فهرست موضوعات
سنگ مثانه چیست؟ درد سنگ مثانه کجاست؟ ممکن است کمی عجیب و غریب باشد، اما شما واقعا می توانید در مثانه خود سنگ داشته باشید! سنگ مثانه توده سختی است که از ادرار ساخته شده است. سنگ مثانه در بانوان و مردان به وجود می آید و در مردان بالای ۵۰ سال بیشتر شایع هستند. گاهی اوقات بدون هیچ گونه علایمی از بدن شما خارج می شوند و شما هرگز نمی توانید از وجود آن اطلاع داشته باشید. ولی در اغلب موارد ممکن است به هنگام تخلیه ادرار درد یا مشکلات دیگری ایجاد کنند. هنگامی که شما با این علایم مواجه می شوید می بایستی برای حذف آن اقدام نمایید.
سنگ مثانه چیست؟
سنگ های مثانه می توانند حاوی انواعی از مواد معدنی بوده که در هنگام دفع غیر کامل ادرار در مثانه انباشته می شوند. سنگ های مثانه در بانوان که به سیستولیت ها نیز شناخته می شوند توسط تجمع مواد معدنی به وجود می آیند. این سنگ ها زمانی ایجاد می شوند که مثانه در هنگام دفع ادرار به طور کامل تخلیه نمی شود. در نهایت، ادرار باقی مانده غلیظ شده و مواد معدنی آن تبدیل به کریستال یا بلور می شوند.
گاهی اوقات این سنگ ها در هنگامی که هنوز کوچک هستند به وسیله ادرار دفع می شوند. در دیگر مواقع، سنگ های مثانه به دیواره مثانه یا میزنای گیر می کنند. میزنای لوله ای است که ادرار را از کلیه به مثانه تخلیه می کند. در صورتی که چنین وضعیتی به وجود آید تعداد کریستال ها بیشتر شده و سنگ ها نیز با گذشت زمان بزرگ تر می شوند. سنگ های مثانه همواره سبب بروز علائم نشده و امکان دارد مدتی در مثانه باقی بمانند. این سنگ ها اغلب هنگامی یافت می شوند که به دلایلی دیگر از ناحیه مثانه تصاویر اشعه ایکس گرفته می شود.
بیش از ۹۰٪ منبع مطمئن ادرار شما آب است. بقیه حاوی مواد معدنی مانند نمک و مواد زائد پروتئین می باشد. رنگ ادرار غلیظ بسته به نوع مواد زائد و مواد معدنی موجود در آن می تواند کهربایی تیره تا قهوه ای متفاوت باشد. ادرار غلیظ می تواند نتیجه کم آبی بدن یا ناتوانی در تخلیه کامل مثانه باشد. که ممکن است مشکلات مثانه یا عفونت های دستگاه ادراری باعث ایجاد آن شده باشد.
امکان دارد، جهت از بین بردن سنگ های بزرگ مثانه به کمک افراد متخصص در زمینه سلامت نیاز باشد. در ابتلا به سنگ های مثانه ممکن است یک سنگ یا دسته ای از سنگ ها به وجود آیند. این سنگ ها شکل های متفاوتی دارند. برخی از سنگ های مثانه گرد بوده و برخی دیگر شکل هایی غیر عادی دارند. با اینکه سنگ های بسیار ریز مثانه با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیستند اما برخی از آن ها می توانند تا اندازه قابل توجهی رشد کنند. طبق رکورد های جهانی گینس، بزرگترین سنگ مثانه وزنی نزدیک به ۲ کیلوگرم داشته است.
سنگ مثانه اغلب به دلیل مشکلات دیگری در سیستم ادراری ایجاد می شود مانند :
- دیورتیکول مثانه
- انسداد در پایه مثانه
- پروستات بزرگ شده
- مثانه نوروژنیک
- تخلیه ناقص مثانه
- اجسام خارجی در مثانه
چه عواملی باعث ایجاد سنگ مثانه در زنان می شود؟
کار مثانه جمع آوری ادرار از کلیه است تا زمانی که شما نیازمند تخلیه آن باشید. هنگامی که شما ادرار خود را تخلیه می کنید مثانه شما باید خالی باشد. ولی برخی مشکلات در سلامتی می تواند مانع از آن شود و شما ممکن است عمل دفع ادرار را با وجود مقداری ادرار در مثانه رها نمایید. سپس برخی از موارد موجود در ادرار شروع به چسبیدن به همدیگر می کنند و کریستال هایی را تشکیل می دهند و این کریستال ها منجر به تولید سنگ مثانه می شود. عوامل زیادی وجود دارد که شما به واسطه آن مانع از تخلیه کامل مثانه خود می شوید دو مورد از معمول ترین آن ها به شرح زیر است:
آسیب عصبی مثانه
این حالت که به نام مثانه نوروژنیک معروف است حالتی است که در آن اعصاب مثانه به خوبی کار نمی کنند و ممکن است منجر به باقی ماندن ادرار در آن بشود. عوامل دیگری وجود دارد که ممکن است منجر به مشکلاتی در تخلیه مثانه می شوند:
جراحی تقویت مثانه
بعضی از این افراد برای کمک به مشکلاتی مانند بی اختیاری ادرار که در آن حالت شما توانایی کنترل ادرار را ندارید؛ انجام این عمل به شما کمک می کند. انجام این عمل شانس شما برای سنگ مثانه را افزایش می دهد.
دیورتیکولا مثانه
کیسه های کوچکی هستند که در مثانه شما شکل می گیرند. برخی از افراد به صورت مادرزادی آن را دارند و برخی دیگر به دلایل عفونت یا مسایل مربوط به پروستات به آن مبتلا شوند.
تورم مثانه: این حالت ممکن است به دلیل عفونت مجاری ادراری ایجاد شود.
فتق مثانه (سیستوسیل)
این حالت تنها در زنان اتفاق می افتد. بخشی از دیواره مثانه ضعیف می شود و به واژن (آلت تناسلی زنانه) سقوط می کند که می تواند مانعی برای ادرار باشد.
رژیم غذایی
یک رژیم غذایی با چربی، قند و نمک که کمبود ویتامین A و B نیز دارد، می تواند شانس گرفتن سنگ های مثانه را افزایش دهد، اگرچه این مورد در کشورهای در حال توسعه رایج است.
سنگ کلیه
این حالت با سنگ های مثانه تفاوت دارد ، اما یک سنگ کلیه کوچک می تواند از کلیه شما به مثانه منتقل شود و رشد کند.
تجهیزات پزشکی
کریستال هایی که منجر به سنگ می شوند ممکن است روی تجهیزات پزشکی شکل بگیرند این تجهیزات می تواند مانند سوند (لوله نازک که برای تخلیه مثانه استفاده می شود) باشد.
التهاب مثانه
التهاب مثانه که گاهی به دلیل عفونت های دستگاه ادراری یا پرتودرمانی لگن ایجاد می شود می تواند منجر به سنگ مثانه شود.
علائم سنگ مثانه در زنان
برخی از سنگ مثانه ها مشکلی ایجاد نمی کنند. اما اغلب اوقات، آنها دیواره های مثانه را تحریک می کنند یا مانع خروج ادرار می شوند. علائم سنگ مثانه در زنان عبارت اند از:
- در ادرار شما خون موجود باشد
- درد شکم و فشار بر روی آن
- میل مکرر به ادرار کردن
- به هنگام دفع ادرار احساس سوزش و درد داشته باشید
- دفع ادرار سخت باشد یا دفع ادرار به صورت پیوسته نباشد (یعنی وسط آن قطع بشود)
- در قسمت پایین شکم درد داشته باشید و برای مردان ممکن است در آلت و بیضه ها درد احساس شود.
- دفع ادرار به خصوص در شب زیاد باشد
- ادرار بیش از حد نرمال تیره رنگ باشد
تشخیص و آزمایشات سنگ مثانه
از آنجایی که تصویر برداری اشعه ایکس قادر به تشخیص تمامی انواع سنگ مثانه در بانوان نیست، امکان دارد جهت بدست آمدن یک تشخیص دقیق به دیگر روش های تصویربرداری نیاز باشد. فرایند تشخیص سنگ های مثانه می تواند شامل انجام دادن تعدادی از آزمایش های زیر باشد:
معاینه فیزیکی
در این معاینه پزشک دست های خود را بر روی ناحیه پایینی شکم بیمار قرار می دهد تا بزرگی مثانه او را احساس کند. علاوه بر آن، امکان دارد جهت بررسی بزرگی پروستات، مقعد بیمار نیز معاینه شود.
سیستوسکوپی
پزشک لوله کوچکی به همراه دوربین روی آن را که سیتوسکوپ نامیده می شود در مجاری ادراری شما قرار می دهد و آن را تا زمانی که به مثانه برسد فشار می دهد تا بتواند سنگ را ببیند.
تصویربرداری سنگ مثانه
این امر به دکتر در تعیین محل سنگ و اندازه آن کمک می کند و مشاهده می شود که آیا سنگ مانع خروج ادرار شده است یا خیر. پزشک شما ممکن است از اشعه ایکس، CT یا امواج فراصوت استفاده نماید.
آزمایش ادرار
سی تی اسکن اسپیرال
در این روش، تصویر برداری سی تی اسکن با اشعه ایکس همراه شده تا تصاویری دقیق از اندام های داخلی بدن بدست آید.
سونوگرافی
در سونوگرافی با استفاده از انتشار و انعکاس امواج صوتی تصاویری از اندام های داخلی بدن بدست می آید.
اشعه ایکس
این روش تصویر برداری قادر به نمایش دادن تمامی انواع سنگ های مثانه نیست.
پیلوگرام داخل وریدی
در پیلوگرام داخل وریدی یک مایع خاص به درون ورید ها تزریق شده که به کلیه ها و مثانه می رسد. در حین فرایند، تصاویری به کمک اشعه ایکس گرفته می شود تا علائم سنگ های کلیوی دیده شوند.
درمان سنگ مثانه در زنان
در صورتی که سنگ مثانه شما کوچک باشد با نوشیدن آب بسیار می توانید آن را دفع نمایید ولی در صورتی که شما امکان دفع ادرار خود را ندارید این راه امکان پذیر نیست. اگر سنگ خود به خود دفع نگردد، برای درمان سنگ کلیه گیر کرده در حالب پزشک ممکن است به شما پیشنهاداتی بدهد :
شکستن سنگ مثانه به قطعات ریزتر
این روش که سیستولیتولاپاکسی (cystolitholapaxy) نامیده می شود پزشک ابتدا از یک سیتوسکوپ برای تعیین محل سنگ استفاده می کند سپس از امواج فراصوت، لیزر یا برخی دیگر ابزار در سیتوسکوپ برای شکستن سنگ و تبدیل آن به قطعات ریزتر استفاده می کند.
سیستولیتولاپاکسی از طریق میزراه
سیستولیتولاپاکسی از طریق میزراه، رایج ترین فرایند استفاده شده در درمان افراد بالغ مبتلا به سنگ مثانه است. در این روش جراح یک لوله کوچک و منعطف را به میزراه وارد کرده و به درون مثانه هدایت می کند. این لوله سیستوسکوپ نام داشته و حاوی یک دوربین در انتهای خود می باشد. این دوربین جهت تعیین موقعیت سنگ های مثانه به کار گرفته می شود.
سنگ های مثانه به وسیله لیرز ها، امواج صوتی یا ابزار های مخصوص به قطعات کوچکتر شکسته می شوند تا با نوشیدن مایعات از بدن خارج شوند.
سیستولیتولاپاکسی از طریق میزراه تحت بی حسی موضعی یا بیهوشی عمومی انجام می شود. به همین دلیل فرد در حین فرایند هیچ گونه دردی را احساس نمی کند. از آنجایی که احتمال ابتلا به عفونت در حین انجام این فرایند وجود دارد، دارو های آنتی بیوتیک جهت پیشگیری به فرد داده می شوند. علاوه بر آن، احتمال اندک آسیب دیدن مثانه نیز وجود دارد.
سیستولیتولاپاکسی سوپراپوبیک از راه پوست
این روش عمدتا برای درمان کودکان و اجتناب از آسیب دیدن میزراه به کار گرفته می شود. این نوع سیستولیتولاپاکسی گاهی اوقات برای درمان افراد بالغ مبتلا به سنگ های بزرگ مثانه نیز استفاده می شود. در این روش جراح به جای وارد کردن یک لوله به میزراه، یک برش کوچک بر روی ناحیه پایینی شکم و برشی دیگر بر روی مثانه ایجاد می کند تا سنگ ها را خارج کند. این فرایند تحت بیهوشی عمومی انجام خواهد شد.
سیستوستومی باز
سیستوستومی باز اغلب جهت خارج کردن سنگ های مثانه در مردان مبتلا به بزرگی پروستات یا سنگ های بسیار بزرگ انجام می شود. این فرایند مشابه سیستولیتولاپاکسی سوپراپوبیک از راه پوست است با این تفاوت که جراح برشی بسیار بزرگ تر بر روی شکم و مثانه ایجاد می کند. امکان دارد این روش با انواع دیگری از جراحی ها همراه شود.
از جمله این جراحی ها می توان به برداشتن تمام یا قسمتی از پروستات یا دیورتیکول مثانه اشاره کرد. جنبه منفی سیستوستومی باز نسبت به دیگر جراحی ها این است که بیمار درد بیشتری را تحمل کرده و دوره بهبودی او طولانی تر خواهد بود. با این حال، در صورتی که سنگ بزرگ باشد به سیستوستومی باز نیاز خواهد بود. فرد پس از انجام این فرایند به مدت ۱ یا ۲ روز به استفاده از یک کاتتر نیاز خواهد داشت.
جراحی سنگ مثانه
در صورتی که سنگ بزرگ باشد و نتوان آن را شکست، ممکن است پزشک مجبور به باز کردن مثانه و خارج کردن آن باشد.
عوارض جراحی سنگ مثانه
رایج ترین عارضه جراحی سنگ مثانه عفونت مثانه یا میزراه است که به عفونت مجاری ادراری شناخته می شود. عفونت های مجاری ادرای ۱۰ درصد افراد قرار گرفته تحت جراحی مثانه را مبتلا می سازند. معمولا این عفونت ها را می توان با مصرف آنتی بیوتیک درمان کرد.
درمان سنگ مثانه در بارداری
از علائم سنگ مثانه در زنان با شما سخن گفتیم. حال یکی از معضلاتی که در بارداری ممکن است برای بانوان پیش بیاید سنگ مثانه در بارداری است. معمولا پزشک ابتدا درمان های خانگی را پیشنهاد میدهد و از جراحی باز دوری میکند زیرا ممکن است باعث زایمان زودرس شود.
پیشگیری از سنگ مثانه در بانوان
در حالت ایده ال شما با رعایت مواردی که منجر به آن می شوند می توانید از ایجاد سنگ مثانه در زنان آن جلوگیری نمایید که همواره امکان پذیر نیست اما گزینه هایی وجود دارد:
✔️ دیورتیکولا مثانه: شما می توانید عمل جراحی برای برادشتن آن انجام دهید. درمان پروستات بزرگ شده ممکن است گاهی اوقات باعث جلوگیری از تشکیل دیورتیکولا شود.
✔️ مردان با پروستات با اندازه بیش از حد معمول: درمان دارویی یا جراحی می تواند کارساز باشد.
✔️ آسیب به عصب: درمان دارویی یا استفاده از سوند دیگر می تواند شانس ابتلا به سنگ مثانه را کاهش دهد.
✔️ زنان دارای فتق مثانه: ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد تا از مثانه و دیگر اعضای وابسته به لگن محافظت شود.
سنگ های مثانه معمولا به دلیل یک بیماری زمینه ای ایجاد می شوند که پیشگیری از آن دشوار است ، اما می توانید با رعایت نکاتی شانس ابتلا به سنگ مثانه را کاهش دهید. اگر علائم غیر معمولی دارید به پزشک خود بگویید. تشخیص زودهنگام و درمان بزرگی پروستات یا بیماری های اورولوژیک ممکن است خطر ابتلا به سنگ مثانه را کاهش دهد. به مقدار زیاد آب بنوشید . نوشیدن مایعات بیشتر به ویژه آب ممکن است به پیشگیری از سنگ مثانه کمک کند زیرا مایعات غلظت مواد معدنی را در مثانه رقیق می کند.
درمان گیاهی سنگ مثانه در زنان
افراد مخصوصا بیماران یا کسانی که در حال مصرف دارو هستند، باید قبل از استفاده از هر گونه درمان خانگی با پزشک خود مشورت کنند. بسیاری از دارو های فشار خون، کلسترول، کبد، ادرار آور و آنتی بیوتیک ها تداخلات نامطلوبی با دارو های گیاهی دارند. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) نظارتی بر گیاهان دارویی و مکمل های غذایی ندارد.
نوشیدن آب
نوشیدن آب یکی از آسان ترین راه های پیشگیری و درمان سنگ های کلیوی است. بسیاری از مراجع بهداشتی، مصرف روزانه ۸ لیوان آب را توصیه می کنند. مصرف روزانه ۱۲ لیوان آب می تواند به تسهیل دفع یا آهسته تر کردن تشکیل رسوبات کلیوی کمک کند.
آب لیمو
لیمو حاوی سیترات است. سیترات ماده ای است که به شکستن رسوبات کلسیمی و آهسته تر کردن تشکیل آن ها کمک می کند. نوشیدن یک لیوان (۱۵۰ میلی لیتر) آب قبل از صبحانه و یک لیوان دیگر چند ساعت پس از صرف شام می تواند به شکستن سنگ های کوچک تر کمک کند.
در هنگام خرید توجه به برچسب های غذایی آب میوه ها الزامی است. بسیاری از محصولاتی که به عنوان آب لیمو معرفی شده اند، حاوی مقادیر کمی عصاره لیمو و مقادیر بسیاری مواد شیرین کننده هستند. این مواد می توانند خطر ابتلا به سنگ های کلیوی را افزایش دهند. خرید عصاره خالص لیمو به صورت آنلاین یا خرید لیمو ها و گرفتن آب آن ها در خانه آسان ترین راه های بدست آوردن آب لیموی طبیعی است.
ریحان
سرکه سیب
سرکه سیب نیز حاوی اسید سیتریک است که می تواند رسوبات کلسیمی را در خود حل کند. ۲ قاشق غذاخوری سرکه سیب خالص به همراه ۲۵۰ سی سی آب می تواند علائم سنگ های کلیوی را کاهش داده و از بزرگ تر شدن آن ها جلوگیری کند. این ترکیب بیشترین تاثیر را قبل از صرف وعده غذا داشته و می توان آن را چند بار در روز مصرف کرد. سرکه سیب و مکمل های آن با نام های تجاری مختلف به صورت آنلاین در دسترس هستند.
عصاره جوانه گندم
جوانه گندم حاوی ترکیباتی است که تولید ادرار را افزایش می دهند. این وضعیت سبب می شود تا سنگ ها آسان تر دفع شده و احتمال تشکیل آن ها نیز کاهش یابد. جوانه گندم حاوی آنتی اکسیدان هایی است که به دفع مواد معدنی و نمک های موجود در مجاری ادراری کمک می کنند. بهترین مزایای ادراری جوانه گندم با مصرف روزانه ۶۰ تا ۲۵۰ سی سی عصاره یا آب خالص آن بدست می آید. قرص ها یا پودر های مکمل حاوی جوانه گندم نیز به صورت آنلاین و در فروشگاه های بهداشتی یافت می شوند.
دانه یا آب کرفس
کرفس حاوی آنتی اکسیدان ها و ترکیباتی است که تولید ادرار را افزایش می دهند. مصرف منظم دانه های کرفس به همراه وعده های غذایی می تواند احتمال ابتلا به سنگ های کلیوی را کاهش دهد. یک یا ۲ شاخه کرفس را می توان با آب ترکیب کرده و آب کرفس بدست آورد. جهت کمک به درمان سنگ های کلیوی و علائم آن ها می توان آب کرفس را به صورت روزانه مصرف کرد.
انگور خرس
خاصیت گند زدایی و حل کنندگی داروی گیاهی انگور خرس به پاکسازی مجاری ادراری کمک کرده و دفع سنگ های کلیوی را تسهیل می کند. برخی تحقیقات بیان دارند مصرف ۵۰۰ میلی گرم از انگور خرس خالص و خشک شده به صورت سه بار در روز می تواند برای افراد مبتلا به سنگ کلیه مفید باشد. مکمل های این داروی گیاهی جهت خرید به صورت اینترنتی یا در فروشگاه های مواد غذایی در دسترس می باشند.
سوپ لوبیای قرمز
لوبیای قرمز حاوی مقادیر بسیاری منیزیم است. منیزیم یک عنصر شیمیایی است که به کاهش سنگ های کلیوی و علائم آن ها کمک می کند. یک راه دستیابی به مزایای این لوبیا ها این است که پوسته آن ها را جدا کرده و به آرامی ظرف مدت ۵ تا ۶ ساعت جوشاند. مایع بدست آمده را می توان به وسیله یک پارچه صاف کرده و به صورت گرم یا سرد نوشید. این مایع را می توان چند بار در طول روز مصرف کرد.
روغن زیتون فوق بکر (Extra Virgin)
روغن زیتون فوق بکر یک روغن غلیظ و غنی است که با روان کردن مجاری ادراری به تسهیل دفع سنگ های کلیوی کمک می کند. مصرف ۱۵۰ میلی گرم از این روغن در هنگام صبح یا عصر می تواند سبب کاهش درد و ناراحتی شود. بهتر است این روغن را همزمان با مصرف دیگر گیاهان دارویی مصرف کرد.
خارخسک
آیا ماء الشعیر برای سنگ مثانه مفید است؟
بر خلاف توصیه ای که بسیاری برای درمان سنگ کلیه و سنگ در مثانه می کنند، خوردن دلستر و ماءالشعیر به شکلی که در بازار موجود است، تاثیری در درمان این سنگ ها ندارد. تنها نوشیدنی توصیه شده، آب به میزان فراوان است. از سوی دیگر این نوشیدنی ها حاوی قند و گاز مصنوعی هستند و افراط در مصرف آنها موجب چاقی و مشکلات گوارشی نیز می شود.
علائم سنگ کلیه
ممکن است چندین سال مبتلا به سنگ کلیه باشید، اما متوجه وجود آن نشوید. با این وجود، اگر سنگ کلیه بیش از حد بزرگ شده یا حرکت کند، شما ممکن است علائمی را تجربه کنید. این علائم شامل موارد زیر می شوند:
- احساس درد در کمر و پهلو: این درد می تواند با یک درد خفیف شروع شده و به طور سینوسی خود را نشان دهد. از سوی دیگر، درد سنگ کلیه ممکن است بسیار شدید باشد و بیمار برای رهایی از آن مجبور به مراجعه به اورژانس شود.
- حالت تهوع یا استفراغ همراه با درد
- وجود خون در ادرار
- احساس درد در هنگام ادرار
- تب و لرز
- ناتوانی در ادرار
- تکرر ادرار یا احساس نیاز همیشگی به دفع ادرار
- ادرار بد بو و کدر
سنگ های کلیه کوچک تر، می توانند بدون درد و سایر علائم ذکر شده باشند. این گونه از سنگ کلیه ها که با نام «سنگ کلیه خاموش» شناخته می شوند، معمولاً خود به خود از طریق ادرار دفع می گردند.
دکتر ولی پور، جراح و متخصص کلیه و اورولوژی
مصطفی
یکشنبه ۲۳ آبان ۰( 3 سال پیش)
تعداد بازدید: 295
مشاهده پرسش
