اندازه کیست کلیه از چه عددی خطرناک در نظر گرفته می شود؟
فهرست موضوعات
آیا کیست کلیه خطرناک است؟ کیست، به توده ای گرد و پر از مایع می گویند (دقیقاً شبیه به یک بادکنک پر از آب) که تقریباً در هر قسمتی از بدن یافت می شود. کلیه، یکی از شایع ترین مکان های ایجاد کیست است. به طوری که حدود ۵۰٪ بزرگسالانی که سونوگرافی کلیه انجام می دهند، حداقل یک کیست در این ناحیه دارند. تقریباً همه کیست ها، کاملاً خوش خیم و بی خطر هستند و نیازی به درمان و پیگیری ندارند. با این حال، سرطان کلیه در موارد نادری می تواند به صورت “کیستیک” ظاهر شود. این کیست ها در تصویربرداری، ویژگی های متفاوتی نسبت به یک “کیست ساده” دارند. از طرف دیگر، برخی کیست های کاملاً خوش خیم، می توانند ویژگی های غیرمعمولی داشته باشند. متخصص اورولوژی در مورد خوش خیم بودن یا نبودن و اندازه کیست کلیه، با شما صحبت خواهد کرد و گزینه های درمانی را با شما در میان می گذارد.
چندین “بیماری کیستیک” دیگر نیز برای کلیه وجود دارد، از جمله “بیماری کلیه پلی کیستیک” (PCKD). این بیماری معمولاً ارثی است و در طول زندگی بزرگسالان، سبب تولید تدریجی کیست های متعدد در کلیه می گردد. کلیه ها، ممکن است به معنای واقعی کلمه، با کیست های بی شمار پوشانده شوند و در نهایت نارسایی کلیه اتفاق بیوفتد. در ادامه به بررسی کیست کلیه بدخیم ، کیست بوسنیاک می پردازیم.
کیست کلیه چیست ؟
کیست های کلیه کیسه ای گردی از مایع هستند که روی کلیه ها یا در آنها تشکیل می شوند. کیست کلیه ممکن است با اختلالاتی که ممکن است عملکرد کلیه را مختل کند ایجاد شود. اما اغلب کیست های کلیه از نوع ساده هستند و سرطانی نیستند.
هنوز مشخص نیست که چه چیزی باعث کیست کلیه شده است اما بیش از یک یست میتواند روی یک یا هر دو کلیه ظاهر شود. کیست های کلیه با کیست هایی که با بیماری کلیه پلی کیستیک ایجاد می شوند یکسان نیستند. کیست های پیچیده برای تغییراتی که می تاوند سرطانی باشد باید تحت نظر باشد.
کیست های ساده کلیه معمولا دردی ایجاد نمیکنند. اما اگر یک کیست ساده کلیه به اندازه کافی بزرگ باشد ممکن است علائمی مانند :
- درد مبهم در پشت یا پهلو
- تب و لرز
- افزایش فشار خون
- مشکلات دفع ادرار
- درد بالای معده
- و …
ایجاد کند که اگر این علائم را دارید بهتر است به پزشک مراجعه نمایید.
اندازه کیست کلیه چقدر باشد خطرناک است؟
آیا کیست کلیه خطرناک است؟ کیست ها اگر پاره شوند و شروع به خونریزی کنند، عفونی شوند یا آنقدر بزرگ شوند که به سایر اندام های داخل شکم فشار بیاورند، مشکل ساز می شوند. هنگامی که کیست های ساده کلیه مشکل ساز شوند ممکن است سبب علایمی چون: درد در پهلو و لگن، معده یا پشت شوند. پزشکان معمولا اندازه کیست کلیه بیشتر از ۳ سانتی متر را نیازمند پیگیری می دانند. در چنین شرایطی پزشک شما ممکن است گرفتن نمونه خون یا ادرار را برای بررسی عملکرد کلیه لازم بداند. همچنین در صورت ابتلا به بیماری مزمن کلیه و/یا دیالیز، کیست ها به طور بالقوه نگران کننده هستند. دیالیز می تواند تعداد و اندازه کیست ها را افزایش دهد.
کیستهای بزرگ (بیش از ۵ تا ۱۰ سانتیمتر) در مقایسه با کیستهای کوچکتر به احتمال بیشتری نیاز به جراحی خواهند داشت. با این حال، اندازه بزرگ کیست کلیه، سرطانی بودن آن را پیش بینی نمی کند.
آیا باید نگران کیست کلیه خود باشم؟
در بیشتر موارد افراد می پرسند آیا کیست کلیه خطرناک است؟ در بیشتر موارد، کیست های ساده کلیه علائمی ایجاد نمی کنند و معمولاً نیازی به درمان ندارند. با این حال، در برخی موارد کیست های ساده کلیه می توانند به اندازه کافی بزرگ شوند و باعث ایجاد درد مبهم در پشت، پهلو یا بالای شکم فرد شوند. این کیست ها همچنین می توانند عفونی شوند و باعث درد، تب و حساسیت شوند.
درمان کیست کلیه
کیست های ساده معمولاً به هیچ درمان و پیگیری نیاز ندارند. وقتی تصویربرداری مناسب انجام و وجود کیست ساده تأیید شود، دیگر نگرانی درمورد سرطان نیست. فارغ از اندازه، کیست های ساده تقریباً هرگز مشکلی ایجاد نمی نمایند – علت وجود کیست ساده (مخصوصاً اگر کمتر از ۱۰ سانتی متر باشد) به همراه هر نوع علائمی را باید در جایی دیگر جست و جو کرد. به ندرت ممکن است مشکلاتی مانند موارد زیر بوجود بیایند:
- وجود علائم: درد، احساس سیری، نفخ شکمی. کیست های کمتر از ۱۰ سانتی متر، تقریباً هرگز علامتی ندارند. اگر با وجود داشتن کیست کوچک، درد دارید، احتمالاً علت دیگری برای آن وجود دارد.
- خونریزی: خونریزی به ندرت در کیست ها اتفاق می افتد. اگر خونریزی به علت ضربه ایجاد نشده باشد، ارزیابی های بیشتری برای بررسی ابتلا به سرطان ترتیب داده می شود.
- فشار خون بالا: فشرده سازی پارانشیم کلیه، به ندرت می تواند باعث افزایش فشار خون گردد. از آنجا که فشار خون اساسی (run-of-the mill hypertension) مساله ای بسیار شایع است، اگر کیست با فشار خون همراه بود، احتمالاً عامل ایجاد آن، کیست نیست.
برای پیشگیری و به تعویق انداختن ابتلا به نارسایی کلیه، اطلاع از اندازه کیست کلیه و همچنین دریافت مشاوره ژنتیک، بهتر است PCKD توسط متخصص نفرولوژی پیگیری شود. در صورتی که نتوان احتمال سرطانی بودن تومور کیستیک را رد کرد، می توان به کمک جراحی آن را برداشت. در برخی موارد، کیست می تواند امری جدی باشد. نوعی طبقه بندی برای کیست ها وجود دارد، که سیستم طبقه بندی بوسنیایی نام داشته و عموما مورد استفاده قرار می گیرد. این طبقه بندی، در مواردی که می توان خوش خیم یا بدخیم بودن ضایعه را با اطمینان کامل مشخص کرد، بسیار خوب است، اما در مواردی که تشخیص نامعین باشد، پیگیری با انجام آزمایشات بیشتر توصیه می گردد. کیست بدخیم کلیه یک بیماری بسیار نادر است. علائم بالینی آن اختصاصی نیست و عمدتاً شبیه علائم تومورها و کیست های ساده کلیه است.
چه چیزی باعث ایجاد کیست های ساده کلیه می شود؟
محققان هنوز مطمئن نیستند که چه چیزی باعث ایجاد کیست های ساده کلیه می شود. کلیه ها لوله های کوچکی دارند. این ساختارها ادرار تازه تشکیل شده را جمع آوری می کنند. هنگامی که لوله ها مسدود می شوند ممکن است کیست ایجاد شود. گاهی اوقات کیسه های کوچک روی لوله ها تشکیل می شود. اینها ممکن است جدا شوند و به کیست های ساده کلیه تبدیل شوند.
برخی از شرایط پزشکی می توانند باعث رشد کیست کلیه شوند. به عنوان مثال، فردی که بیماری کلیه پلی کیستیک دارد، تعداد زیادی کیست کلیه ایجاد می کند. (کیست ها ممکن است ساده یا پیچیده باشند.) تعداد زیاد کیست ها می تواند از عملکرد صحیح کلیه جلوگیری کند.
سایر شرایط پزشکی که می توانند باعث ایجاد کیست های ساده یا پیچیده کلیه شوند عبارتند از:
- بیماری مزمن کلیه به هر علتی (به ویژه با دیالیز)
- بیماری کلیه کیستیک مدولاری
- بیماری کلیه پلی کیستیک اتوزومال غالب
- بیماری فون هیپل-لیندو
- کمپلکس توبروس اسکلروزیس
چه کسانی در معرض خطر کیست های ساده کلیه هستند؟
پزشکان به طور کامل نمیدانند که چه چیزی باعث ایجاد کیستهای ساده کلیه میشود، اما با افزایش سن، این کیستها شایعتر میشوند.
پیگیری | توضیح | کلاس |
ندارد | دیواره نازک (بدون اکو درونی، دیواره های واضح، گرد یا بیضی شکل). بدون افزایش در CT | I |
معمولا ندارد گاهی نیاز به تکرار عکس برداری | اکثریت قریب به اتفاق این ها غیر سرطانی هستند. از ده ها هزار کیست کلیوی بوسنیاک II، تنها چند مورد بدخیمی گزارش شده است. این کیست ها همیشه دیواره ای نازک دارند و ممکن است یکی از موارد زیر را داشته باشند: · بخش های نازک، معمولا به تعداد کم · کلسیفیکاسیون اندک دیواره · ‘Hyperdense’: واحدهای hounsfield بالا در CT، اما بدون افزایش (می توان مایع را با سونوگرافی تایید کرد)؛ <3 سانتی متر | II |
گاهی نیاز به تکرار عکس برداری معمولا کیست یا کلیه را برمیدارند | کیست غیرقابل تعیین برخی از این موارد می توانند سرطانی باشند. برخی از اجزا، ممکن است تحت کنتراست CT، افزایش یابند. می تواند یکی از موارد زیر را داشته باشد: · دیواره ضخیم تر · بیش از چند بخش · کلسیفیکاسیون نامنظم دیوار | III |
معمولا کیست یا کلیه را برمیدارند | بدخیم (کیست سرطانی) ممکن است یکی از موارد زیر را داشته باشد: · افزایش در CT · گره دار بودن · اجزای جامد | IV |
کیست کلیه بدخیم
ممکن است کیست کلیه سرطانی باشدو اگر کیست کلیه پیچیده باشد ممکن است به نظر برسد که دیواره بیرونی ضخیم تری دارد یا به جای مایع حاوی مواد مایع است. اگر فردی دارای کیست پیچیده کلیه باشد ممکن است کیست کلیه بدخیم باشد و دکتر آزمایش ها و تصویربرداری هایی برای شما بنویسد تا از بدخیم بودن یا سرطانی بودن آن مطمئن شود.
گایدلاین کیست های کلیوی ( کیست بوسنیاک کلیه )
کیست های کلیوی بوسنیاک I (ساده) شایع هستند. اینها، بدون در نظر گرفتن اندازه شان، تقریبا علامتی ندارند. این کیست ها به طور طبیعی و به مرور زمان رشد می کنند؛ بنابراین لزوماً نباید رشد و اندازه کیست کلیه را نشانه بدخیمی دانست. از همه مهمتر، تغییر به کیستی پیچیده تر، در آن ها بسیار نادر است. نیاز به پیگیری خاصی ندارند. در موارد نادر که کیست علامت دار باشد، می توان آسپیراسیون و رفع فشار با یا بدون اسکلروتراپی، یا تجزیه کیست را برای درمان در نظر گرفت.
کیست بوسنیاک کلاس ۱
- کیست نازک و پر از مایع
- بدون مواد جامد یا کلسیفیکاسیون
- بدون دیوار جداکننده داخلی
- کیست خوش خیم و ساده کلیه
- کیست خوش خیم و ساده کلیه
کیست های کلیوی بوسنیاک II کمی پیچیده تر هستند و اساساً مانند همان کیست کلیوی بوسنیاک I درمان می شوند.
کیست بوسنیاک ۲
- کیست خوش خیم
- دیواره ضخیم تر یا سپتوم های متعدد
- اندازه کیست ۳ سانتی متر
- سپتوم نازک
کیست های کلیوی بوسنیاک IIF
یک کلاس متوسط از کیست ها هستند، که به وضوح نمی توان آن را در گروه II یا III قرار داد. ویژگی های آن شامل افزایش تعداد بخش های نازک یا کمی ضخیم اما فاقد گره در بافت نرم، کلسیفیکاسیون، و کیست هایی با سختی بالا و اندازه ای بزرگتر از ۳ سانتی متر است که به وضوح نمی توان آن را در گروه ۳ قرار داد. ظاهرا حدود ۱۰-۳۰% از این کیست ها، در نهایت دچار بدخیمی می شوند. با اصلاح خطای انتخاب، خطر ایجاد بدخیمی در این دسته به حدود ۸٪ می رسد. درحال حاضر، توصیه می گردد که حداقل به مدت ۵ سال، مطابق برنامه زمانی که در زیر مشخص شده است، تصویربرداری انجام شود.
کیست بوسنیاک کلاس ۴
- کیست کلیه بدخیم
- امکان سرطانی شدن کیست ها
- کیست حاوی رشد غیر طبیعی
- کیست تقویت شده
چنانچه این امر از نظر تکنیکی ممکن بوده و نظارت فعال در انتخاب کیس ها وجود داشته باشد، می توان مانند توده های کوچک، جراحی کلیه را در نظر گرفت. کیست های کلیوی بوسنیاک IV، ۸۰-۹۰% احتمال بدخیم شدن (عموما کارسینومای سلول های کیستیک کلیوی) دارند. برداشتن کیست، درمان انتخابی در این مورد است؛ اگرچه بیشتر درمان های محافظه کارانه برای کیست هایی با پتانسیل متاستاتیک پایین، در این مورد نیز می تواند در نظر گرفته شود.
آنژیومیولیپوما
آنژیومیولیپوما (AML) یک تومور غیر سرطانی (خوش خیم) در کلیه است و ۳ جز دارد:
- آنژیو - رگ های خونی
- میو - عضله
- لیپوما - چربی
تشخیص قطعی این تومورها، غالباً با سی تی اسکن انجام می شود، زیرا چربی در CT به راحتی قابل مشاهده بوده و انواع دیگر تومورهای حاوی چربی، بسیار نادر هستند. در برخی موارد، میزان چربی برای تشخیص با سی تی اسکن خیلی کم است و نمی توان از این طریق تشخیص قطعی را اعلام نمود. خطر اصلی مرتبط با AML، خونریزی می باشد. رگ های خونی، دیواره نازکی دارند و بندرت پیش می آید که خود به خود پاره شوند. با افزایش اندازه تومور، خطر خونریزی افزایش می یابد؛ اما در تومورهایی با اندازه کمتر از ۴-۵ سانتی متر، این اتفاق بسیار نادر است.
برای درمان تومورهای بزرگتر، می توان آنژیوآمبولیزاسیون را در نظر گرفت – یک روش رادیولوژیک که خونرسانی به تومور را قطع می کند. AML با بیماری tuberous sclerosis مرتبط است. در بیشتر موارد، AML ناشی از tuberous sclerosis، چندگانه بوده و در هر دو کلیه مشاهده می شود. توبروس اسکلروزوس برای تشخیص، نیاز به چندین ویژگی بالینی دارد.
عوارض کیست کلیه
اگر کیست باعث عفونت ادراری مکرر، فشار خون غیر قابل کنترل با دارو، هیدرونفروز کلیه، خونریزی در ادرار و یا درد کلیه شود، باید جراحی انجام شود که بهترین جراحی هم، لاپاراسکوپی است. کیست عفونی کلیه ممکن است باعث درد و تب شود. اگر کیست کلیه بترکد باعث درد شدید در پشت یا پهلو می شود و حتی گاهی باعث ایجاد خود در ادرار نیز می شود. گاهی نیز ممکن است کیست کلیه باعث مسدود شدن جریان ادرار شود و تورم کلیه را به همراه داشته باشد.
دکتر رضا ولی پور متخصص کلیه، مجاری ادراری و تناسلی