فهرست موضوعات
غدد فوق کلیه دو عضو کوچک هستند، که هر کدام در بالای یک کلیه قرار دارند. شکل این عضو، مثلثی بوده، و به اندازه ی یک انگشت شست می باشد. غدد فوق کلیه -از این رو که وظیفه ی ترشح برخی از هورمون ها را به عهده دارند- با نام “غدد درون ریز” نیز شناخته می شوند. این هورمون ها بر روی کنترل فشار خون، سطح مواد شیمیایی خون، مصرف آب و گلوکز بدن و عکس العمل آن (درگیری یا بی خیالی) در مواجهه با شرایط استرس زا، تأثیر می گذارند. هورمون های ترشح شده در غدد فوق کلیه، شامل کورتیزول، آلدوسترون، هورمون های آدرنالین (اپینفرین و نورپینفرین) و میزان کمی از هورمون های جنسی بدن (استروژن و آندروژن) می شوند. در ادامه مطلب با جراحی غده فوق کلیه بیشتر آشنا می شویم.
علل مشکلات غدد فوق کلیه
گاهی اوقات درد کلیه به دلیل بیماری های غدد فوق کلیه است که به ندرت اتفاق می افتند. رایج ترین دلیل برای نیاز یک بیمار به خارج کردن این غدد، ترشح بیش از حد هورمون (به علت یک تومور درون آن) است. بیشتر این تومور ها، کوچک بوده و سرطانی نمی شوند. این تومورها زائده های خوش خیمی هستند که با روش های لاپروسکوپی، از بدن خارج می شوند. برداشتن غدد فوق کلیه در صورت وجود برخی از تومور ها، حتی در زمانی که هورمون اضافی تولید نشود، (مثل تومورهای بسیار بزرگ یا احتمال سرطانی بودن تومور) ضروری است. خوشبختانه تومورهای بدخیم غدد فوق کلیه، نادر هستند. این توده ها، گاهی اوقات به طور تصادفی، در حالی که بیمار تحت عکس برداری با اشعه ایکس برای بیماری های دیگر است، مشاهده می شود.
برداشتن غدد فوق کلیه با لاپروسکوپی
فواید لاپروسکوپی
در گذشته، انجام عمل خروج غدد فوق کلیه، نیازمند جراحی و برشی ۶ الی ۱۲ اینچی، در شکم، پهلو یا کمر بود. امروزه، با کمک روش عمل جراحی مینیمال، برداشتن غدد فوق کلیه (آدرنالکتومی لاپروسکوپی) را می توان با تنها ۳ یا ۴ برش نیم یا ربع اینچی انجام داد. بیماران در این روش، پس از گذشت ۱ یا ۲ روز مرخص شده، و بسیار زودتر از موارد جراحی باز، به زندگی عادی برمی گردند. نتایج جراحی غده فوق کلیه، با توجه به نوع عمل و شرایط بیمار می تواند متفاوت باشد.
فواید رایج لاپروسکوپی:
- درد تأخیری کمتر
- مرخص شدن زودتر از بیمارستان
- بازگشت سریع تر به زندگی عادی
- نتایج بهتر از نظر زیبایی بدن
- احتمال کمتر در آسیب های مربوط به بخیه و باز شدن آن
آیا لاپروسکوپی غدد فوق کلیه برای شما مناسب است؟
ابتدا توسط یک پزشک متخصص لاپروسکوپی غدد فوق کلیه، معاینه شوید و بعد از مشورت با فیزیوتراپ یا پزشک غدد، روش مناسب برای درمان را انتخاب کنید.
چگونه خود را برای جراحی آماده کنیم؟
قبل از جراحی غده فوق کلیه، برخی از بیماران نیاز به داروهایی برای کنترل علائم تومور (مثل فشار خون بالا) دارند.
❇️ بیماران مبتلا به فئوکروموسیتوم، باید از چندین روز قبل از عمل جراحی، برای کنترل فشار خون و ضربان قلب، از برخی از داروهای مخصوص، استفاده کنند.
❇️ بیماران مبتلا به تومور آلدوسترون ساز، باید به طور دائمی برای میزان پتاسیم، تحت نظر قرار گرفته، و در صورت کمبود آن، از سرم پتاسیم استفاده کنند.
❇️ بیماران مبتلا به سندروم کوشینگ، باید در روز عمل و بعد از آن، تا زمانی که بازمانده ی غدد فوق کلیه کارایی خود را دوباره بدست آورد، از دوز اضافه ی داروی کورتیزون استفاده کنند.
❇️ آماده سازی پیش از عمل شامل: آزمایش خون، معاینه، اشعه ایکس از قفسه سینه و یک EKG، مناسب با سن و شرایط بیمار، می شود.
❇️ پس از آنکه جراح، شراط، ریسک های احتمالی و فواید عمل را با شما در میان گذاشت، شما رضایت شخصی خود را خواهید نوشت.
❇️ بسته به شرایط، شما ممکن است نیاز به خون اضافه داشته باشید.
❇️ پیشنهاد می شود شب یا صبح پیش از عمل جراحی، حمام کنید. بعد از نیمه شب قبل از جراحی، از خوردن یا آشامیدن هرچیزی غیر از داروهای تجویز شده خودداری کنید. می توانید صبح قبل از عمل، مقدار بسیار کمی آب بنوشید.
❇️ داروهایی مثل داروهای ضد انعقاد خون، ضد التهاب و دوز های بالای ویتامین E، چند روز قبل از جراحی، کنار گذاشته شود.
❇️ درمان با برنامه های غذایی یا مخمر سینت جان، برای دو هفته قبل از عمل باید متوقف شود.
❇️ سیگار را ترک کرده، و برنامه های مورد نیاز برای شرایط بعد از عمل در خانه را با سایرین هماهنگ کنید.
عمل لاپروسکوپی برداشتن غدد فوق کلیه، چگونه انجام می شود؟
- جراحی تحت بیهوشی کامل انجام می شود، و بیمار در کل مدت زمان عمل، در خواب عمیق به سر می برد.
- کانولا (یک وسیله ی نازک و لوله ای) درون حفره ی شکمی، روی قسمت بالای شکم یا در پهلو –درست زیر دنده ها- قرار می گیرد.
- لاپروسکوپ (یک تلسکوپ کوچک)، متصل به یک دوربین ویژه از درون کانولا، وارد بدن می شود. این کار باعث می شود جراح، تصویری زوم شده از اعضای داخلی فرد را در یک مانیتور مشاهده کند.
- کانولاهای دیگری هم وارد بدن شما می شوند، که از طریق آنها، جراح با ظرافت، غدد فوق کلیه را از بدن جدا می کند. زمانی که غدد فوق کلیه به طور کامل از بدن جدا شد، آن را درون کیسه ای کوچک قرار داده و سپس از طریق یکی از برش های ایجاد شده روی بدن، از شما خارج می شود. معمولاً در بیشتر موارد، باید برای اطمینان از حذف تومور، تمام غدد فوق کلیه را از بدن خارج کرد.
- بعد از برداشتن غدد فوق کلیه، برش های ایجاد شده، بخیه و بسته می شوند.
اگر خروج غدد فوق کلیه به وسیله ی لاپروسکوپی امکان پذیر نباشد، چه کار کنیم؟
درتعداد اندکی از بیماران، روش لاپروسکوپی، قابلیت اجرا ندارد. در این شرایط، این عمل با جراحی باز انجام می شود. شرایطی که ممکن است منجر به غیر قابل اجرا شدن این عمل در بیمار شود عبارتند از:
◀️ اضافه وزن
◀️ سابقه ی جراحی های گذشته ی شکمی، که سبب آسیب دیدن بافت ها شده است.
◀️ عدم امکان تصویر برداری دقیق از غدد فوق کلیه
◀️ خطر خونریزی در هنگام عمل
◀️وجود برخی از تومور هایی که بسیار بزرگ بوده، یا به سایر اندام ها سرایت کرده اند.
◀️ تصمیم به اینکه آیا شما نیاز به جراحی باز دارید، معمولاً توسط جراح شما، قبل یا حتی هنگام عمل لاپروسکوپی، صورت می گیرد. اگر پزشک تصمیم گرفته که جراحی باز، مطمئن تر از جراحی لاپروسکوپی است، دیگر نیاز به نگرانی نیست. این امر خطای پزشکی نبوده، بلکه نشانه ی قضاوت درست جراح می باشد. تصمیم جایگزینی لاپروپسکوپی با جراحی باز، فقط به علت ایمنی بیمار است.
مراقبت های پس از جراحی غده فوق کلیه
بعد از جراحی، باید به تجویزات پزشک، با دقت عمل کنید. با وجود اینکه برخی از افراد طی چند روز احساس بهبودی می کنند، اما بدن شما برای بهتر شدن، به زمان نیاز دارد.
- بعد از لاپروسکوپی غدد فوق کلیه، بیشتر بیماران روی یک تخت جراحی ساده، تحت مراقبت قرار می گیرند. بعضی از بیماران مبتلا به فئوکروموسیتوم، ممکن است نیازمند بستری شدن در بخش مراقبت های ویژه، برای کنترل فشار خون باشند. بیشتر بیماران بعد از یک یا دو روز، از بیمارستان مرخص می شوند.
- بیماران مبتلا به تومور آلدوستون ساز، باید ضمن تحت نظر قرار گرفتن برای میزان پتاسیم، داروهای کنترل کننده ی فشار خون خود را ادامه دهند.
- بیماران مبتلا به تومور کورتیزول ساز و سندروم کوشینگ، باید داروهای کورتیزول یا پردنیزون خود را بعد از جراحی ادامه دهند. دوز دارو، به مرور و با درمان کامل غدد فوق کلیه، کاهش می یابد.
- به بیماران توصیه می شود تا به انجام فعالیت های سبک در خانه بپردازند.
- بیمار می تواند یک روز پس از جراحی، لباس خود را در آورده یا حمام کند.
- درد پس از جراحی معمولاً سبک بوده و بیمار ممکن است به مسکن ساده نیاز داشته باشد.
- بیشتر بیماران پس از یک هفته می توانند به فعالیت های عادی مثل رانندگی، بالا رفتن از پله ها، بلند کردن اجسام سبک و کار خود بازگردند.
- باید یک نوبت برای دو یا سه هفته بعد از جراحی، با پزشک خود تنظیم کنید.
اگر تومور آدرنال فوق کلیه را جراحی نکنیم چه اتفاقی می افتد؟
پزشکان برای درمان اکثر تومورهای غدد فوق کلیه جراحی را تجویز می کنند. توصیه می شود که اکثر تومورهای فعال (بدون در نظر گرفتن اندازه ی آنها) برداشته شوند. تومورهای کوچک و غیرفعال را می توان با سی تی اسکن منظم تحت نظر گرفت و در صورتی که تغییری در اندازه ی آنها مشاهده نشد، عدم درمان مشکلی ایجاد نمی کند. اگر یک تومور غیر فعال، سریع تر از حد انتظار رشد کند، یا ابعاد آن به حداکثر ۵ سانتی متر برسد باید حتماً جراحی شود. در صورت وجود تومورهای کوچک و غیر سرطانی (خوش خیم) ممکن است پزشک لاپراسکوپی (جراحی با برش کوچک) را در دستور کار قرار دهد. برای تومورهای بزرگ تر یا تومورهای مشکوک به سرطانی (بدخیم) معمولاً جراحی یا ایجاد یک برش در ناحیه پشت غدد فوق کلیه صورت می گیرد. در برخی موارد نیاز به برداشتن غدد فوق کلیه می باشد. همچنین، با توجه به وضعیت شما پزشک ممکن است قبل یا بعد از سایر گزینه های ذکر شده، هورمون تراپی را تجویز کند. در صورت سرطانی بودن تومور شاید شما به شیمی درمانی یا پرتو درمانی نیز نیاز داشته باشید.
در صورت عدم درمان تومورهای غدد فوق کلیه، این تومورها هورمون هایی ترشح می کنند که می تواند منجر به فشار خون بالا، سردرد، تعریق و علائم پنیک اتک شود. علاوه بر همه ی اینها تومورهای درمان نشده می توانند خطر جانی داشته و به سایر سیستم های بدن آسیب وارد کنند. مهمترین مشکلی که تومورهای آدرنال ایجاد می کنند را می توان خونریزی درون تومور دانست که منجر به خونریزی داخلی و مشکلات خطرناک تر می شود. اکثر موارد تومورهای غدد فوق کلیه در افراد بین ۲۰ تا ۵۰ سال گزارش شده است. اما این تومورها می توانند در هر سنی اتفاق بیفتند. جراحی برای برداشتن تومورهای غدد فوق کلیه می تواند باعث از بین رفتن علائم و بازگشت فشار خون به حالت نرمال شود.
عوارض برداشتن غده فوق کلیوی
جراحی غدد فوق کلیه یا جراحی آدرنال اگر توسط یک جراح ماهر و باتجربه انجام شود، یک عمل بی خطر و کم عارضه می باشد. به طور کلی، عوارض بعد از عمل در آدرنالکتومی باز، نسبت به آدرنالکتومی لاپاراسکوپیک بیشتر است. در آدرنالکتومی باز، عوارض شایع مربوط به ریه می باشد. در ۶ درصد از بیمارانی که عمل جراحی آدرنالکتومی باز را انجام داده اند، ابتلا به پنومونی (وضعیت التهابی ریه که عمدتاً کیسه های میکروسکوپی هوا (موسوم به آلوئول ها) را تحت تأثیر قرار می دهد) و آتلکتازی (جمع شدن یک قسمت از ریه یا تمامی یک ریه که این وضعیت باعث عدم جذب اکسیژن به مقدار کافی از ریه می شود) گزارش شده است. مانند سایر جراحی ها در این جراحی نیز خطر عفونت زخم، خونریزی و تشکیل لخته خون در رگ های پا وجود دارد. خطر ایجاد لخته خون در پاها را می توان با پوشیدن جوراب های تنگ مخصوص، دارو های رقیق کننده ی خون و پیاده روی منظم کاهش داد. همچنین، پس از هرگونه عمل جراحی در شکم، روده ها کم کار شده و درست کار نمی کنند. این وضعیت معمولاً پس از گذشت چند روز از جراحی بهبود پیدا می کند.
نارسایی غدد فوق کلیه
نارسایی غدد فوق کلیه یک وضعیت بحرانی بوده و خطر جانی دارد. در این مشکل بدن نمی تواند به میزان کافی استروئید تولید کند. بیمارانی که تنها یکی از غدد فوق کلیه را توسط جراحی برداشته اند، به میزان کمی در خطر ابتلا به نارسایی غدد فوق کلیه قرار دارند. اما در بیماران مبتلا به سندرم کوشینگ احتمال این خطر به مراتب بیشتر است. زیرا در این بیماران غدد فوق کلیه به درستی کار نمی کند. سندرم کوشینگ در اثر افزایش فعالیت بیش از حد غدد فوق کلیه ایجاد شده، که می تواند با کاهش دفع کلیوی سدیم موجب هایپرکورتیزولیسم (افزایش کورتیزول) شود. همچنین، در صورتی که هر دو غده ی فوق کلیه بیمار در جراحی غدد فوق کلیه برداشته شود و بیمار پس از عمل استروئید کافی دریافت نکند، ممکن است نارسایی آدرنال رخ دهد. بنابراین بیماران پس از جراحی آدرنال باید به دقت تحت نظر قرار گیرند.
آسیب به اندام های اطراف
در موارد نادر ممکن است در حین جراحی غدد فوق کلیه، اندام ها یا رگ های اطراف ناحیه ی جراحی آسیب ببیند. غده فوق کلیه چپ توسط روده بزرگ، پانکراس، طحال، معده و عروق خونی احاطه می شود. در زمان عمل غده فوق کلیه چپ -در موارد بسیار نادر- ممکن است طحال آسیب دیده و نیاز به برداشتن آن باشد. همچنین، آسیب دیدگی رگ های خونی که به کلیه می رسند، ممکن است منجر به فشار خون بالا در بیمار شود. غده فوق کلیه سمت راست توسط روده بزرگ، کلیه، کبد، پانکراس، روده کوچک و عروق خونی احاطه شده است و در سمت راست بیشترین آسیب دیدگی -در موارد نادر- مربوط به کبد و نخستین قسمت روده کوچک می باشد.
دکتر رضا ولی پور متخصص کلیه، مجاری ادراری و تناسلی
سارا
پنجشنبه ۲۸ بهمن ۰( 2 سال پیش)
تعداد بازدید: 269
مشاهده پرسش
