فهرست موضوعات
با افزایش سن، تغییرات مختلفی در بدن رخ می‌دهد و پروستات نیز از این قاعده مستثنی نیست. بسیاری از مردان با رسیدن به سن ۶۰ سالگی و بالاتر، سوالاتی در مورد اندازه پروستات خود و تأثیر آن بر سلامتی‌شان دارند. اندازه پروستات در ۶۰ سالگی چقدر است؟ چه زمانی بزرگی پروستات نگران‌کننده می‌شود؟ و چه عوارضی ممکن است به دنبال داشته باشد؟ این مقاله به زبانی ساده و قابل فهم به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد و اطلاعات جامعی را در اختیار شما قرار می‌دهد.
پروستات چیست و چرا با افزایش سن بزرگ می‌شود؟
پروستات غده‌ای کوچک و گردویی شکل است که بخشی از دستگاه تناسلی مردان محسوب می‌شود. این غده زیر مثانه قرار گرفته و مجرای ادرار (لوله‌ای که ادرار را از مثانه به خارج از بدن منتقل می‌کند) را احاطه کرده است. وظیفه اصلی پروستات تولید مایعی است که به تغذیه و انتقال اسپرم کمک می‌کند.
با بالا رفتن سن، پروستات در اکثر مردان به طور طبیعی شروع به رشد می‌کند. این وضعیت که به آن هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات Benign Prostatic Hyperplasia یا BPH گفته می‌شود، یک بیماری سرطانی نیست و بخشی طبیعی از روند پیری به حساب می‌آید. علت دقیق BPH کاملاً مشخص نیست، اما تغییرات هورمونی مرتبط با افزایش سن، به ویژه تغییر در سطح تستوسترون و دی هیدروتستوسترون، نقش مهمی در آن ایفا می‌کنند.
اندازه طبیعی پروستات در ۶۰ سالگی چقدر است؟
صحبت از یک “اندازه طبیعی” مطلق برای پروستات در هر سنی از جمله ۶۰ سالگی، کمی دشوار است، زیرا اندازه پروستات می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. با این حال، می‌توان یک محدوده تقریبی را در نظر گرفت.
پزشکان معمولاً اندازه پروستات را بر حسب حجم (به سانتی‌متر مکعب یا سی‌سی) یا وزن (به گرم) بیان می‌کنند.
- در مردان جوان و سالم، حجم پروستات معمولاً حدود ۱۵ تا ۲۵ سی‌سی (یا گرم) است.
- در سن ۶۰ سالگی به دلیل رشد خوش‌خیم پروستات، اندازه آن اغلب بزرگتر شده و می‌تواند به طور متوسط به ۳۰ تا ۴۰ سی‌سی یا حتی بیشتر برسد. در برخی مردان ۶۰ ساله، پروستات ممکن است همچنان در محدوده ۲۰ تا ۳۰ سی‌سی باقی بماند، در حالی که در برخی دیگر ممکن است به ۵۰، ۶۰ سی‌سی یا حتی اندازه‌های بسیار بزرگتر از ۱۰۰ سی‌سی نیز برسد.
نکته مهم: اندازه پروستات به تنهایی معیار اصلی برای تعیین وجود مشکل یا شدت آن نیست. برخی مردان با پروستات نسبتاً بزرگ، ممکن است علائم کمی داشته باشند یا اصلاً علامتی نداشته باشند، در حالی که برخی دیگر با پروستات با افزایش حجم کمتر، ممکن است علائم ادراری قابل توجهی را تجربه کنند. تمرکز اصلی پزشکان بیشتر بر روی شدت علائم ادراری و تأثیر آن بر کیفیت زندگی بیمار است تا اینکه تمرکز خود را صرفاً بر روی عدد مربوط به اندازه پروستات بگذارند.
چه زمانی اندازه پروستات "خطرناک" یا نگران‌کننده تلقی می‌شود؟
همانطور که اشاره شد، صرف بزرگ بودن پروستات به معنای خطرناک بودن آن نیست، زیرا BPH یک بیماری خوش‌خیم است. با این حال، زمانی که بزرگی پروستات منجر به بروز علائم ادراری شدید و آزاردهنده شود یا عوارضی را ایجاد کند، “نگران‌کننده” تلقی شده و نیاز به بررسی و درمان دارد.
خطرناک بودن بزرگی پروستات بیشتر به عوارض ناشی از آن مربوط می‌شود. اگر بزرگی پروستات باعث موارد زیر شود، می‌تواند مشکل‌ساز باشد:
انسداد قابل توجه جریان ادرار: که منجر به علائم شدید و مشکل در تخلیه مثانه می‌شود.
آسیب به مثانه: فشار مداوم برای تخلیه ادرار می‌تواند دیواره مثانه را ضخیم و ضعیف کند و توانایی آن را برای نگهداری و تخلیه موثر ادرار کاهش دهد.
- عفونت ادراری مکرر: تخلیه ناقص مثانه می‌تواند محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها و بروز عفونت فراهم کند.
- تشکیل سنگ مثانه: باقی ماندن ادرار در مثانه می‌تواند منجر به تشکیل کریستال‌ها و در نهایت سنگ مثانه شود.
- آسیب به کلیه‌ها (در موارد شدید و نادر): اگر انسداد جریان ادرار برای مدت طولانی درمان نشود، فشار می‌تواند به کلیه‌ها بازگشته و عملکرد آن‌ها را مختل کند. این یک عارضه جدی اما نسبتاً نادر است.
- احتباس ادراری حاد: ناتوانی ناگهانی و کامل در دفع ادرار که یک وضعیت اورژانسی پزشکی است و نیاز به مداخله فوری دارد.
بنابراین، به جای تمرکز بر اینکه “چه اندازه‌ای خطرناک است”، مهم‌تر است که به علائم خود توجه کرده و در صورت بروز مشکلات ادراری به پزشک مراجعه کنید. پزشک با بررسی علائم، انجام معاینات لازم مانند معاینه رکتال دیجیتال یا DRE و آزمایش‌های تکمیلی مانند سونوگرافی، آزمایش جریان ادرار یا اوروفلومتری، و آزمایش PSA برای رد احتمال سرطان پروستات، وضعیت شما را ارزیابی خواهد کرد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر در سن ۶۰ سالگی یا بالاتر هستید و هر یک از علائم ادراری ذکر شده را تجربه می‌کنید، (حتی اگر خفیف به نظر برسند)، توصیه می‌شود برای بررسی و تشخیص دقیق به پزشک (اورولوژیست) مراجعه کنید. موارد زیر اهمیت مراجعه به پزشک را بیشتر می‌کند:
- اگر علائم ادراری شما جدیداً شروع شده یا به تدریج بدتر شده‌اند.
- اگر علائم بر کیفیت زندگی شما تأثیر گذاشته و باعث ناراحتی یا محدودیت در فعالیت‌های روزمره‌تان شده‌اند.
- اگر سابقه خانوادگی مشکلات پروستات دارید.
- اگر نگران سلامت پروستات خود هستید و می‌خواهید یک بررسی کلی انجام دهید.
پزشک با ارزیابی دقیق می‌تواند تشخیص دهد که آیا علائم شما ناشی از BPH است یا علت دیگری (مانند عفونت، التهاب پروستات یا حتی در موارد نادرتر سرطان پروستات) دارد. بر اساس تشخیص، بهترین گزینه‌های درمانی به شما پیشنهاد خواهد شد.
نتیجه‌گیری
بزرگی خوش‌خیم پروستات یک پدیده شایع در مردان با افزایش سن، از جمله در ۶۰ سالگی است. اگرچه اندازه پروستات می‌تواند متفاوت باشد، اما تمرکز اصلی بر روی علائم ادراری و تأثیر آن‌ها بر کیفیت زندگی است. درک علائم، آگاهی از عوارض احتمالی و مراجعه به موقع به پزشک برای تشخیص و درمان مناسب، کلید حفظ سلامت پروستات و کیفیت زندگی مطلوب در این دوران است. به یاد داشته باشید که گزینه‌های درمانی مؤثری برای مدیریت BPH وجود دارد و نیازی نیست در سکوت از علائم آزاردهنده آن رنج ببرید.
کتر رضا ولی پور متخصص اورولوژی در سعادت آباد
