپایی و با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و بیمار می‌تواند در همان روز به خانه بازگردد.
سیستوسکوپی مثانه زنان و مردان چگونه انجام می شود؟
سیستوسکوپی ممکن است به صورت سرپایی یا به عنوان بخشی از اقدامات مختص بستری در بیمارستان انجام شود. بسته به شرایط شما و اقدامات پزشک، ممکن است روش های انجام آن متفاوت باشد. به طور کلی، سیستوسکوپی اینگونه انجام می شود:
- از شما خواسته می شود هرگونه لباس، جواهرات یا اشیای دیگری را که ممکن است در روند کار اختلال ایجاد کند، در بیاورید.
- در صورتی که لازم باشد لباسهایتان را در آورید، به شما گان (لباس بیمارستانی) داده می شود که بتوانید بپوشید.
- ممکن است یک تزریق وریدی (IV) در بازو یا دست شما قرار دهند.
- بسته به شرایط خاص و هدف درمانی شما، ممکن است به صورت IV داروی آرامبخش یا بیهوشی دریافت کنید. در صورت تجویز آرام بخش یا بیهوشی، ضربان قلب، فشار خون، تنفس و میزان اکسیژن خون شما به طور مداوم در حین عمل کنترل می گردد.
- در بعضی موارد، ممکن است حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه قبل از عمل، ماده آبی رنگ خاصی از طریق تزریق IV به شما داده شود. این باعث می شود که رنگ به کلیه ها رفته با ادرار مخلوط شود. مشاهده عبور ادرار آبی رنگ از حالب به داخل مثانه، به پزشک کمک می کند تا وجود انسداد را بررسی کند.
- روی میز معاینه زانوها را به سمت بالا و به حالت از هم باز شده قرار داده و پاها را در رکاب قرار می دهید.
- یک ژل بی حس کننده موضعی با استفاده از کاتتر مخصوص به مجرای ادرار وارد می شود. این ممکن است تا زمان بی حس شدن ناحیه، ناراحتی خفیفی برایتان ایجاد کند.
- پس از بی حس شدن مجرای ادرار و یا بیهوشی، پزشک سیستوسکوپ را در مجرای ادرار قرار می دهد. در هنگام قرار دادن سیستوسکوپ ممکن است احساس ناراحتی کنید.
- با عبور سیستوسکوپ از مجرای ادرار، پزشک لایه مخاطی را از نظر وجود هرگونه ناهنجاری یا انسداد بررسی می کند. سیستوسکوپ تا جایی که به مثانه برسد، پیش روی خواهد کرد.
- هنگامی که سیستوسکوپ در مثانه قرار گرفت، پزشک آب استریل یا محلول سالین را برای کمک به باز شدن مثانه و مشاهده بهتر تزریق می کند. هنگامی که مثانه در حال پر شدن است، ممکن است تمایل به دفع ادرار یا احساس ناراحتی خفیفی داشته باشید.
- پزشک همه بخش های مثانه را از نظر وجود هرگونه ناهنجاری بررسی می کند. ممکن است یک وسیله کوچک از طریق سیستوسکوپ به درون مثانه وارد شده و از محل، نمونه بافتی بردارد. نمونه ادرار از مثانه نیز ممکن است گرفته شود.
آیا آندوسکوپی مثانه خطرناک است؟
مانند هر روش تهاجمی دیگری، سیستوسکوپی نیز ممکن است عوارضی داشته باشد. از عوارض مربوط به سیستوسکوپی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عفونت
- خون ریزی
- احتباس ادرار
- سوراخ شدن مثانه
بعد از عمل سیستوسکپی مثانه
در صورت استفاده از داروی آرامبخش یا بیهوشی، ممکن است شما را برای معاینات بیشتر به اتاق ریکاوری ببرند. روند بهبودی شما بسته به نوع آرام بخشی که دریافت می کنید، متفاوت خواهد بود.
برای کمک به تسکین ناراحتی ادراری، قرار گرفتن در وان حمام گرم توصیه می شود. همچنین ممکن است بعد از عمل، برای مدتی متوجه وجود خون در ادرار شوید. مقدار خون به تدریج طی یک تا دو روز کاهش می یابد. برای بهبود هرگونه درد و ناراحتی مطابق توصیه پزشک از مسکن استفاده کنید.
از شما خواسته می شورد تا مایعات بیشتری مصرف کنید تا ادرار را رقیق کرده و بروز ناراحتی ادراری مانند سوزش را کاهش دهد. مقداری سوزش ادرار بعد از عمل طبیعی است اما باید با گذشت زمان کاهش یابد.
آسپرین یا داروهای مسکن دیگر ممکن است احتمال بروز خونریزی را افزایش دهد. حتما فقط داروهایی را که پزشک توصیه کرده است، مصرف کنید.
ممکن است بعد از عمل آنتی بیوتیک برایتان تجویز گردد. حتما آنتی بیوتیک را دقیقاً طبق دستور مصرف کنید. درصورت بروز هر یک از علائم زیر به پزشک خود مراجعه کنید:
- تب و/یا لرز
- تکرر ادرار
- عدم توانایی در ادرار کردن
- درد پایین کمر
- ادامه یافتن سوزش ادرار یا وجود خون در ادرار
فیلم سیستوسکپی مثانه یا آندوسکوپی از مثانه
چه وقت متخصص ارولوژی سیستوسکوپی تجویز می کند؟
سیستوسکوپی (sis-TOS-kuh-pee) روشی است که به متخصص اورولوژی اجازه می دهد تا داخل مثانه و مجرای ادرار را با جزئیات مشاهده کند.
این کار اغلب برای یافتن دلایل وجود خون در ادرار، بی اختیاری ادرار، عفونت های مکرر مجاری ادراری، تنگی مجرای ادرار یا هرگونه ناهنجاری مثانه و مخاط آن استفاده می شود.
آیا بعد از آندوسکوپی مثانه به کاتتر نیاز خواهم داشت؟
به دلایل مختلف، احتباس ادرار (عدم توانایی در ادرار کردن) می تواند پس از سیستوسکوپی رخ دهد. به طور کلی برای تخلیه مثانه نیاز به قرار دادن کاتتر هست. تورم ناشی از عمل می تواند جریان ادرار را مسدود کند.
آمادگی قبل از سیستوسکوپی مثانه
قبل از سیستوسکوپی انعطاف پذیر معمولاً می توانید مانند قبل بخورید و بنوشید. قبل از شروع سیستوسکوپی، از شما خواسته می شود از کمر به پایین لباس خود را در بیاورید و لباس بیمارستان را بپوشید.
همچنین ممکن است از شما خواسته شود تا درون ظرفی کوچک ادرار کنید تا از نظر وجود عفونت مورد آزمایش قرار بگیرد. در صورت مشاهده عفونت ادراری ممکن است انجام این کار به تأخیر بیفتد.
مراقبت های بعد از سیستوسکوپی
پس از سیستوسکوپی یک یا دو روز در خانه استراحت کنید ممکن است لازم باشد چند روز کار نکنید. حتما از کسی بخواهید تا در ۲۴ ساعت اول در کنار شما بماند. حداقل برای ۲۴ ساعت مصرف الکل و رانندگی را کنار بگذارید.
هزینه سیستوسکوپی ۱۴۰۴
طبق تعرفه سال ۱۴۰۴ هزینه عمل با جدیدترین دستگاه سیستوسکوپی توسط دکتر متخصص اورولوژی و مثانه با بیمه حدود ۱۵ میلیون تومان و هزینه ی آن بدونه بیمه و آزاد حدود ۲۵ میلیون تومان است. قابل ذکر است تمامی مراحل توسط پزشک متخصص انجام می شود.
دکتر ولی پور، جراح و متخصص مثانه و اورولوژی
