آسیب دیدن کلیه ها از فشار خون بالا

کلیه و فشار خون چه ارتباطی با یکدیگر دارند؟ تاثیر فشار خون بر کلیه چیست؟ چگونه می توان از فشار خون ناشی از کلیه پیشگیری کرد؟ در این مقاله در این مورد فشار خون و کلیه و ارتباط بین نارسایی کلیه و فشار خون می پردازیم.

فشار خون بالا چیست؟

به شدت برخورد خون با دیواره های رگ، فشار خون گفته می شود. حال فشار خون بالا به شرایطی گفته می شود که شدت برخورد خون با دیواره ی رگ ها زیاد شود. وقتی رگ های خونی دچار گرفتگی می شوند، سفت می شوند.

هنگامی که فشار خون بالا دارید (پزشکان ممکن است آن را فشار خون بالا بخوانند)، به این معنی است که خون فشار زیادی به دیواره رگ های خونی شما وارد می کند. شریان‌های شما باید انعطاف‌پذیر باشند تا با فشار خون بالا و پایین کنار بیایند، اما گاهی اوقات ممکن است سفت یا باریک شوند، بنابراین خون باید با قدرت بیشتری از طریق آنها فشار داده شود و در نتیجه فشار خون به طور مداوم بالا می‌رود. همچنین برای متوجه شدن ارتباط بین فشار خون و اختلال نعوظ می توانید مقاله مربوطه را مطالعه نمایید.

بدین ترتیب فضای کافی برای عبور خون نیست و درواقع مایعات داخل رگ های خونی بیش از حد می شوند؛ تا اندازه‌ای که رگ تحمل آن را ندارد. در این شرایط به اصطلاح می گوییم فرد فشار خون گرفته یا فشار خونش بالا رفته‌است.

کلیه و وظایف آن

کلیه ها دو اندام لوبیا شکل و به اندازه یک مشت دست هستند که هر کدام از آن ها در زیر استخوان دنده و به صورت قرینه در دو طرف ستون فقرات قرار دارند. کلیه ها روزانه بین ۱۲۰ تا ۱۵۰ کواتر از خون را تصفیه می کنند تا بتوانند حدود ۱ تا ۱۰ کواتر ادرار (که از ضایعات و مایعات اضافه تشکیل شده‌است) را تولید کند.

تاثیر فشار خون بالا بر کلیه چیست؟

در رابطه با ناراحتی کلیه و فشار خون باید گفت که فشار خون بالا به رگ های خونی موجود در کلیه ها آسیب می زند و توانایی آن ها را کاهش می دهد. وقتی فشار جریان خون زیاد باشد، رگ ها کمی کشیده می شوند تا خون بتواند راحت تر از آن ها عبور کند. درنتیجه، این کشش به رگ های خونی بدن (از جمله رگ های خونی کلیه) صدمه می زند و آن ها را ضعیف می کند.

اگر رگ های کلیه آسیب ببینند، کلیه دیگر نمی تواند ضایعات و مایعات اضافه را از بدن خارج کند. درنتیجه این مایعات داخل خون می مانند و به دلیل زیاد بودن حجم مایعات داخل خون، فشار خون از قبل هم بیشتر می شود. این مسئله بدن را وارد چرخه‌ای خطرناک می کند؛ هرچه فشار خون بیشتر شود تصفیه خون کمتر و درنتیجه فشار دوباره بیشتر و بیشتر می شود.

علائم فشار خون بالا و نارسایی کلیه

بیشتر افرادی که فشار خون دارند، هیچ علائمی از خودشان نشان نمی دهند. فقط در موارد نادر فشار خون بالا ممکن است کمی باعث سردرد شود. بیماری های کلیوی هم در مراحل اولیه علائمی از خودشان نشان نمی دهند. زمانی که این بیماری کمی پیشرفت کند، شخص ممکن است دچار نوعی تورم به نام ادیما یا دراپسی شود.

وقتی کلیه ها نتوانند مایعات و نمک اضافه را از بدن دفع کنند، این مایعات در فضای زیر پوست (یا مایعات میان‌بافتی موجود در پلاسما) تجمع می کنند و باعث ورم کردن پا، قوزک پا و گاهی نیز ورم کردن دست و صورت می شوند. از علائم دیگر نارسایی کلیه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کم شدن اشتها
• حالت تهوع
• استفراغ
• احساس بیحالی یا خستگی
• نداشتن تمرکز حواس
• مشکل در خوابیدن
• افزایش یا کاهش ادرار
• بیحسی یا خارش پوست
• خشکی پوست
• سردرد
• کاهش وزن
• تیره شدن رنگ پوست
• گرفتگی و درد عضلات
• کوتاه بودن نفس ها
• درد قفسه سینه

تشخیص بیماری کلیوی و فشار خون بالا

پزشک برای اینکه بتواند تشخیص دهید فشار خون دارید یا نه، باید طی چنیدن جلسه و با چند تست، فشار خون شما را اندازه بگیرد. فشار خون سیستولیک باید همیشه بیش از ۱۴۰ و فشار خون دیاستولیک باید همیشه بالای ۹۰ باشد. پزشک یا پرستار فشار خون را معمولا با فشارسنج اندازه می گیرند. بیماری کلیه هم با تست خون و تست ادرار مشخص می شود که در ادامه درباره هر کدام توضیح می دهیم.

تست ادرار تشخیص بیماری کلیوی

تست نوار کاغذی برای تشخیص آلبومین: با این تست می توان تشخیص داد که آلبومین در خون وجود دارد یا خیر.

نسبت کراتینین ادرار به آلبومین: پزشک میزان این دو ماده را اندازه‌گیری می کند تا بداند نسبت کراتینین به آلبومین ادرار چقدر است.

تست خون برای بیماری کلیه

در تست خون پزشک مقداری از خون بیمار را برای نمونه می گیرد و آن را برای آزمایش و بررسی به آزمایشگاه می فرستد.

جلوگیری از نارسایی کلیه

بهترین راه برای کند کردن یا جلوگیری از بیماری کلیه (که درنتیجه فشار خون بالا اتفاق می افتد) این است که فشار خونمان را کنترل کنیم. برای این کار هم باید دارو مصرف کنیم و هم باید در سبک زندگی‌مان تغییراتی ایجاد کنیم. بعضی از این تغییرات به شرح زیراند:

• خوردن غذاهای سالم
• فعالیت فیزیکی
• ثابت ماندن روی وزن ایده‌آل
• ترک یا عدم استعمال سیگار
• کنترل استرس

فرقی نمی کند دلیل اصلی ابتلا به بیماری کلیه چه باشد، در هر صورت فشار خون می تواند وضعیت این بیماری را وخیم تر کند و آسیب بیشتری به کلیه بزند. افرادی که نارسایی کلیه دارند باید فشار خونشان را کمتر از ۹۰/۱۴۰ نگه دارند.

جلوگیری از نارسایی کلیه بر  اثر فشار خون

داروهایی که فشار خون را کنترل می کنند، می توانند جلوی پیشرفت بیماری کلیه را هم بگیرند. ACE (بازدارنده آنزیم مبدل آنژیوتانسین) و ARB (مهارکننده آنزیم مبدل آنژیوتانسین) دو تا از موثرترین داروهای کاهش فشار که در جلوگیری از پیشرفت بیماری کلیه هم نقش مهمی دارند.

بیشتر افراد برای کنترل نارسایی کلیه به چندین دارو احتیاج دارند. به همین خاطر، پزشک برایشان دیورتیک یا ادرارآور تجویز می کند. داروی  ادرارآور دارویی است که به کلیه ها کمک می کند تا مایعات اضافه خون را از بدن خارج کنند. بعضی از افراد علاوه بر این به نوعی بتا بلوکر (مسدودکننده گیرنده آدرنرژیک بتا)، کلسیم بولکر (مسدودکننده کانال کلسیم) و داروهای دیگر فشار خون هم نیاز دارند.

فشار خون بالا چگونه به کلیه ها آسیب می رساند؟

با گذشت زمان ، فشار خون بالا می تواند به رگ های خونی در سراسر بدن شما آسیب برساند که می تواند بر خون رسانی به اندام ها از جمله کلیه ها تاثیر بگذارد. فشار خون بالا همچنین به واحدهای فیلتر کننده ظریف کلیه ها آسیب می رساند. این می تواند بر روشی که کلیه های شما از سر مواد زائد و مایعات اضافی خلاص می شوند تاثیر بگذارد. مایع اضافی در بدن شما جمع می شود و فشار خون شما را حتی بالاتر می برد. فشار خون بالا تر احتمال بدتر شدن بیماری کلیوی را افزایش می دهد که می تواند منجر به مشکلات قلبی نیز شود.

فشار خون خود را سالم نگه دارید

ایجاد برخی تغییرات ساده در سبک زندگی شما می تواند شانس ابتلا به فشار خون بالا و CKD را کاهش دهد و در صورتی که فشار خون از قبل خیلی بالا باشد می تواند به کاهش فشار خون شما کمک کند. تغییرات کلیدی برای ایجاد عبارتند از:

• مصرف نمک خود را کاهش دهید
• داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل با مقدار زیادی میوه، سبزیجات و غلات کامل
• کاهش وزن در صورت نیاز
• فعال ماندن در بیشتر روزهای هفته
• سیگار نکشیدن
• کاهش کافئین
• مدیریت استرس

کدام عنصر باعث بالا رفتن فشار خون و نارسایی کلیه میشود؟

اگرچه سدیم برای عملکردهای بدن که در بالا ذکر شد ضروری است، سدیم بیش از حد می تواند برای افراد مبتلا به بیماری کلیوی مضر باشد زیرا کلیه شما نمی تواند سدیم و مایع اضافی را از بدن شما دفع کند. با تجمع سدیم و مایعات در بافت ها و جریان خون، فشار خون شما افزایش می یابد و احساس ناراحتی می کنید.

فشار خون بالا می تواند باعث آسیب بیشتر به کلیه های ناسالم شود. این آسیب عملکرد کلیه را بیشتر کاهش می دهد و در نتیجه مایعات و مواد زائد بیشتری در بدن تجمع می یابد.سایر عوارض مرتبط با سدیم عبارتند از:

ادم: تورم در پاها، دست ها و صورت
نارسایی قلبی: مایع اضافی در جریان خون می تواند قلب شما را بیش از حد تحت فشار قرار دهد و آن را بزرگ و ضعیف کند
تنگی نفس: مایع می تواند در ریه ها جمع شود و تنفس را دشوار کند.

دکتر رضا ولی پور متخصص اورولوژی در سعادت آباد