فهرست موضوعات
علت سوزش ادرار یا دیزوری احساس درد، سوزش، یا ناراحتی در هنگام ادرار کردن می باشد. با اینکه دیزوری غالبا بیانگر وجود عفونت مجاری ادراری است اما می تواند دلایل مختلفی داشته باشد.در این مقاله دکتر ولی پور جراح و متخصص کلیه علل و درمان سوزش بعد از ادرار را توضیح می دهد.
به احتمال زیاد برای شما هم اتفاق افتاده است زمانی که به دستشویی می روید و هنگام ادرار کردن احساس سوزش می کنید. این احساس نشانه ای از عفونت مجاری ادراری است و بیشتر زنان با آن آشنا هستند. عفونت های ادراری فوق العاده رایج هستند. در واقع خطر ابتلای یک زن به این بیماری در طول زندگی خود از ۴۰٪ تا بیش از ۵۰٪ متغیر می باشد. عفونت های ادراری ناخوشایند هستند و می توانند باعث ناراحتی زن از درد لگن ، تکرر ادرار و احساس سوزش شوند. درمان سریع برای تسکین این علائم و جلوگیری از عوارض احتمالی مانند عفونت کلیه کلیدی است.
دیزوری چیست؟
سوزش ادرار یا ادرار دردناک نیز به بیماری دیسوریا گفته می شود. دیزوری یا دیسوریا، علامت درد، ناراحتی یا سوزش هنگام ادرار است که در بین زنان بیشتر از مردان شایع است همچنین مردان مسن بیشتر از مردان جوان به آن مبتلا می شوند. احساس سوزش همراه با ادرار می تواند ناشی از عفونت (از جمله عفونت های مقاربتی یا STD مانند: کلامیدیا و سوزاک) و شرایط غیر عفونی باشد، اما بیشتر به دلیل عفونت باکتریایی دستگاه ادراری که مثانه را تحت تأثیر قرار می دهد ایجاد می شود.
غالباً با علائم دیگر عفونت ادراری (UTI) مانند دیزوری (ادرار دردناک) یا خون در ادرار، همراه است و در صورت وجود عفونت ممکن است بعد از مقاربت در خانم ها ایجاد شود. سوزش یا ادرار دردناک در دوران بارداری نیز نشانگر عفونت ادراری است.
چه کسانی به دیزوری (ادرار دردناک) مبتلا می شوند؟
مردان و زنان در هر سنی ممکن است ادرار دردناک را تجربه کنند. در زنان این مورد شایع تر است. عفونت های دستگاه ادراری معمولا با سوزش ادرار همراه است. utl بیشتر در زنان رخ می دهد تا مردان. سایر افرادی که در معرض خطر ابتلا به دیزوری هستند عبارتند از :
- زنان حامله
- مردان و زنان مبتلا به دیابت
- مردان و زنان مبتلا به هر نوع بیماری مثانه
علت سوزش ادرار
افراد مبتلا به دیزوری همواره باید جهت معاینه و تشخیص به یک پزشک مراجعه کنند. سوزش ادرار یا دیزوری شایع بوده و علت درصد قابل توجهی از مراجعات به پزشک عمومی می باشد. علائم سوزش ادرار یا دیزوری در زنان مخصوصا خانم های جوان و فعال از نظر جنسی متداول تر می باشند. اکثر اوقات، دلیل سوزش ادرار یا دیزوری بخاطر یک عفونت ساده مجاری ادرار می باشد اما با این وجود، جهت تشخیص مناسب یک معاینه کامل توسط پزشک مخصوصا در صورت عود علائم مناسب می باشد. شاید این سوال برای شما پیش بیاید که دلیل سوزش ادرار چیست؟ ما در ادامه به برخی از دلایل شایع ادرار دردناک پرداخته ایم لطفا با ماهمراه باشید.
- سنگ کلیه
- عفونت ادراری
- تبخال تناسلی
- سیستیت
- پروستاتیت
- سنگ مثانه
- عفونت واژن
- تنگی مجرای ادرار
- سوزاک
- مصرف صابون ، عطر و سایر محصولات بهداشتی شخصی
- النهاب واژن
- شست و شوی دائمی ناحیه تناسلی با مواد شوینده
- بیماری اورتریت
هم می توانند از علت های سوزش ادرار در مردان و زنان باشند که در ادامه به بررسی هر یک می پردازیم.
عفونت ها
عفونت ادراری (UTI) یکی از دلایل اصلی ادرار دردناک است. عفونت ها می توانند در هر قسمت از مجاری ادراری از جمله:
- کلیه ها
- مجرای ادرار (لوله هایی که ادرار را از کلیه ها به مثانه منتقل می کنند)
- مثانه
- مجرای ادراری یا میزراه (لوله ای از مثانه که ادرار را از بدن خارج می کند)
- عفونت ادراری اغلب در اثر باکتری هایی که از طریق مجرای ادرار وارد میزراه می شوند، ایجاد می شود.
عواملی که می توانند شانس شما در ایجاد عفونت ادراری را افزایش دهند عبارت اند از:
- زن بودن
- دیابت
- سن پیشرفته
- پروستات بزرگ شده
- سنگ کلیه
- بارداری
- وجود سوند ادرار در محل
علاوه بر ادرار دردناک، علائم دیگر عفونت ادراری عبارتند از:
- تب
- تکرر ادرار
- ادرار بدبو
- درد پهلو
- ادرار دردناک
بعضی اوقات ادرار دردناک می تواند مربوط به عفونت های واژن باشد، با عفونت واژن باید انتظار تغییراتی در ترشحات واژن و بو داشته باشید.
عفونت های مقاربتی نیز می توانند باعث ادرار دردناک و سوزش ادرار در مردان شوند که شامل:
- تب خال تناسلی
- کلامیدیا
- سوزاک
علاوه بر ادرار دردناک و سوزش ادرار در زنان، عفونت های مقاربتی همچنین می توانند علائمی مانند:
- خارش
- سوزش
- تاول یا زخم برای تبخال دستگاه تناسلی
- ترشحات غیر طبیعی
التهاب و سوزش
یکی دیگر از علل سوزش در ادرار می تواند مربوط به التهاب یا سوزش مجاری ادراری یا ناحیه تناسلی باشد که منجر به علائم ادرار دردناک می شود.
علاوه بر عفونت ها، دلایل دیگری که باعث التهاب و سوزش ادرار در مردان و زنان در این ناحیه می شوند عبارتند از:
- سنگ در مجاری ادراری
- تحریک مجرای ادرار از فعالیت جنسی
- سیستیت بینابینی یا بیماری ناشی از التهاب مثانه
- تغییرات واژینال مربوط به یائسگی
- فعالیت هایی مانند اسب سواری یا دوچرخه سواری
- حساسیت واژن یا سوزش واژن مربوط به استفاده از صابون های معطر یا حمام حباب، دستمال توالت یا سایر محصولات مانند دوش یا اسپرم کش ها
- عوارض جانبی برخی داروها، مکمل ها و داروهای خاص
- تومور در مجاری ادراری
سندرم مثانه دردناک
سندرم مثانه دردناک وضعیتی است که باعث درد مزمن می شود ، اغلب بدون دلیل واضح مورد اعتماد. این می تواند در کنار سایر شرایط طولانی مدت مانند فیبرومیالژیا ، سندرم روده تحریک پذیر یا ولوودینیا رخ دهد. علائم دیگر و احساس سوزش پس از ادرار کردن عبارتند از درد مثانه ، ناحیه لگن حساس و نیاز به دفع بیشتر. سندرم مثانه دردناک می تواند اجتماعی شدن در خارج از خانه و خوابیدن را برای فرد دشوارتر کند. همچنین می تواند باعث درد در هنگام رابطه جنسی شود.
بیماری تنگی مجرای ادرار
آسیب یا عفونت می تواند باعث بیماری تنگی مجرای ادرار شود. تنگی به معنای محدودیت یا باریک شدن است که در صورت انسداد یا انسداد جزئی مجرای ادرار اتفاق می افتد. بیماری تنگی مجرای ادرار در مردان شایع تر است زیرا مجرای ادرار آنها طولانی تر از زنان است. این وضعیت همیشه علت ظاهری ندارد.
در کنار احساس سوزش ادرار بارزترین علامت کاهش جریان ادرار است. این مشکل معمولا پس از بهبودی آسیب یا درمان یک stl از بین می رود در غیر اینصورت ممکن است جراحی برای کشش تنگی لازم باشد.
پروستاتیت
پروستاتیت که التهاب غده پروستات است مردان را درگیر می کند و می تواند دردناک باشد. عفونت باکتریایی یک علت احتمالی است اما آسیب ، تنش عضلانی یا سنگ های پروستاتیت نیز می تواند مسئول پروستاتیت باشد. آسیب یا عفونت می تواند باعث تورم در اطراف پروستات شود که می تواند بر اعصاب تاثیر بگذارد و منجر به درد شود.
سنگ کلیه
شایع ترین علت درد ناشی از سنگ کلیه از سنگی است که حالب را مسدود می کند که باعث برگشت ادرار به کلیه می شود. گاهی اوقات ، سنگ هنگام عبور از مجرای ادرار باعث تحریک می شود و به ندرت می تواند باعث انسداد یا انسداد مجرای ادرار شود. علائم دیگر مانند وجود خون در ادرار ، درد در دو طرف کمر ، تهوع یا استفراغ و ادرار کدر یا بوی بد است.
علت سوزش بعد از تخلیه ادرار چیست؟
احساس سوزش بعد از تخلیه ادرار همیشه به دلیل عفونت نیست و برخی دلایل دیگر مانند سندرم مثانه دردناک ، تنگی مجرای ادرار ، پروستاتیت و بیماری های کلیوی می توانند باعث ایجاد آن شوند. علت عفونت دستگاه ادراری معمولا باکتری های بدن می باشند تا یک عامل خارجی عفونت. به عنوان مثال باکتری های روده نمی توانند این بیماری را در مثانه ، مجرای ادرار یا کلیه ها ایجاد کنند.
چه چیزی سبب سوزش ادرار یا دیزوری می شود؟
عفونت مجاری ادرار (میزراه، مثانه یا کلیه ها) شایع ترین علت دیزوری می باشد. شایع ترین انواع عفونت ها سیستیت (عفونت مثانه)، پیلونفریت (عفونت کلیوی)، پروستاتیت (عفونت پروستات) و اورتریت (عفونت لوله ای به نام میزراه که ادرار را از مثانه به بیرون از بدن تخلیه می کند) می باشند.
بیماری های منتقله از راه جنسی هم می توانند علائم سوزش ادرار یا دیزوری را ایجاد کنند. دیگر علل و دلایل سوزش ادرار یا دیزوری شامل موارد زیر می شوند:
۱-تروما: آسیب یا تحریک ناحیه ای ناشی از جایگذاری کاتتر (سوند) یا تماس جنسی
۲-ناهنجاری های شکلی یا انسداد های آناتومیکی ناشی از بزرگ شدن پروستات یا تنگی میزراه
۳-درد ناشی از ضایعات خارجی بر روی ناحیه تناسلی: هنگامی که ادرار به این ضایعات برخورد می کند درد ایجاد می شود.
۴-واکنش یا تحریک خارجی: دوش واژینال (شستن ناحیه تناسلی) مکرر یا استعمال محصولات حساسیت زا یا محرک
۵-هورمونی: تاثیرات پس یائسگی مانند خشکی واژن
۶-شرایط نورولوژیک: هر گونه شرایط عصبی که سبب مشکل در خالی شدن مثانه می شود.
۷-سرطان: سرطان میزراه، مثانه، پروستات، واژن یا مهبل و آلت تناسلی مردانه
۸-بیماری های پزشکی: دیابت ملیتوس یا دیگر بیماری های مزمن که سبب سرکوب سیستم ایمنی بدن می شوند.
علت سوزش ادرار در زنان چیست؟
عوامل خطر شایع عفونت ادراری در زنان عبارتند از فعالیت جنسی ، یائسگی ، سرکوب سیستم ایمنی به واسطه داشتن بیماری هایی که سیستم دفاعی بدن و دفاع در برابر باکتری ها را تضعیف می کنند ، اختلال عملکرد ادرار می باشند .
- عفونت مثانه
- عفونت واژن
- عفونت دستگاه ادراری
- اندومتریت و سایر علل خارج از دستگاه ادراری
- مقاربت جنسی
مهم ترین علت سوزش ادرار در مردان
- عفونت دستگاه ادراری
- بیماری پروستاتیت
- سرطان
- عفونت خارج از دستگاه ادراری
سوزش نوک مجرای ادرار در مردان
سوزش نوک مجرای ادرار در مردان ، پروستاتیت یا تورم غده پروستات می تواند باعث سوزش در نوک مجرای ادرار شود. در بسیاری از موارد، علل پروستاتیت ناشناخته است. با این حال، برخی از مردان ممکن است در نتیجه عفونت باکتریایی یا آسیب عصبی در دستگاه ادراری تحتانی دچار پروستاتیت شوند.
سوزش ادرار یا دیزوری چگونه تشخیص داده می شود؟
در ابتدا، پزشک سابقه پزشکی فرد را بررسی می کند. این کار شامل پرسیدن چند سوال از فرد در ارتباط با سلامت عمومی و دفعات قبلی دیزوری می شود. اطلاعات در ارتباط با تعداد دفعات ادرار، رابطه جنسی و سابقه اجتماعی فرد نیز در این سوالات پرسیده خواهند شد. گستردگی معاینه جسمانی به وسعت برخی موارد در اطلاعات موجود در سابقه فرد بستگی خواهد داشت. معاینه معمولا شامل یک معاینه شکمی، اغلب یک معاینه قسمت های خارجی دستگاه تناسلی و معاینه مخصوص به زنان خواهد شد.
یک نمونه ادرار از فرد گرفته می شود و بر روی آن یک آزمایش به روش دیپ استیک (dipstick) در مطب انجام شده و اطلاعات بیشتری در ارتباط با علت سوزش ادرار یا دیزوری به دست خواهد آمد. برای بررسی علت سوزش ادراری مردانه نیاز به معاینه آلت توسط پزشک است.
این قبیل آزمایش ها که به روش dipstick انجام می شوند می توانند بیانگر حضور باکتری و خون (دو مورد شایع در بیماران مبتلا به عفونت مجاری ادرار) در ادرار باشند. سپس نمونه ادرار به آزمایشگاه فرستاده خواهد شد تا در زیر میکروسکوپ آزمایش شده و حضور خون یا گلبول های سفید در ادرار تایید شود. یک آزمایش کشت ادرار نیز جهت اطلاع از رشد باکتری انجام می شود. این آزمایش هم می تواند وجود باکتری را تایید کرده و هم قادر به شناسایی نوع دقیق باکتری ایجاد کننده عفونت باشد.
درمان سوزش ادرار یا دیزوری چیست؟
شایع ترین علت دیزوری عفونت مجاری ادرار است. این عفونت ها با مصرف آنتی بیوتیک درمان می شوند. آنتی بیوتیک ها عفونت ادراری، پروستاتیت باکتریایی و برخی عفونت های مقاربتی را درمان می کنند همچنین پزشک بسته به الگوی حاضر عفونت مجاری ادرار در جامعه، داروی بهینه را تجویز خواهد کرد. ممکن است پزشک برای آرام کردن مثانه تحریک شده به شما دارو بدهد. داروهای مورد استفاده برای درمان شامل: داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای، پلی سولفات پنتوزان پلی سولفات (المیرون) و استامینوفن (تیلنول) با کدئین است.
ادرار دردناک ناشی از عفونت باکتریایی، معمولاً بعد از شروع مصرف دارو، خیلی سریع بهبود می یابد، فراموش نکنید که همیشه داروها را دقیقاً مطابق تجویز پزشک برای رسیدن به بهترین نتیجه مصرف کنید. درد همراه با سیستیت بینابینی ممکن است برای درمان چالش برانگیزتر باشد. نتایج حاصل از دارو درمانی ممکن است کندتر باشد و نیازمند آن است که داروهای خود را تا قبل از اینکه احساس کنید بهتر شده اید مصرف کنید، مصرف دارو ها ممکن است تا چهار ماه ادامه داشته باشد.
برای سوزش ادرار چه باید کرد؟
در صورتی که کشت ادرار بیانگر وجود باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک های اولیه باشد، پزشک ممکن است پس از دیدن نتایج آزمایش کشت ادرار داروهای تجویز شده را تغییر دهد. در صورتی که علت سوزش ادرار عفونی نباشد، پزشک می تواند آزمایش ها و درمان های بیشتری را درخواست دهد. سپس بر اساس صلاحدید پزشک، قرص برای درمان سوزش ادرار یا روش های دیگر برای درمان تجویز خواهد شد.
درمان های خانگی سوزش ادرار چیست؟
دیزوری معمولا نیازمند یک معاینه توسط پزشک می باشد و درمان آن نباید بدون نظارت پزشکی انجام شود ولی شما می توانید آب بیشتری برای رفع سوزش ادرار خود استفاده کنید و مصرف ویتامین c خود را بیشتر کنید.
- نشستن در آب گرم
- پوشیدن شورت و لباس نخی گشاد
- رعایت بهداشت قاعدگی
- تغییر رژیم غذایی
- حذف محصولات بهداشتی دارای اسانس و عطر
داروهای استفاده شده برای سوزش ادرار یا دیزوری چیست؟
پزشک بسته به شرایط بیمار بهترین داروی سوزش ادرار را تجویز خواهد کرد. در صورتی که علت سوزش ادرار یا دیزوری یک عفونت باشد، پزشک برای بیمار آنتی بیوتیک تجویز خواهد کرد. بیمار حتی در صورت داشتن احساس بهبودی باید تمام دوره دارویی خود را مصرف کند. دارو های مسکن معمولا به صورت مسکن های عمومی یا محصولات خاص جهت تسکین درد در مجاری ادرار داده خواهد شد. پیروی از دستورالعمل های مصرف این داروها ضروری می باشد.
پس از بررسی سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی، پزشک می تواند چند تست آزمایشگاهی را جهت تشخیص علت علائم دیزوری درخواست دهد و پس از آن فرد می تواند درمان را شروع کند.
جهت تعیین علت دیزوری پزشک می تواند موارد زیر را در ارتباط با ادرار دردناک فرد سوال کند:
- ناگهانی یا تدریجی بودن
- تعداد دفعات رخداد آن (یک یا چند بار)
- احساس درد در شروع ادرار
همچنین پزشک می تواند از وجود علائمی از جمله موارد زیر همراه با ادرار دردناک از فرد سوال پرسد:
- تب
- تخلیه شدن غیرطبیعی ادرار
- درد پهلو
پزشک ممکن است خواهان دانستن وجود یا عدم وجود تغییراتی از جمله موارد زیر در جریان ادرار فرد باشد:
- چکه کردن
- سختی در شروع جریان ادرار
- افزایش تعداد دفعات ادرار یا نیاز به ادرار کردن
پزشک می تواند درباره تغییراتی همراه با ادرار درناک سوال کند. این تغییرات شامل موارد زیر می شوند:
- رنگ
- حجم
- وجود خون در ادرار
- وجود چرک در ادرار
- وجود حباب یا کف در ادرار
پاسخ به این سوال ها اطلاعاتی را جهت تعیین علت دیزوری در اختیار پزشک قرار می دهد. احتمالا فرد جهت تایید تشخیص به آزمایش ادرار یا دیگر تست ها نیاز خواهد داشت.
چگونه می توان از دیزوری پیشگیری کرد؟
نوشیدن مقدار زیاد مایعات، ادرار کردن قبل از خواب و بعد از رابطه جنسی، عدم نگه داشتن ادرار به مدت طولانی و بهداشت خوب می توانند احتمال ایجاد عفونت مجاری ادرار را کاهش دهند. باید توجه داشت که این موارد تنها راهنمایی هایی مفید هستند و پیشگیری از ابتلا به سوزش مجرای ادار مردان را تضمین نخواهند کرد. در صورتی که فرد به دیزوری ابتلا داشته باشد باید از اعمال هرگونه مواد محرک بر روی قسمت خارجی ناحیه تناسلی خود اجتناب کند.
- برای کمک به تسکین درد یا سوزش ادرار، تغییراتی وجود دارد که می توانید در سبک زندگی خود ایجاد کنید.
- از کاندوم در طی فعالیت‌های جنسی استفاده کنید تا خود را از بیماری های جنسی ایمن نگاه دارید.
- رژیم غذایی خود را اصلاح کنید و غذا و نوشیدنی هایی که مثانه را تحریک می‌کنند، را از رژیم غذایی خود حذف کنید.
برخی غذاها مثانه شما را تحریک می کنند، بعضی از این مواد تحریک کننده شامل:
- الکل
- کافئین
- غذاهای پرادویه
- مرکبات و آب میوه ها
- محصولات گوجه فرنگی
- شیرین کننده های مصنوعی
هستند که باید از مصرف آن ها جلوگیری کرد، همچنین باید از مصرف غذاهای بسیار اسیدی جلوگیری کنید تا مثانه شما بهبود یابد. سعی کنید چند هفته در حالی که معالجه پزشکی دریافت می کنید، با رژیم غذایی سالم همراه باشید.
دکتر ولی پور، متخصص اورولوژی در سعادت آباد
سیما
شنبه ۱۵ تیر ۹۸( 5 سال پیش)
تعداد بازدید: 315
مشاهده پرسش
