آسیب دیدن کلیه ها از فشار خون بالا
فهرست موضوعات
کلیه و فشار خون چه ارتباطی با یکدیگر دارند؟ تاثیر فشار خون بر کلیه چیست؟ چگونه می توان از فشار خون ناشی از کلیه پیشگیری کرد؟ در این مقاله در این مورد فشار خون و کلیه خواهیم خواند.
فشار خون بالا چیست؟
به شدت برخورد خون با دیواره های رگ، فشار خون گفته می شود. حال فشار خون بالا به شرایطی گفته می شود که شدت برخورد خون با دیواره ی رگ ها زیاد شود. وقتی رگ های خونی دچار گرفتگی می شوند، سفت می شوند.
بدین ترتیب فضای کافی برای عبور خون نیست و درواقع مایعات داخل رگ های خونی بیش از حد می شوند؛ تا اندازهای که رگ تحمل آن را ندارد. در این شرایط به اصطلاح می گوییم فرد فشار خون گرفته یا فشار خونش بالا رفتهاست.
کلیه و وظایف آن
کلیه ها دو اندام لوبیا شکل و به اندازه یک مشت دست هستند که هر کدام از آن ها در زیر استخوان دنده و به صورت قرینه در دو طرف ستون فقرات قرار دارند. کلیه ها روزانه بین ۱۲۰ تا ۱۵۰ کواتر از خون را تصفیه می کنند تا بتوانند حدود ۱ تا ۱۰ کواتر ادرار (که از ضایعات و مایعات اضافه تشکیل شدهاست) را تولید کند.
تاثیر فشار خون بالا بر کلیه چیست؟
در رابطه با ناراحتی کلیه و فشار خون باید گفت که فشار خون بالا به رگ های خونی موجود در کلیه ها آسیب می زند و توانایی آن ها را کاهش می دهد. وقتی فشار جریان خون زیاد باشد، رگ ها کمی کشیده می شوند تا خون بتواند راحت تر از آن ها عبور کند. درنتیجه، این کشش به رگ های خونی بدن (از جمله رگ های خونی کلیه) صدمه می زند و آن ها را ضعیف می کند.
اگر رگ های کلیه آسیب ببینند، کلیه دیگر نمی تواند ضایعات و مایعات اضافه را از بدن خارج کند. درنتیجه این مایعات داخل خون می مانند و به دلیل زیاد بودن حجم مایعات داخل خون، فشار خون از قبل هم بیشتر می شود. این مسئله بدن را وارد چرخهای خطرناک می کند؛ هرچه فشار خون بیشتر شود تصفیه خون کمتر و درنتیجه فشار دوباره بیشتر و بیشتر می شود.
در آمریکا، فشار خون بالا، بعد از دیابت دومین دلیل نارسایی کلیه به حساب می آید. به علاوه، میزان ابتلا به فشار خون از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ حدود ۷/۷ درصد افزایش یافتهاست.
علائم فشار خون بالا و نارسایی کلیه
بیشتر افرادی که فشار خون دارند، هیچ علائمی از خودشان نشان نمی دهند. فقط در موارد نادر فشار خون بالا ممکن است کمی باعث سردرد شود. بیماری های کلیوی هم در مراحل اولیه علائمی از خودشان نشان نمی دهند. زمانی که این بیماری کمی پیشرفت کند، شخص ممکن است دچار نوعی تورم به نام ادیما یا دراپسی شود.
وقتی کلیه ها نتوانند مایعات و نمک اضافه را از بدن دفع کنند، این مایعات در فضای زیر پوست (یا مایعات میانبافتی موجود در پلاسما) تجمع می کنند و باعث ورم کردن پا، قوزک پا و گاهی نیز ورم کردن دست و صورت می شوند. از علائم دیگر نارسایی کلیه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کم شدن اشتها
- حالت تهوع
- استفراغ
- احساس بیحالی یا خستگی
- نداشتن تمرکز حواس
- مشکل در خوابیدن
- افزایش یا کاهش ادرار
- بیحسی یا خارش پوست
- خشکی پوست
- سردرد
- کاهش وزن
- تیره شدن رنگ پوست
- گرفتگی و درد عضلات
- کوتاه بودن نفس ها
- درد قفسه سینه
تشخیص بیماری کلیوی و فشار خون بالا
پزشک برای اینکه بتواند تشخیص دهید فشار خون دارید یا نه، باید طی چنیدن جلسه و با چند تست، فشار خون شما را اندازه بگیرد. فشار خون سیستولیک باید همیشه بیش از ۱۴۰ و فشار خون دیاستولیک باید همیشه بالای ۹۰ باشد. پزشک یا پرستار فشار خون را معمولا با فشارسنج اندازه می گیرند. بیماری کلیه هم با تست خون و تست ادرار مشخص می شود که در ادامه درباره هر کدام توضیح می دهیم.
تست ادرار تشخیص بیماری کلیوی
تست نوار کاغذی برای تشخیص آلبومین: با این تست می توان تشخیص داد که آلبومین در خون وجود دارد یا خیر.
نسبت کراتینین ادرار به آلبومین: پزشک میزان این دو ماده را اندازهگیری می کند تا بداند نسبت کراتینین به آلبومین ادرار چقدر است.
تست خون برای بیماری کلیه
در تست خون پزشک مقداری از خون بیمار را برای نمونه می گیرد و آن را برای آزمایش و بررسی به آزمایشگاه می فرستد.
آزمایش زود هنگام کلیه می تواند نجات بخش باشد
اگر بیماری کلیه را زود تشخیص دهید می تواند آن را درمان کرده و از بروز بیماری ها و مشکلات جدی دیگر جلوگیری کنید. بنابراین به محض اینکه خودتان یا پزشکتان کمی به وجود این بیماری مظنون شدید، سریع تست های بالا را انجام دهید.
جلوگیری از نارسایی کلیه
بهترین راه برای کند کردن یا جلوگیری از بیماری کلیه (که درنتیجه فشار خون بالا اتفاق می افتد) این است که فشار خونمان را کنترل کنیم. برای این کار هم باید دارو مصرف کنیم و هم باید در سبک زندگیمان تغییراتی ایجاد کنیم. بعضی از این تغییرات به شرح زیراند:
- خوردن غذاهای سالم
- فعالیت فیزیکی
- ثابت ماندن روی وزن ایدهآل
- ترک یا عدم استعمال سیگار
- کنترل استرس
فرقی نمی کند دلیل اصلی ابتلا به بیماری کلیه چه باشد، در هر صورت فشار خون می تواند وضعیت این بیماری را وخیم تر کند و آسیب بیشتری به کلیه بزند. افرادی که نارسایی کلیه دارند باید فشار خونشان را کمتر از ۹۰/۱۴۰ نگه دارند.
جلوگیری از نارسایی کلیه بر اثر فشار خون
داروهایی که فشار خون را کنترل می کنند، می توانند جلوی پیشرفت بیماری کلیه را هم بگیرند. ACE (بازدارنده آنزیم مبدل آنژیوتانسین) و ARB (مهارکننده آنزیم مبدل آنژیوتانسین) دو تا از موثرترین داروهای کاهش فشار که در جلوگیری از پیشرفت بیماری کلیه هم نقش مهمی دارند.
بیشتر افراد برای کنترل نارسایی کلیه به چندین دارو احتیاج دارند. به همین خاطر، پزشک برایشان دیورتیک یا ادرارآور تجویز می کند. داروی ادرارآور دارویی است که به کلیه ها کمک می کند تا مایعات اضافه خون را از بدن خارج کنند. بعضی از افراد علاوه بر این به نوعی بتا بلوکر (مسدودکننده گیرنده آدرنرژیک بتا)، کلسیم بولکر (مسدودکننده کانال کلسیم) و داروهای دیگر فشار خون هم نیاز دارند.
دکتر رضا ولی پور متخصص اورولوژی در سعادت آباد