فهرست موضوعات
سرطان، رشد سلول های غیر طبیعی است که در نتیجه آن، توده هایی به نام تومور ایجاد می شوند. ایت تومور ها دو دسته ی تومور خوش خیم و تومور بدخیم تقسیم می شوند. سرطان حالب، در سلول های پوششی مجرا هایی به وجود می آید، که ادرار را از کلیه ها به مثانه تخلیه می کنند. این نوع سرطان رایج نبوده و علائم، درمان ها و پیش آگهی آن به نوع، اندازه، مرحله و محل ضایعات بستگی دارد. اغلب موارد سرطان میزنای را کارسینوما های سلول های بینابینی تشکیل می دهند. کارسینومای سلول های سنگفرشی، نوعی دیگری از این سرطان است که اغلب در مبتلایان به عفونت یا سنگ های کلیوی ایجاد می شود.
علائم سرطان حالب
علائم سرطان میزنای شامل موارد زیر می شوند:
◀️ وجود خون یا لخته های خونی در ادرار
◀️ گرفتگی یا درد کمر
◀️ تیرگی ادرار
◀️ ناراحتی یا احساس سوزش در هنگام دفع ادرار
◀️ خستگی
◀️ تکرر یا فوریت در ادرار
◀️ احساس درد کمر در ناحیه اتصال دنده ها و مهره ها
◀️ کاهش وزن بدون علت
سرطان حالب چند مرحله دارد؟
برای سرطان لگن کلیه و حالب ۵ مرحله وجود دارد : مرحله ۰ و به دنبال مراحل ۱ تا ۴. اغلب مراحل ۱ تا ۴ را با اعداد رومی I، II، III و IV نوشته می شود. به طور کلی، هرچه تعداد مراحل بالاتر باشد، سرطان بیشتر گسترش یافته است و هرچه سرطان بیشتر گسترش یابد درمان آن نیز سخت تر است.
تشخیص سرطان حالب
پزشک جهت تشخیص ابتلای فرد به سرطان حالب، یک معاینه فیزیکی انجام داده و سوالاتی را درباره علائم او می پرسد. سپس، با استفاده از فرایند ها و فناوری های تشخیصی پیشرفته، ابتلای فرد مشخص، شیوه درمان انتخاب و وضعیت فرد پایش می شود. فرایند های تشخیصی شبیه به انواع به کار رفته در تشخیص سرطان مثانه بوده و نمونه های زیر را در بر می گیرند:
آزمایش ادرار جهت تشخیص سرطان حالب:
در این آزمایش، ادرار از نظر هر گونه مورد غیر طبیعی ارزیابی می شود. در آزمایش سیتولوژی ادرار، وجود سلول های غیر طبیعی یا سرطانی در نمونه ادرار بررسی می شوند.
یورتروسکوپی جهت تشخیص سرطان حالب:
در طول این آزمایش، یک لوله باریک و دارای منبع نور، به درون میزراه وارد می شود. لوله پس از عبور از مثانه و رسیدن به میزنای، نمونه ای از سلول های این ناحیه برداشته تا در آزمایشگاه از نظر ابتلا به سرطان بررسی شود.
سی تی اسکن با تزریق ماده حاجب:
یک لوله باریک به نام کاتتر، به یکی از عروق خونی وارد شده و جهت مشاهده بهتر میزنای در تصاویر، رنگ مخصوصی (ماده حاجب) به جریان خون اضافه می شود. کامپیوتر ها با ثبت تصاویر، نمایی با جزئیات از مجرای ادرار ایجاد می کنند.
پیلوگرام درون وریدی (IVP) برای تشخیص سرطان:
در این آزمایش، جهت مشاهده جزئیات کلیه، میزنای ها و مثانه در تصاویر اشعه ایکس، یک ماده مخصوص به بیمار تزریق می شود.
تصویر برداری با تشدید مغناطیسی (MRI)جهت تشخیص سرطان حالب:
با استفاده از یک آهنربای بزرگ، امواج مغناطیسی و یک کامپیوتر تصاویری از مجاری ادراری تولید می شود.
عوامل ایجاد سرطان حالب
عوامل ژنتیکی، محیطی و رفتاری متعددی، می توانند خطر ابتلا به سرطان میزنای را افزایش دهند. موارد زیر نمونه هایی از این عوامل هستند:
- سو مصرف دارو های مسکن برای مدت طولانی (حتی انواع غیر تجویزی)
- مصرف سیگار
عوامل خطر مرتبط با سرطان میزنای شامل موارد زیر هستند:
✔️ سن: سرطان حالب اغلب اوقات در افراد مسن بروز می دهد.
✔️ جنسیت مرد: مردان بیش از زنان به سرطان میزنای ابتلا می یابند.
✔️ سنگ ها یا عفونت های مزمن کلیوی: کارسینومای سلول های سنگفرشی، می تواند در افراد مبتلا به سنگ ها یا عفونت های مزمن کلیوی بروز دهد. این نوع سرطان در سلول های سنگفرشی شروع می شود که صاف و نازک بوده و لایه پوشاننده میزنای را تشکیل می دهند.
✔️ قرار گیری در معرض برخی مواد شیمیایی: قرار گیری در معرض برخی رنگ ها و مواد شیمیایی به کار رفته در پارچه ها، پلاستیک ها، کش ها و محصولات چرمی، می توانند خطر ابتلا به سرطان میزنای را بیشتر کنند.
✔️ بیماری های وراثتی: افراد مبتلا به سندرم لینچ، از نظر ابتلا به سرطان میزنای، در معرض خطر بالاتری قرار دارند. سندرم لینچ با نام سرطان غیر پولیپوزی ارثی روده بزرگ نیز شناخته می شود.
✔️ سابقه سرطان مثانه: سرطان حالب در افراد دارای سابقه سرطان مثانه بیشتر دیده می شود. برخی درمان های سرطان مثانه، همچون پرتو درمانی لگن یا شیمی درمانی می توانند خطر ابتلا به سرطان میزنای را بیشتر کنند.
پیشگیری از سرطان حالب
در حالی که برخی عوامل خطر قابل کنترل نیستند، روش هایی برای کمک به پیشگیری از سرطان حالب وجود دارد. از جمله این موارد می توان به نمونه های زیر اشاره کرد:
⚫ اجتناب از تماس با مواد شیمیایی:
افراد باید تا حد امکان از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی صنعتی خودداری کنند.
⚫ اجتناب از سو مصرف دارو های مسکن:
دارو های مسکن را باید تنها به اندازه پیشنهاد شده مصرف کرد. درباره استفاده ایمن از این دارو ها می توان با پزشک خود صحبت کرد.
⚫ عدم مصرف سیگار:
مصرف سیگار یکی از عوامل شناخته شده التهاب مجاری ادرار است که می تواند به سرطان منجر شود.
درمان سرطان حالب
درمان سرطان حالب به میزان پیشروی آن بستگی دارد و هدف کلی درمان، از بین بردن سرطان است.
شیمی درمانی
پس از جراحی یا در صورتی که سرطان به دیگر نواحی بدن انتشار یافته باشد، پزشک دارو های مخصوصی را با هدف از بین بردن سلول های سرطان برای بیمار تجویز می کند. این دارو ها می توانند به صورت خوراکی یا تزریق درون وریدی استفاده شوند.
الکتروسرجری
در صورتی که سرطان در مراحل اولیه شناسایی شده یا تنها به سطح میزنای محدود باشد، این فرایند می تواند با استفاده از جریان الکتریکی تومور و بافت اطراف آن را از بین برد.
درمان لیزری
در صورتی که سرطان در مراحل اولیه شناسایی شده یا تنها به سطح میزنای محدود باشد، یک یورتروسکوپ به میزنای وارد شده و با تابش یک پرتو نور تومور را از بین می برد.
پرتو درمانی
پس از جراحی یا در صورتی که سرطان به دیگر نواحی بدن انتشار یافته باشد، پرتو هایی پر انرژی برای از بین بردن سلول های سرطانی به ناحیه مبتلا تابانده می شوند. این تابش ها به طور مستقیم نواحی میزنای و بافت های درگیر را هدف قرار می دهند.
جراحی
جراحی می تواند شامل برداشت موارد زیر شود:
◀️ بخشی از میزنای
◀️ کل میزنای
◀️ کل میزنای و کلیه
گاهی اوقات در حین جراحی، برداشت مثانه نیز مورد نیاز است.
فرایند های جراحی می توانند شامل موارد زیر باشند:
نفرکتومی: در این فرایند، یک بخش یا تمام کلیه برداشته می شود.
نفرو یورترکتومی: این فرایند شامل برداشت کلیه، میزنای و ناحیه فوقانی مثانه می شود. گاهی اوقات غدد لنفی، بافت ها یا چربی های مجاور نیز برداشته می شوند.
برداشت نسبی میزنای: در صورتی که تومور کوچک یا محدود به یک ناحیه باشد، تنها بخش حاوی سلول های سرطانی برداشته می شود.
یورترکتومی: این فرایند شامل برداشت کامل میزنای می شود.
یورترونئوسیستومی: در صورتی که سلول های سرطانی تنها در بخش پایینی میزنای باشند، تنها این بخش برداشته شده و باقی مانده میزنای دوباره به مثانه متصل می شود.
عوارض
سرطان حالب گاهی اوقات عود کرده یا فرد را در معرض خطر بزرگ تری از سرطان های مجاری ادرار قرار می دهد. به همین دلیل، مراقبت های چند ساله پس از درمان موفق ضرورت دارند. برخی عوارض نیز امکان بازگشت دارند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
نارسایی کلیوی:
نارسایی کلیوی به افت ناگهانی توانایی کلیه در دفع آب اضافی، تصفیه مواد زائد و کمک به حفظ تعادل مایعات و الکترولیت ها گفته می شود. درمان به علت نارسایی کلیوی بستگی دارد.
انتشار محدوده ای تومور به همراه درد فزاینده:
در صورتی که تومور انتشار یابد، بیمار نیازمند درمان های بیشتری همچون جراحی، شیمی درمانی، پرتو درمانی و مصرف دارو خواهد بود.
انتشار سرطان:
در صورت انتشار سرطان میزنای یا بروز آن در دیگر نواحی بدن به درمان های بیشتری همچون شیمی درمانی یا پرتو درمانی نیاز خواهد بود.
دکتر رضا ولی پور متخصص کلیه
