فهرست موضوعات
پیلونفریت عفونت کلیه است که ممکن است مزمن یا حاد باشد. معمولا پزشکان این بیماری را با آنتی بیوتیک درمان می‌کنند، اما گاهی اوقات نیاز به جراحی می‌باشد. پیلونفریت حاد عفونت ناگهانی و خطرناک کلیه است که موجب ورم کلیه ها می‌شود و احتمال دارد به طور دائمی به آن ها آسیب بزند. پیلونفریت می‌تواند کشنده باشد. وقتی بیماری طولانی یا مکرر باشد، به آن پیلونفریت مزمن می‌گویند. پیلونفریت مزمن بیماری نادری است اما اغلب در کودکان یا کسانی که دچار انسداد ادرار هستند اتفاق می‌افتد.
پیلونفریت چه علائمی دارد؟
معمولا درمدت دو روزعلائم عفونت ظاهر می‌شوند.علائم شایع شامل موارد زیر است:
- تب بیشتر از ۳۸.۹ درجه
- درد شکم، کمر، پهلو یا کشاله ی ران
- ادرار دردناک یا سوزش آور
- ادرار کدر
- وجود خون یا چرک در ادرار
- تکرر یا فوریت ادرار
- ادرار با بوی ماهی
دیگر علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- تب و لرز
- تهوع
- استفراغ
- درد عمومی یا احساس بیماری
- خستگی
- پوست مرطوب
- اغتشاش ذهنی
علائم در کودکان و سالمندان نسبت به دیگر افراد ممکن است متفاوت باشند. برای مثال، اغتشاش ذهنی در سالمندان شایع است و اغلب تنها علامت آن ها است. کسانی که دچار پیلونفریت مزمن هستند ممکن است علائم خفیفی را احساس کنند یا حتی درکل علائم چشمگیری نداشته باشند.
علل پیلونفریت چیست؟
معمولا این بیماری از دستگاه ادراری تحتانی مثل دستگاه ادراری شروع می‌شود. باکتری از طریق مجرای ادرار وارد بدن می‌شود و در مثانه شروع به تکثیر و انتشار می‌کند. در نتیجه، باکتری از طریق میزنای در کلیه ها پخش می‌شود. باکتری هایی مثل ای کلای اغلب موجب عفونت می‌شوند. با این حال، هر نوع عفونت خطرناکی در جریان خون هم می‌تواند به کلیه ها سرایت کند و موجب پیلونفریت حاد گردد.
آیا عوامل خطری وجود دارند؟
در اینجا به دو دسته بندی خواهیم پرداخت:
پیلونفریت حاد
هرگونه مشکلی که جریان طبیعی ادرار را منقطع کند خطر بیشتری از پیلونفریت حاد را موجب می‌شود. به عنوان مثال، به احتمال زیاد اندازه یا شکل غیرمعمول دستگاه ادراری منجر به پیلونفریت حاد خواهد شد. همچنین مجرای ادرار خانم ها بسیار کوتاه تر از آقایان است، پس باکتری راحت تر می‌تواند وارد بدنشان شود. همین موضوع سبب می‌شود زن ها بیشتر مستعد عفونت کلیوی باشند و آن ها را در معرض خطری بیشتری در ابتلا به پیلونفریت حاد قرار میدهد.
دیگر کسانی که در معرض خطر بالایی قرار دارند شامل افراد زیر هستند:
- کسانی که به سنگ کلیه ی مزمن یا دیگر بیماری های کلیوی یا مثانه مبتلا هستند.
- سالمندان
- افرادی که سیستم ایمنی سرکوب شده دارند، مثل کسانی که مبتلابه ایدز، دیابت یا سرطان هستند.
- افرادی که رفلاکس وزیکوورترال دارند .( عارضه ای که مقدار کم ادرار از مثانه به کلیه ها و میزنای باز می‌گردد)
- کسانی که پروستات بزرگ شده دارند.
دیگر عوامل که شما را در برابر عفونت آسیب پذیر می‌کند عبارتند از:
- استفاده از سوند
- آزمایش سیستوسکوپی
- جراحی
- داروهای خاص
- آسیب به اعصاب یا نخاع
پیلونفریت مزمن
انواع مزمن این بیماری در کسانی که مبتلا به انسداد دستگاه ادراری هستند شایع تر است. علت این انسداد می‌تواند ناشی از عفونت ادراری، رفلاکس وزیکوورتال یا ناهنجاری های تشریحی باشد. پیلونفریت مزمن در بزرگسالان شایع تر از کودکان است.
تشخیص پیلونفریت به چه صورت است؟
تشخیص پیلونفریت به سه صورت زیر امکانپذیر است:
آزمایش ادرار
پزشک تب، حساسیت شکمی و دیگر علائم شایع را بررسی می‌کند. چنانچه مشکوک به عفونت کلیه باشند، آزمایش ادرار را تجویز می کند. این آزمایش به کنترل باکتری، غلظت خون و چرک در ادرار کمک می کند.
تست های تصویربرداری
همچنین پزشک احتمالا دستور به سونوگرافی میدهد تا کیست، تومور یا دیگر انسدادهای دستگاه دارای را جستجو کند. کسانی که طی ۷۲ ساعت به درمان پاسخ ندهند، احتمالا با سی تی اسکن درمان می‌شوند. این تست نیز انسداد دستگاه ادراری را شناسایی می‌کند.
تصویربرداری رادیواکتیو
چنانچه به خاطر پیلونفریت پزشکتان احتمال زخم دهد، دستور به آزمایش دیمرکاپتوسوسینیک میدهد. این آزمایش یک روش تصویربرداری است که اثر تزریق مواد رادیواکتیو را برجای می‌گذارد. پزشک مواد را به رگ دستتان تزریق می‌کند. سپس این ماده به سمت کلیه ها حرکت می‌کند. تصاویری که به عنوان ماده ی رادیواکتیو گرفته می‌شوند از کلیه ها عبور می‌کنند و مناطق عفونی یا زخمی را نشان می‌دهند.
پیلونفریت چگونه درمان می شود؟
به سه روش زیر پیلونفریت قابل درمان است:
آنتی بیوتیک ها
آنتی بیوتیک ها نخستین راهکار در برابر پیلونفریت حاد هستند. با این حال، نوع آنتی بیوتیکی که پزشکتان انتخاب می‌کند منوط به تشخیص یا عدم تشخیص باکتری می باشد. درغیر این صورت، از یک آنتی بیوتیک با طیف گسترده استفاده می شود. اگرچه با مصرف دارو طی ۲ تا ۳ روز عفونت قابل درمان است، اما این دارو می بایست در کل دوره تجویز استفاده شود. حتی اگر حالتان هم بهتر شد، مصرف دارو پا برجاست.
موارد زیر گزینه های آنتی بیوتیک هستند:
- سووفلوکساسین
- سیپروفلوکساسین
- کوتریموکسازول
- آمپی سیلین
پذیرش در بیمارستان
در برخی موارد، درمان با دارو بی نتیجه است. پزشکتان برای عفونت شدید کلیه احتمالا شما را در بیمارستان بستری می‌کند. زمان ماندن شما در بیمارستان به وخامت اوضاع شما ومیزان پاسخ به درمان بستگی دارد. درمان شامل آبرسانی درون وریدی ومصرف آنتی بیوتیک به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت است. هنگامی که در بیمارستان هستید، پزشک برای پیگیری، عفونت ادرار و خونتان را کنترل می‌کند. به احتمال زیاد ۱۰ تا ۱۴ روز بعد از اینکه از بیمارستان مرخص شدید آنتی بیوتیک خوراکی مصرف می‌کنید.
جراحی
عفونت مکرر کلیوی حاصل از مشکلات زمینه ای پزشکی است. در این موارد برای رفع هرگونه انسداد یا اصلاح مشکلات ساختاری کلیه ها، احتمالا به جراحی نیاز است. به علاوه، برای تخلیه ی ورم چرکی که به آنتی بیوتیک پاسخ نمی‌دهد جراحی ضروری است. در صورت عفونت شدید جراح بخشی از کلیه را درمی‌آورد.
آیا پیلونفریت در زنان باردار ایجاد می شود؟
بارداری موجب تغییرات موقتی زیادی در بدن می‌شود مثل تغییرات فیزیولوژیکی دستگاه ادراری. افزایش پروژسترون و زیاد شدن فشار در میزنای، ممکن است خطر ابتلا به پیلونفریت را افزایش دهد. معمولا پیلونفریت در زنان باردار نیاز به پذیرش در بیمارستان دارد. این بیماری زندگی مادر و کودک را تهدید می‌کند و همچنین خطر زایمان زودرس را بالا می‌برد.
زنان باردار تا زمانی که علائمشان بهبود یابند حداقل ۲۴ ساعت با آنتی بیوتیک بتال لاکتام درمان می‌شوند. برای پیشگیری از پیلونفریت در زنان باردار، بین هفته های ۱۲ و ۱۶ بارداری آزمایش کشت ادرار باید انجام شود. عفونت ادراری که علائمی ندارد می‌تواند منجربه پیشرفت پیلونفریت شود. تشخیص زودهنگام عفونت ادراری از عفونت کلیوی پیشگیری می‌کند.
پیلونفریت در کودکان چگونه است؟
به عقیده ی انجمن اورولوژی آمریکا، متخصصان اطفال برای عفونت ادراری کودکان بیش از ۱ میلیون بار دچار خطا می‌شوند. دختران بالای یک سال و پسران زیر یک سال که ختنه نشده اند در معرض خطر بالاتری قرار دارند. اغلب، کودکانی که عفونت ادراری دارند از تب، درد و علائم مربوط به دستگاه ادراری رنج می‌برند. پزشک می‌بایست فورا و پیش از اینکه این علائم به پیلونفریت تبدیل شوند، آن ها را شناسایی و رفع کند. اکثر کودکان با آنتی بیوتیک های خوراکی به روش بیمار سرپایی قابل درمان هستند.
پیلونفریت چه عوارضی دارد؟
یک عارضه ی احتمالی پیلونفریت حاد، بیماری مزمن کلیوی می‌باشد. اگر عفونت ادامه دار باشد، ممکن است کلیه ها به طور دائمی آسیب ببینند. اگر چه این مورد نادر است، اما عفونت ممکن است وارد جریان خون هم شود که منجر به عفونتی می‌شود که به طور بالقوه کشنده است و گندخونی نام دارد.
دیگر عوارض شامل موارد زیر است:
- عودکردن عفونت کلیه
- پخش عفونت در نواحی اطراف کلیه
- از کار افتادگی حاد کلیه
- آبسه ی کلیه
برای پیشگیری از پیلونفریت چه باید کرد؟
پیلونفریت می‌تواند یک بیماری خطرناک باشد. به محض اینکه مشکوک شدید که به پیلونفریت یا عفونت ادراری مبتلا هستید با پزشکتان تماس بگیرید. این عارضه مستلزم توصیه ی پزشکی فوری است، پس بهتر است درمان را زودتر آغاز کنید.
توصیه هایی در خصوص پیشگیری
- برای افزایش دفع ادرار و رفع باکتری از مجرای ادرار مایعات فراوان بنوشید.
- پس از سکس برای کمک به تارو مار کردن باکتری ادرار کنید.
- از جلو به عقب پاک کنید.
- از استفاده ی محصولاتی که باعث سوزش مجرای ادرار می‌شوند خودداری کنید مثل دوش ها یا اسپری زنانه
دکتر رضا ولی پور متخصص جراح کلیه و مجاری ادراری
