سنگ حالب ، از علائم تا روش های درمانی آن

سنگ حالب به شکل توده ای بسیار سخت است و از املاح معدنی موجود در ادرار تشکیل می‌شود. در این مقاله به بررسی علائم و علل ایجادکننده سنگ حالب می پردازیم.

مسدود شدن مجرای ادرار به وسیله سنگ، عوارض جدی مانند آسیب به کلیه ها، مسموميت‌ ناشى‌ از افزایش اوره‌ در خون‌، عفونت های شدید و حتی مرگ را به دنبال دارد.

بسیاری از این سنگ ها در کلیه تشکیل شده و از آنجا وارد لوله کلیه و حالب می‌شوند. سنگ حالب بیشتر در مردان سفید پوست ۴۰ الی ۵۰ ساله و دارای سابقه خانوادگی این بیماری اتفاق می افتد.

سنگ کلیه به طور طبیعی به دلیل املاح موجود در ادرار تشکیل می‌شود. در بسیاری از موارد نوشیدن آب کافی و پرهیز از مصرف برخی غذاها، مانع از تشکیل سنگ کلیه می‌شود.

سنگ حالب می‌تواند به شکل صاف و گرد، دارای لبه های تیز و یا به صورت برآمده باشد. رنگ سنگ حالب نیز بر اساس ترکیب های شیمیایی موجود در آن متفاوت است. این سنگ ها می‌توانند سال‌ها بدون بروز هیچ گونه ناراحتی در کلیه باقی بمانند.

علائم وجود سنگ حالب

یکی از علائم سنگ حالب، درد شدید در ناحیه پشت و اطراف شکم یا پهلوها است و ممکن است تا کشاله ران و نزدیک ناحیه مقعد کشیده شود.

ادرار همراه با سوزش و ادرار خونی نیز از دیگر علائم سنگ حالب است. عدم خروج سنگ از طریق ادرار، درد شدید و مداوم را در پی خواهد داشت. علائم دیگری علاوه بر درد شدید ممکن است بروز کنند که عبارتند از:

❇ تعرق شدید

❇ حالت تهوع

❇ استفراغ

❇ ضعف عمومی بدن

❇ ادرار شدید و مداوم

❇ تب و لرز

❇ بوی نامطبوع ادرار به دلیل عفونت

❇ ادرار دردناک

علت ایجاد سنگ حالب

یکی از شایعترین علل انسداد حالب، حرکت سنگ از کلیه و گیر افتادن سنگ در لوله حالب می باشد. از طرفی دیگر، رسوب املاح معدنی موجود در ادرار در حالب، نیز می تواند باعث تشکیل سنگ حالب شود. هرکدام از انواع مختلف سنگ کلیه و حالب بر اثر دلایل مختلفی بروز می‌کنند.

انواع سنگ کلیه

✅سنگ های کلسیمی

 از رایج ترین انواع سنگ ها، سنگ های کلسیمی هستند که بر اثر کلسیم و اكساليت‌ بالای خون اتفاق می افتند. مصرف برخی داروهای خاص و افزایش بسیار زیاد ویتامین D، از جمله دلایلی هستند که می‌توانند موجب افزایش غلظت کلسیم شوند. عوامل ژنتیکی و مصرف مواد غذایی دارای اكساليت‌ از قبیل اسفناج، می‌توانند موجب افزایش میزان اكساليت‌ شوند.

✅سنگ های اسید اوریکی

 یکی از فرآورده های جنبی متابولیسم پروتئین، اوریک‌اسید است که افزایش بیش از حد آن می‌تواند سبب تشکیل سنگ حالب گردد.

✅سنگ های استرووایت

این نوع سنگ ها، بر اثر عفونت باکتریایی مجاری ادراری اتفاق می افتد و بیشتر در زنان بروز می یابد.

✅سنگ های سيستين‌

در موارد بسیار نادر، عوامل ارثی در برخی افراد باعث دفع بیش از حد نوعی آمینو اسید توسط کلیه می شود و در نهایت منجر به تشکیل سنگ می‌شود.

به طور نسبی می‌توان گفت یک نفر از هر ۱۰ نفر در طول زندگی دچار سنگ حالب می‌شود، که موارد زیر در بروز این مشکل نقش به سزایی دارند:

• جنسیت (مردان نسبت به زنان بیشتر دچار این مشکل می‌شوند)
• سن (سنگ حالب در مردان بین رده سنی ۴۰ الی ۶۰ سال بیشتر اتفاق می افتد)
• سبک زندگی (شامل بی تحرکی، عدم نوشیدن آب کافی و مصرف پروتئین های حیوانی می‌شود)
• سابقه خانوادگی
• عفونت شدید مجاری ادراری

روش تشخیص سنگ حالب

اولین مرحله تشخیص پزشکی، بررسی فیزیکی است که به منظور تعیین محل درد انجام می‌شود. علاوه بر این، باید بیماری هایی که علائمی مانند مشکل سنگ حالب را دارند، در هنگام بررسی مد نظر قرار داد. همچنین ممکن است آزمایش های دیگری  توسط پزشک به منظور تشخیص بیماری تجویز گردد، که شامل موارد زیر می شوند:

• آزمایش ادرار
• تصویربرداری توسط اشعه ایکس
• تصویربرداری ۳ بعدی
• تصویربرداری وریدی از کلیه

 درمان سنگ حالب

سنگ های کوچک در بسیاری از موارد بدون هیچ گونه عارضه ای از بدن خارج می‌شوند. مصرف دارو و نوشیدن ۱۲ الی ۱۶ لیوان آب در روز برای بیمار به منظور خارج شدن سنگ، توسط پزشک تجویز می‌گردد.

سنگ حالب نیز پس از خارج شدن باید از لحاظ ترکیبات شیمیایی مورد بررسی قرار گیرد. در صورتی که سنگ کلیه خارج نشود و برای سلامتی فرد تهدید کننده باشد، مستلزم درمان به‌وسیله عمل جراحی است که عبارتند از:

• لیتوتریپسی یا خرد کردن سنگ، که به کمک امواج صوتی انجام می‌شود.
• اوریترورینوسکوپ، که پزشک از طریق تجهیزات مخصوص اقدام به برداشتن سنگ می‌کند.
• عمل جراحی

دکتر ولی پور، متخصص اورولوژی