فهرست موضوعات
آزمایش ادرار Urinalysis با جمع کردن نمونه ادرار بیمار در یک ظرف نمونه گیری آغاز میشود. به طور معمول، ادرار کمی (۳۰ تا ۶۰ میلی متر) برای آزمایش تحلیل ادرار نیاز است. نمونه ممکن است در مراکز درمانی یا آزمایشگاه مورد بررسی قرار گیرد. این آزمون به طور اختصار با عنوان UA نیز شناخته میشود. آزمایش ادرار به صورت گسترده ای در دسترس افراد قرار دارد و هزینه کمی دارد. این آزمایش ساده است و می‌تواند اطلاعات زیادی در مورد بیماری‌ها و مشکلات پزشکی مختلف فراهم کند.
پزشکان از آزمایش نمونه ادرار به عنوان نماینده ای از وضعیت کلیه افراد استفاده می‌کنند، زیرا ادرار اطلاعات زیادی در مورد سلامت کلیه یا بیماری‌های داخلی دیگر در اختیار پزشکان قرار می‌دهد. ادرار می‌تواند از نظر ظاهری نیز مورد ارزیابی قرار گیرد (از نظر رنگ، شفافیت، بو و ناخالصی)، که به این بررسی، بررسی ماکروسکوپیک می‌گویند. همچنین در آزمایش ادرار، ادرار بر اساس خواص شیمیایی و مولکولی خود تحلیل میشود، که به این بررسی، تحلیل میکروسکوپیک می‌گویند.
آزمایش ادرار کجا انجام می شود؟
آزمایش ادرار، آزمایشی است که برای بررسی مواد موجود در ادرار افراد انجام میشود. این آزمایش یکی از رایج ترین آزمایشاتی است که در مراکز درمانی مختلف نظیر مطب پزشکان، اورژانس، آزمایشگاه‌ها و بیمارستان‌ها انجام میشود.
در آزمایش ادرار چه چیزهایی مشخص میشود؟
این آزمایش به دلایل مختلفی توسط پزشکان تجویز میشود، بعضی از این دلایل عبارتند از:
چک آپ روتین و سالانه
در بررسی سالانه پزشکی، ارزیابی پیش از جراحی، پذیرش در بیمارستان، غربالگری ابتلا به بیماری‌های کلیوی، بررسی دیابت قندی، فشار خون، بیماری‌های کبدی و غیره از آزمایش ادرار استفاده میشود.
ارزیابی علائم اختصاصی
زمانی که افراد درد شکمی، ادرار دردناک، درد پهلو، تب، خون در ادرار (هماچوری) یا علائم ادراری دیگری دارند.
تشخیص بیماری‌های مختلف
از این آزمایش برای تشخیص عفونت‌های مجاری ادراری، سنگ کلیه، دیابت کنترل نشده (قند خون بالا)، اختلال کلیه، شکست عضله (رابومولیولیز)، وجود پروتئین ادرار (پروتئینوری)، تست اعتیاد و التهاب کلیه (گلومرولونفریت) استفاده میشود.
بررسی پیشرفت بیماری و پاسخ بدن بیماران به درمان
در بیماری‌های کلیوی مربوط به دیابت، اختلال کلیه، بیماری لوپوس کلیه، بیماری‌های کلیوی مرتبط با فشار خون، عفونت کلیه، پروتئینوری و هماچوری، برای بررسی پیشرفت بیماری و پاسخ بدن به درمان از آزمایش ادرار استفاده میشود.
برای آزمایش بارداری
بارداری در بانوان به سرعت در ادرار فرد تاثیر می گذارد و به راحتی می تواند پس از یک روز گذشتن از مقاربت، حاملگی در زنان را در تست بارداری ادرار نشان دهد. این آزمایش هم به صورت خانگی و هم آزمایشگاهی در دسترس است.
تفسیر آزمایش ادرار
آزمایش نمونه ادرار بیمار می‌تواند شواهدی از بیماری‌های مختلف را به همراه داشته باشد، حتی ممکن است علامت‌های بیماری‌هایی مشخص شوند که در حال حاضر هیچ علائمی ندارند. به همین دلیل از آزمایش ادرار به عنوان بخشی از غربالگری سالانه افراد استفاده میشود. ممکن است از این تست در کنار آزمایش‌های دیگر برای تشخیص بیماری‌ها استفاده شود. آزمایش‌های دیگر و ارزیابی‌های بالینی برای بررسی بیشتر یافته‌های تست ادرار و تشخیص علت بیماری یا وضعیت مشکلات زمینه ای استفاده می‌شوند.
برای مثال، عفونت ادراری به طور معمول بر اساس نتایج آزمایش ادرار تشخیص داده میشود. با این حال، کشت ادرار به عنوان یک آزمایش پیگیری پیشنهاد میشود تا تشخیص انجام شده تایید شود و باکتری‌هایی که عامل عفونت هستند شناسایی شوند. مثال‌های دیگر مواردی نظیر سنگ‌های کلیه، التهاب‌ها یا التهاب گلومرول‌های کلیه (گلومرولونفریت) یا شکست عضله (رابومولیولیز) هستند.
آزمایش ادرار چند بخش است؟
آزمایش نمونه ادرار معمولا شامل سه بخش میشود:
۱- آزمایش بصری
در این آزمایش، مسئول آزمایش به دقت ادرار را مورد بررسی قرار می‌دهد و آن را از نظر شواهد رنگی و ناخالصی بررسی می‌کند. وجود خون در ادرار می‌تواند ادرار را قرمز کند یا آن را به رنگ چای یا نوشابه در آورد.
۲- آزمایش میکروسکوپی
در این آزمایش مقدار کمی از ادرار در زیر میکروسکوپ بررسی میشود تا چیزهای غیرعادی که ممکن است در ادرار یافت شوند مشاهده شوند. به طور کلی، آزمایش میکروسکوپی مسائلی را نشان می‌دهد که با چشم غیرمسلح قابل دیدن نیستند، وجود سلول‌های خونی، سلول‌های سفید خون یا سلول‌های چرک، یا باکتری‌ها یا کریستال‌ها (که حاصل وجود مواد شیمیایی در ادرار هستند و بزرگتر شدن آنها می‌تواند به ایجاد سنگ کلیه منجر شود) در آزمایش میکروسوکوپی مشخص می‌شوند.
۳- آزمایش با شناساگر
شناساگرها چوب‌هایی پلاستیکی و باریک هستند که نوارهایی از مواد شیمیایی بر روی آنها قرار دارد. این چوب‌ها به ادرار آغشته می‌شوند. رنگ چوب‌های پلاستیکی تغییر می‌کند و وضعیت مواد موجود در ادرار فرد را با تغییر رنگ آنها مشخص میشود. بعضی از چیزهایی که با این چوب‌های پلاستیکی سنجیده می‌شوند عبارتند از:
اسیدی بودن (PH).
اسیدی بودن میزان اسید موجود در ادرار را نشان می‌دهد. تست اسیدی بودن اگر بالای سطح نرمال باشد می‌تواند نشان دهنده وجود سنگ‌های کلیه، عفونت‌های ادراری، مشکلات کلیه یا اختلالات دیگر باشد.
پروتئین
پروتئین عنصر ساختمانی مهمی برای بدن انسان محسوب میشود. در خون همه افراد پروتئین وجود دارد. اما پروتئین نباید در ادرار افراد یافت شود. کلیه‌ها نقش مهمی در این فرآیند بازی می‌کنند. کلیه‌های سالم ضایعات و آب اضافی را از خون خارج می‌کنند و چیزهایی که بدن به آنها نیاز دارد (نظیر پروتئین) را دست نخورده باقی می‌گذارند. زمانی که کلیه‌ها آسیب می‌بینند، پروتئین به درون ادرار نفوذ می‌کند. وجود پروتئین در ادرار نشان می‌دهد که واحدهای فیلتر کننده کلیه توسط بیماری‌های کلیوی آسیب دیده اند.
گلوکز (قند)
وجود قند در ادرار معمولا ابتلای فرد به بیماری دیابت را نشان می‌دهد.
سلول‌های خونی سفید
(سلول‌های چرک). وجود این سلول‌ها نشان دهنده عفونت در بدن هستند.
بیلی روبین
بیلی روبین از ضایعاتی است که از نتیجه شکسته شدن سلول‌های خونی قدیمی ایجاد میشود. این ضایعات معمولا به طور طبیعی توسط کبد جذب بدن می‌شوند. حضور این ضایعات در ادرار می‌تواند نشانه بیماری‌های کبدی باشد.
خون
وجود خون در ادرار می‌تواند نشان دهنده وجود عفونت و مشکلات کلیوی، ناشی از مصرف داروهای خاص یا حتی به دلیل ورزش‌های سنگین باشد. یافتن خون در ادرار یکی از علائم مهمی است که حتما باید با آزمایشات بعدی همراه شود. البته این بدان معنی نیست که حتما فرد با بیماری‌های حاد مبتلا شده است.
پروتئین در ادرار به چه معنی است؟
زمانی که کلیه‌ها آسیب می‌بینند، به پروتئین‌ها اجازه ورود به ادرار را می‌دهند. این مسئله می‌تواند یکی از نشانه‌های اولیه بیماری‌های کلیوی باشد. برای بررسی وجود پروتئین در ادرار (بیماری پروتئینوری)، پزشک انجام تست ادرار را تجویز می‌کند. در این شرایط دو نوع آزمایش ادرار وجود دارند که پزشک ممکن است به تجویز آنها بپردازد.
آزمایش ادرار با شناساگر
آزمایش شناساگر ادرار به پزشک می‌گوید که پروتئین در ادرار فرد وجود دارد یا خیر. پزشک می‌تواند در مطب این آزمایش را انجام دهد یا ممکن است از شما بخواهد نمونه گیری را در خانه خود انجام دهید. اگر اولین آزمایش با شناساگر فرد نشان دهد که پروتئین در ادرار وی وجود دارد، پزشک باید زمان آزمایش بعدی را نیز مشخص کند. همچنین بیمار باید از پزشک بپرسد که آیا نیازی به انجام آزمایش نسبت آلبومین به کراتینین ادرار (UACR) دارد یا خیر.
آزمایش نسبت آلبومین به کراتینین ادرار (UACR)
آزمایش نسبت آلبومین به کراتینین ادرار (UACR) مشخص می‌کند که چه میزان آلبومین در ادرار فرد وجود دارد. پزشک با کمک این آزمایش تعیین می‌کند که ادرار فرد چه میزان آلبومین (نوعی پروتئین) و کراتین (نوعی ضایعات) دارد. پزشک نتایج را برای یافتن نسبت آلبومین به کراتینین مقایسه می‌کند. نسبت آلبومین به کراتینین (UACR) نرمال معمولا چیزی کمتر از ۳۰ میلی گرم بر گرم است. اگر نتیجه آزمایش فرد بیشتر از این مقدار باشد، بهتر است از پزشک در مورد نیاز به آزمایش مجدد یا انجام آزمایشات دیگر سوال شود.
آزمایش ادرار چگونه انجام میشود؟
روش‌های دریافت نمونه آزمایش در بیماران مرد و زن تفاوت ناچیزی دارد.
نمونه گیری ادرار زنان
بیمار باید ناحیه اطراف مجرای ادرار را با یک پارچه پاک کننده تمیز کند، در این شرایط فرج زنان به سمت بیرون و به سمت مقعد تمیز میشود. در ادامه نیز وضعیت ایجاد شده با دست تمیز کننده حفظ میشود و با دست دیگر ظرف نمونه گیری برای دریافت ادرار نگه داشته میشود.
نمونه گیری ادرار مردان
ممکن است از افراد خواسته شود نوک آلت خود را با پد پاک کننده تمیز کنند و سپس به پر کردن ظرف نمونه ادرار بپردازند.
نمونه ادرار بلافاصله به آزمایشگاه سپرده میشود و اگر فاصله محل نمونه گیری تا آزمایشگاه بیشتر از یک ساعت باشد، ممکن است نمونه را در یخچال قرار دهند. در بیمارانی که قادر به ادرار خودبخودی نیستند یا کسانی که نمی‌توانند دستورات را به خوبی دنبال کنند، روش‌های دیگری استفاده می‌شوند. برای مثال ممکن است از لوله سوند در خارج از خروجی مثانه یا مجرای ادرار برای جمع آوری نمونه استفاده شود.
آزمایش ادرار ۲۴ ساعته سنگ کلیه
آزمایش ۲۴ ساعتی ادرار بخشی از ارزیابی کودکانی است که به سنگ کلیه مبتلا هستند. این آزمایش به بررسی این موضوع می‌پردازد که چه مقدار ادرار در یک روز کامل توسط یک کودک یا بزرگسال تولید میشود، میزان اسیدی بودن ادرار را مشخص می‌کند و مقدار مواد موجود در آن را مشخص می‌نماید.
آشنایی با انواع سنگ کلیه و درمان آن
سنگ های کلیه زمانی رخ می دهند که مواد معدنی و دیگر مواد موجود در ادرار شما به حالت کریستال در آمده و وارد کلیه ها شود و تبدیل به سنگ کلیه یا رسوب های کلیوی شود. روش های درمان سنگ کلیه های کوچک و بزرگ را اینجا بخوانید.
چرا این آزمایش انجام میشود؟
سنگ‌های کلیه زمانی ایجاد میشود که نمک‌ها و مواد معدنی مشخصی در ادرار شکل می‌گیرند و کریستال‌هایی را ایجاد می‌کنند. این کریستال‌ها به یکدیگر می‌چسبند و بزرگ می‌شوند، در نهایت این کریستال‌ها منجر به ایجاد یک توده بزرگ می‌شوند که سنگ نام دارد. تحلیل ادرار ۲۴ ساعتی می‌تواند وجود مواد معدنی مشخصی در ادرار را نشان دهد، موادی که می‌توانند باعث ایجاد سنگ‌های کلیه شوند. میزان اسیدی بودن ادرار نیز اهمیت زیادی دارد، زیرا کریستال‌های مشخصی در ادرار‌های اسیدی تر ایجاد می‌شوند و کریستال‌های مشخص دیگری در ادرارهایی ایجاد می‌شوند که به اندازه کافی اسیدی نیستند.
نتایج این تست در کنار آزمایشات دیگری نظیر آزمایش خون و بررسی رادیولوژی می‌تواند به تعیین علت و موقعیت سنگ‌ها و درمان مناسب برای جلوگیری از ایجاد سنگ‌های کلیه کمک کند. زمانی که درمان آغاز میشود، یک آزمایش ادرار ۲۴ ساعته دیگر می‌تواند به تعیین موفقیت درمان کمک کند.
بیشتر بدانید: پیلونفریت چه بیماری است؟
دکتر رضا ولی پور متخصص جراح کلیه و مجاری ادراری
محمودی
جمعه ۲۴ اردیبهشت ۰( 3 سال پیش)
تعداد بازدید: 1614
مشاهده پرسش
