فهرست موضوعات
برگشت ادرار بیماری است که در آن ادرار از مثانه به کلیه ها برگشت داده میشود. مقدار این برگشت میتواند کم تا زیاد باشد. در این نوشتار به بررسی علل برگشت ادرار در کودکان می پردازیم و راه های درمان این بیماری را بیان می کنیم.
علت برگشت ادرار
در حالت نرمال، به دلیل شکل و وضعیت حمایتی عضلات مثانه در محل اتصال حالب ها به مثانه، برگشت ادرار از مثانه به حالب ها رخ نداده و حالب ها و کلیه ها از فشار بالای داخل مثانه و از ادرار احتمالاً عفونی، مصون هستند. بنا به دلایلی از جمله اشکال در شکل طبیعی محل اتصال حالب به مثانه یا ضعف عضلانی این قسمت از مثانه یا افزایش بیش از حد فشار داخل مثانه به دلیل مثانه عصبی یا انسداد خروجی مثانه یا … ممکن است ادرار از مثانه به درون حالب ها (و در موارد شدیدتر حتی تا کلیه ها) برگشت داده شود.
در دستگاه ادراری انسان ها، جایی که حالب ها وارد مثانه می شوند، یک دریچه وجود دارد. بعضی از کودکان به همراه مشکل دریچه ای متولد می شوند و در آن دریچه نمی تواند به درستی بسته شود، بنابراین ادرار به کلیه ها برگشت داده میشود. دیگر مشکلات، که به آن ها بیماری های دفع می گویند، باعث مشکل در کنترل دفع ادرار می شوند و همچنین ممکن است سبب برگشت ادرار شوند. بعضی از این مشکلات با بزرگ شدن کودک شما از بین خواهند رفت.
رفلاکس وزیکورترال چیست؟
رفلاکس وزیکورترال ( VUR) زمانی رخ می دهد که ادرار از مثانه، به حالب ها و کلیه ها بر می گردد. این شرایط اغلب در نوزادان و کودکان اتفاق می افتد. کودک مبتلا به رفلاکس وزیکورترال، در معرض خطر عفونت های مکرر کلیه قرار دارد که به مرور زمان باعث آسیب رساندن به کلیه ها می شود.
چه چیزی موجب رفلاکس وزیکورترال می شود؟
دلایل زیادی وجود دارند که می توانند باعث ابتلای کودک، به بیماری رفلاکس وزیکورترال شوند. برخی از علل شایع این بیماری عبارتند از:
- والدین و یا خواهر و برادر مبتلا به رفلاکس وزیکورترال
- الگوهای ادراری غیر طبیعی مانند نگه داشتن بیش از حد ادرار
- متولد شدن با نقایص لوله عصبی اسپینا بیفیدا (spina bifida)
- ناهنجاری های دیگر در مجاری ادراری مانند دریچه پیشابراه خلفی، حالب دوگانه (اورتروسل) و وجود دو مجرای ادرار
در دوران نوزادی، این بیماری در بین نوزادان پسر شایع تر است، چرا که در حین ادرار کردن، فشار بیشتری به سیستم ادراری آنها وارد می شود. در اوایل کودکی، این ناهنجاری، در بین دختران شیوع بیشتری پیدا می کند.
علائم رفلاکس وزیکورترال چیست؟
موارد زیر شایع ترین علائم رفلاکس وزیکورترال هستند، گرچه، هر کودک ممکن است این علائم را به طور متفاوتی تجربه کند. این علائم عبارتند از:
- عفونت مجرای ادراری (عفونت مجرای ادراری در کودکان زیر ۵ سال شایع نیست و در پسران با هر گروه سنی، احتمال عفونت ادراری وجود ندارد، مگر اینکه مبتلا به رفلاکس وزیکورترال باشند.)
- مشکلاتی در ادرار کردن از جمله: فوریت ادرار، نشت ادرار پس از تخلیه ادرار، بی اختیاری ادرار (خیس کردن شلوار)
- لمس توده در شکم که ناشی از کلیه ی متورم است
- اضافه وزن کم
- فشار خون بالا
رفلاکس وزیکورترال چگونه تشخیص داده می شود؟
رفلاکس وزیکورترال ممکن است قبل از تولد در سونوگرافی، به دلیل تورم کلیه‌ها (هیدرونفروز) تشخیص داده شود، جنین قبل از تولد ممکن است به دلیل تورم کلیه ها (هیدرونفروز) در سونوگرافی، مشکوک به رفلاکس وزیکورترال باشد، اما این وجود رفلاکس را ثابت نمی کند. اگر سابقه ی خانوادگی رفلاکس وزیکورترال وجود داشته باشد، اما کودک هیچ علائمی نداشته باشد، پزشک اطفال ممکن است برای رد کردن احتمال بیماری رفلاکس وزیکورترال، یک آزمایش تشخیصی انجام دهد.
آزمایشات تشخیصی برای VUR عبارتند از:
- سیستویورتروگرام ادراری یا (VCUG): یک VCUG، آزمایش تصویربرداری اشعه ی ایکس است که مجرای ادراری را بررسی می کند. یک کاتتر کوچک (لوله ی توخالی) درون پیشابراه (لوله ای که ادرار را از مثانه به خارج از بدن تخلیه می کند) قرار داده می شود و مثانه با رنگ کنتراست پر می شود. سپس، تصاویری از مثانه در حین پر و خالی شدن گرفته می شود. در صورت وجود هر گونه جریان معکوس از ادرار به پیشابراه ها و کلیه ها، تصاویر آن را نشان خواهند داد.
- سونوگرافی کلیوی: سونوگرافی کلیه یک آزمایش غیر تهاجمی است که در آن یک مبدل، از کلیه عبور می کند و با استفاده از امواج سونوگرافی، تصویر کلیه را روی یک صفحه نمایش نشان می دهد. از این آزمایش برای تعیین اندازه و شکل کلیه و شناسایی توده، سنگ کلیه، کیست و یا انسدادها و ناهنجاری های دیگر استفاده می شود. این آزمایش نمی تواند وجود ریفلاکس را ثابت کند، اما می تواند کشیدگی یا آسیب کلیه ناشی از ریفلاکس را نشان دهد.
- آزمایشات خون: برای سنجش عملکرد کلیه
درمان رفلاکس وزیکورترال
رفلاکس وزیکورترال می تواند درجه شدت های متفاوتی داشته باشد. این بیماری می تواند بسیار خفیف باشد و ادرار فقط اندکی به مجرای ادراری برگردد و یا این که می تواند شدید باشد و موجب عفونت های کلیه و آسیب دائمی کلیه شود. درمان کودک شما، توسط پزشک اطفال بر اساس موارد زیر تعیین خواهد شد:
❇️ سن، سلامت کلی و سابقه ی پزشکی کودک
❇️ شدت یا درجه رفلاکس
❇️ توانایی کودک برای مصرف داروها و یا عمل های جراحی خاص
❇️ احتمال رفع شدن خود به خودی رفلاکس
❇️ نظر و یا ترجیح شما
رفلاکس وزیکورترال درجه ۱-۳
بیشتر کودکانی که دارای رفلاکس وزیکورترال درجه ۱ تا ۳ هستند، نیاز به هیچ گونه درمان سختی ندارند. رفلاکس به مرور زمان، معمولاً طی ۵ سال، خود به خود برطرف می شود. کودکانی که مکرراً دچار تب یا عفونت می شوند، ممکن است به مصرف آنتی بیوتیک پیشگیرانه مداوم و آزمایشات ادرار دوره ای نیاز داشته باشند. در برخی موارد، نشان داده شده است که مصرف آنتی بیوتیک های پیشگیرانه، می تواند عفونت ادراری را متوقف کند. این آنتی بیوتیک ها، مصونیت کودک شما را در برابر بیماری یا عفونت، کم نمی کنند.
دوزهای مورد استفاده دارو بسیار کم هستند و فقط برای جلوگیری از شروع عفونت ادراری کافی هستند. زمانی که شما در حال انتظار برای از بین رفتن رفلاکس هستید، گاهی اوقات، مصرف آنتی بیوتیک های پیشگیرانه، بهترین کار برای جلوگیری از ابتلا به عفونت های بیشتر است. درمان با جراحی نیز امکان پذیر است.
رفلاکس وزیکورترال درجه ۵-۴
کودکانی که رفلاکس درجه ۴ و ۵ دارند، ممکن است به جراحی نیاز داشته باشند. جراح در طول عمل، یک دریچه فلپ برای حالب ایجاد می کند که از جریان معکوس ادرار به کلیه جلوگیری می کند. در موارد شدیدتر، ممکن است کلیه آسیب دیده و حالب برداشته شوند. این جراحی را می توان از طریق جراحی باز، جراحی لاپاروسکوپی و جراحی با روبات انجام داد. جراحی باز از طریق برش پایین شکم انجام می شود، سپس مثانه باز می شود و حالب ها برای جلوگیری از رفلاکس بیشتر ترمیم می شوند. میزان موفقیت این جراحی بسیار بالاست (۹۵ – ۹۷ درصد).
در حال حاضر، جراحی لاپاروسکوپی با کمک روبات، حال حاضر، در بیمارستان های خاصی انجام می شود و به طور کلی، مدت بستری شدن در بیمارستان کوتاهتر و دوره بهبودی سریعتر خواهد بود.
تشخیص برگشت ادرار در کودکان
معمولا برگشت ادرار در کودکان، بعد از آن تشخیص داده میشود که، شما کودک خود را به دلیل عفونت دستگاه ادراری به پزشک می برید. حدود ۵۰ درصد اطفال و ۳۰ درصد کودکان بزرگتر که عفونت دستگاه ادراری دارند، به برگشت ادرار نیز مبتلا هستند. برگشت ادرار به کلیه میتواند سبب انتشار عفونت ادراری به کلیه شود، چیزی که میتواند باعث بیماری شدید کودک شما و آسیب به کلیه های او شود.
علائم عفونت ادراری در کودکان
- کودک شما بیشتر از همیشه به دستشویی می رود.
- میگوید در هنگام ادرار کردن، احساس دارد.
- میگوید دل من درد می کند.
- کودک شما ممکن است تب کند.
آیا می دانید علت سوزش ادرار در رنان و مردان چیست؟ آیا با روش های درمان سوزش ادرار یا دیزوری آشنا هستید؟ برای کسب اطلاعات بیشتر می توتانید بر روی دکمه زیر کلیک کنید.
در صورت بروز این علائم، کودک خود را پیش پزشک ببرید. پزشک برای تشخیص بهتر و اینکه ببیند آیا کودک شما دچار عفونت شده است یا خیر، از او نمونه ادرار برای کشت می گیرد.
درمان برگشت ادرار در نوزادان
حدود نیمی از موارد برگشت ادرار در کودکان، بدون نیاز به جراحی، فقط با درمان دارویی و انتظار، درمان می شوند. به ویژه در کودکان کم سنی که علت برگشت ادرار در آنها، ضعف خفیف عضلات مثانه در محل اتصال سوراخ های حالب بوده است. برگشت ادرار میتواند با جراحی تصحیح شود. با این حال، بیشتر کودکان با بزرگ شدن، بهتر می شوند. به همین دلیل ممکن است پزشک برای درمان کودک شما از آنتی بیوتیک استفاده کند تا از ابتلای او به عفونت جلوگیری کند. فقط یک کودک از هر ده کودک با استفاده از آنتی بیوتیک به عفونت مبتلا می شود.
پزشک باید دیگر علل ممکنه برای برگشت ادرار، مانند بیماری های دفع، بیماری ای که معمولا سبب از دست دادن کنترل ادرار میشود را، ارزیابی کند. بعضی از بیمارستان های اطفال، برنامه های تمرینی برای کمک به بهبود کنترل ادرار کودکان دارند.
آیا کودکانی که برگشت ادرار دارند، میتوانند در آینده به مشکلات دیگری مبتلا شوند؟
با یک بار درمان برگشت ادرار، خیلی نادر است که کودک در آینده دوباره به آن مبتلا شود. هرچند اگر کلیه آسیب دیده باشد، ممکن است در آینده فشار خون بالا گریبانگیر فرد شود. خطر فشار خون بالا در صورت آسیب به یک کلیه ۱۰ درصد، و در صورت آسیب به دو کلیه ۲۰ درصد می باشد.
بیشتر کودکان در اثر برگشت ادرار آسیب جدی کلیه نخواهند داشت، اما این موضوع در بعضی از آن ها امکان پذیر است. افراد معدودی در آینده دچار نارسایی کلیه خواهند شد.
آیا تحقیقاتی برای پیشگیری و درمان بهتر، در زمینه ی برگشت ادرار در نوزادان انجام گرفته است؟
بله. محققان به دنبال یک راه آسان تر برای مقابله با برگشت ادرار در کودکان، هستند. در آینده، ممکن است جراحی سرپایی و بدون ایجاد برش برای درمان در دسترس باشد.
آیا چیز دیگری هست که باید والدین در مورد رفلاکس ادراری در کودکان بدانند؟
بله. اگر کودک شما تب داشت، از درد زیر ناف شکایت می کرد، در هنگام ادرار کردن درد داشت، بیشتر از حالت طبیعی به توالت می رفت، ممکن است که او دچار عفونت دستگاه ادراری شده باشد. در این صورت شما باید کودک خود را هر چه سریعتر به پزشک ببرید. همچنین معمولا یک کشت ادرار باید انجام شود و بیشتر پزشکان یک عکس اشعه ایکس برای پیدا کردن برگشت ادرار درخواست خواهند کرد.
دکتر ولی پور، متخصص اورولوژی در شهرک غرب
نصیری
شنبه ۳۰ بهمن ۰( 2 سال پیش)
تعداد بازدید: 268
مشاهده پرسش
